|
Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi
Pdf ko'rish
|
| bet | 131/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotbo‘Isa kerak.
Ichaklar shirasi ajralishining boshqarilishi, to‘g ‘ridan-to‘g ‘ri oziqlar
aralashmasining ichaklaming shilliq pardasi bilan aloqasi tufayli amalga
oshadi va 1) mexanik hamda 2) kimyoviy qo‘zg‘atuvchilar (yog'lar
istisno) tomonidan reflektor holda shira ajralishi ichakning ma’lum
qismlaridan ajratiladi. Adashgan nervni qo‘zg‘atilishi ichaklar shirasining
ajralishini va undagi fermentlar miqdorini ko‘p bo‘lishini ta’minlydi:
Adashgan nerv, kesilganida esa ichaklaming mahalliy qismlarida shira
ajralishi saqlanib qoladi, chunki mexanik va kimyoviy qo‘z g ‘atuvchilar
ichaklar devorida saqlanib
qoladi. Bu esa ichaklar shirasini ajralishi
maxalliy reflekslar yo'li bilan ajraladi degan xulosa
qilish imkonini
beradi. Ichaklar shirasining ajralishi morfokinetik yo‘l bilan amalga
oshiriladi (G.K,Shligin).
Tabiiy sharoitlarda mexanik qo‘z g ‘alishlari ozuqa massalari bilan
amalga oshiriladi va bu paytda ko‘plab shilliq modda ajraladi.
Bunday sharoitlarda kimyoviy qo‘z g ‘atuvchilami m e’da shirasi,
oqsillar hazmi mahsulotlari, uglevodlar, sovun va boshqalar chaqiradi.
190
Kimyoviy qo‘zg ‘atuvchi sifatida m e’daosti bezining shirasi katta
ahamiyatga ega, ya’ni ichaklar shirasi tarkibidagi fermentlar miqdorini,
ayniqsa entrokinaza fermentini ko‘p ajralishini chaqiradi. Kimyoviy
qo‘z g ‘atuvchilar ta’sirida ajralgan shira tarkibi quyuq va suyuq moddalarni
kamligi bilan ajralib turadi.
Ingichka ichaklar qismida joylashgan brunner bezlari sekresiyasi o ‘n
ikki barmoqli ichak shilliq pardasida xlorid kislota ishtirokida hosil
bo‘luvchi duokrinin garmoni tomonidan gumoral y o ‘l bilan boshqariladi.
|
| |
