|
Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi
Pdf ko'rish
|
| bet | 107/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotahamiyatga
ega.
Jumladan,
m e’da
devoridagi
mexanoretseptorlarning ta’sirlanishi reflektor ravishda 1-2 soat davomida
shira ajralib turishiga sabab bo‘lishi isbotlangan. Odatda, hayvon ozuqani
174
o g ‘izga olmasdan, ya’ni ozuqa og‘izga tushmasdan burun uni
ko'rgam da,
hidlaganida va boshqa hollarda ham m e’dasidan shira ajrala boshlaydi.
Shira ajralishida po‘stloqning ishtirok etishini: shu sababli shira ajralishi
shartli refleks y o ‘li bilan ham ro‘yobga chiqishni isbotlaydi. Demak,
hayvon oldin ozuqani ko‘rishi, hidlashi so ‘ngra istemol qilishi oldin
po‘stloqdagi ko‘rish, hid bilish zonalarining, keyin esa soTak ajratish
markazining qo‘zg ‘alishiga sabab bo‘lgan.
Po‘stloqdagi markazning shu tariqa bir necha marta qo‘zg‘alishi
tufayli; ular o ‘zaro funksional aloqador bo‘lib qolgan. Shunga ko‘ra,
keyinchalik ozuqani ko‘rishi yoki hidlashning o ‘zi, mustaqil ravishda
po‘stloqdagi shira ajralish zonasining qo‘z g ‘alishiga, bu esa uzunchoq
miyadagi markazning qo‘z g ‘alishiga, natijada m e’dadan shira ajralishiga
sabab bo‘lgan. Ozuqa iste’mol qilinayotgan paytda shartli ta’sirotchi bilan
birgalikda ta’sir ko‘rsatishdan oldinroq ta’sir ko‘satadigan bo‘lsa shira
ajralishiga olib keladigan shartli reflekslar hosil bo‘ladi. Jumladan,
qo‘ng‘iroq chalish,yorug‘lik ta’sirlari va boshqalar bilan ta’sir qilib,
bunday shartli reflekslami hosil qilsa bo‘ladi. Buning uchun oldin,
'qo‘ng‘iroq chalish yoki lampochka yoqish, undan so ‘ng tezlik bilan
hayvonga ozuqa berish va bu tajribani
shu tartibda bir necha marta
takrorlash kifoyadir. Keyinchalik bu hayvon ozuqani bevosita istemol
|
| |
