а)
Б)
2.29-rasm.
2.30-rasm.
Qabariq chok detaining ulangan joyidagi kesimini sezirarli
darajada o ‘zgartiradi, bu esa, o ‘z navbatida shu yerda kuchlanishlarning
qo'shim cha to ‘planishiga sabab bo‘ladi. Ana shu nuqtaiy nazarda,
choklam ing botiq boMgani yaxshi. Ammo, choklarni botiq qilish
qo‘shimcha mehnat talab etadi. Shuning uchun
aksaryat choklar normal
shaklda tayyorlanadi. Lekin o'zgaruvchan kuch ta’sir etadigan hollarda
chokni botiq qilib tayyorlash tavsiya etiladi. Burchakli choklarning
asosiy xarakterli oich am lari bu uning kateti va balandligi. Chokning
balandligi uning katetiga bog'liq bo‘lib, quyidagicha h=ksin45°=0,7k
aniqlanishi mumkin,
2.29-rasm.
Qalinligi S=3 mm bo'lgan listlar uchun katet К ning eng kichik
qiymati 3 mm bo‘lishi mumkin. Detallami
ustma-ust payvandlashda
choklarni ta’sir etayotgan kuch yo'nalishiga tik, parallel, m a'lum
burchak hosil qilib joylashtirish mumkin, birinchi holda payvand chok
ro‘para chok
2.30a-rasm deb ikkinchi holda-yonbosh chok,
2.30b deb
ataladi. Yonbosh chok qanchalik uzun bo‘lsa,
kuchlanishni ham
shunchalik ko‘p tavsiya etiladi.
Ustma-ust payvandlangan birikmalarda cho‘zuvchi va siquvchi
kuch ta’sirida cho‘zuvchi va siquvchi kuch ta’sirida choklar kesimiga
tekshirilib mustahkamligi quyidagicha aniqlanadi.
r,
[2.24]
A
6-1
...
39
www.ziyouz.com kutubxonasi
^ШДВЩТТТШШГ
F,
и
bunda: xkes, [x]'kes - kesimidan kuchlanishni ruxsat etilgan qiymati;
Igok ~ chokning hisobiy uzunligi. Payvandlash ro‘para chok
bo‘lganda
lgok =21 p (2.30a-rasm). Payvandlash yonbosh chok bo‘lganda
Uok =21 von (2.30b-rasm). Payvanlash ro'para hamda yonbosh boMganda
lg()lc shu choklarning uzunligini у ig‘indisiga teng olinadi.
Yonbosh
choklar
nosim-
m etrik
boMganda
2.31-rasm
chokning
uzunligini shu chokdan
detaining ogMrlik m arkazigacha
boMgan
masofani
teskari
pro-
portsional tarzda olinadi, y a’ni
t j { . 2=e2iex
