|
uchlarni) ta’sirlaydi. Hosil bo‘lgan qo‘zg ‘alish afferent (markazga
Pdf ko'rish
|
| bet | 106/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotuchlarni) ta’sirlaydi. Hosil bo‘lgan qo‘zg ‘alish afferent (markazga
intiluvchi nerv tolalari orqali uzunchoq miyadagi shira ajralish markaziga
beriladi.
Markaziy javob
reaksiyasi
adashgan
nervning
efferent
(markazdan qochuvchi) tolalari orqali m e’da devoridagi hujayralarga
beradi va ular borligini ta’minlydi. Oqibatda shira ajralish ro‘yobga
chiqadi. Shira ajralishida reflektor fazaning mavjudligini dastlab I. P.
Pavlov Shumovo-Simanovskaya
hamkorligida itlarda “Y olg‘ondakam
oziqlantirish” usuli yordamida isbotlagan. Bu usul yordamida operatsiya
qilingan it oziqlantirilganda, ozuqa bevosita m e’daga tushmasligini
bilamiz. Bas shynday ekan, bunday itga ozuqa berilganda m e’dasidan shira
ajralishi faqat hozir aytilgan reflektor hodisa bilangina tushintirish
mumkin, xalos.
Shira ajratishning sekretor nervi adashgan nervdir. Buni adashgan
nervni kesib, qo‘yish bilan isbotlasa bo‘ladi. Agar “Y olg‘ondakam
oziqlantirilayotgan” it adashgan nerv tolasi kesib, ozuqlantirilsa, m e’dasi
shira ajratmaydi. Bu nervning m e’daga y o ‘nalgan uchi elektr to‘ki bilan
ta’sirlanganda esa shira ajralishi yana tiklanadi. Demak, adashgan nerv
haqiqatan ham m e’dadan shira ajratish reflekisining markazidan
qochuvchi, m e’da devorida joylashgan bez hujayralarining sekretor
nervidir. Adashgan nerv bilan birgalikda simpatik nerv ham shira
ajralishida ishtirok etadi. Tajribalarda simpatik nervning kesib qo‘yilishi
shira ajralishining susayishiga olib kelgan.
Binobarin, simpatik nerv shira ajralishini pasaytiradi. Shiraning
ajralib chiqishida m e’da shilliq pardasidagi retseptorlaming qo‘zg‘alishi
ham
ma’lum
|
| |
