Reja: Biznes reja nima?




Download 19.5 Kb.
Sana02.04.2024
Hajmi19.5 Kb.
#185561
Bog'liq
biznes reja va uni tuzish tartibi.JOVLIYEV VOHID
E va A kafedrasidan extiyoj lab jihoz -, Transport tarmoqlarining topologiyasi, Simsiz a\'loqa tizimlarida ishlatiladigan raqamli modulyatsiyalash usullari, Без названия 2, 1-303 тадан печат, 5-MAVZU, Plategnoe-poruchenie-Blank, Plategnoe-poruchenie, Test ona tili Markaz, Tovar birjasining Yevropada paydo bo’lishi, birja faoliyati funksiyalari, Zamonaviy jahon iqtisodiyotida birja savdosining o\'rni, Qo\'shma korxonalarni etish, Individual – psixologik xususiyatlar klassifikatsiyasi, xazna transaction 2023-12-06 22-30-25

MAVZU:BIZNES REJA VA UNI TUZISH TARTIBI
REJA:
1.Biznes reja nima?
2.Biznes reja tuzish tartibi.

1.Biznes reja nima?


Biznes reja- bu kichik korxona yoki mikrofirmaning kelgusidagi marketing, ishlab chiqarish, daromadlar va xarajatlar, boshqaruv usullari, kreditni qaytarish hamda boshqa asosiy harakatlarni yoritib beruvchi mayoq, barcha mutaxassislar boshqaruvda tayanadigan boshqaruv mexanizmi, investorlarga sizning biznesingizni daromadli ekanligiga ishontira oladigan hujjardir.
Biznes reja — aniq tanlangan tadbirkorlik ishining barcha bosqichlari tavsiflangan va taxminan hisobkitob qilingan loyiha. Unda aniq tanlangan tadbirkorlik ishining hamma tomonlari oʻz aksini topadi.
Biznes rejada loyiha boʻyicha ishlab chiqariladigan tovar (xizmat)larning tavsifi hamda uning xaridorgirligi va raqobatbardoshligini taʼminlaydigan omillar, bozor hajmini baholash asosida sotish bozori, tadbirkor bozorning qaysi segmentida ish yuritishi, savdo hajmi, tovar (xizmat)lar narxi prognozlari, ehtimoli boʻlgan raqobatchilar (ularning mahsulotlari sifati va xaridorgirligi, narxi toʻgʻrisida axborot beriladi), marketing xizmatining asosiy unsurlari (tovarning qanday yoʻl bilan sotilishi, tovar), narxining shakkllanishi, sotishni ragʻbatlantirish, reklamaning qaysi usullarini tanlash va boshqalar, mahsulot ishlab chiqarish rejasi (ishlab chiqarish aloqalari, mahsulot sifatini nazorat qilish, ishlab chiqarish harajatlari va boshqalar), umuman ishni, xodimlar ishini tashkil etish, loyihaning tashkiliy-huquqiy shakllarini belgilaydigan yuridik reja, loyiha boʻyicha barcha maʼlumotlarni umumlashtiradigan hamda ularning qiymat ifodalari koʻrsatilgan moliya rejasi, loyihani moliyalash strategiyasi (vositalarni qayerdan va qanday shaklda olish, jami qancha pul kerakligi, uning qayerdan olinishi va harajatlarning qoplanishi, investorlarning daromad olish vaqti va boshqalar) oʻz ifodasini topadi.
SHuning uchun malakali va xolisona tuzilgan biznes reja bir qarashda oddiy bo’lgan savolga javob beradi.U savol:
-Mablag’ va resurslaringizni shu biznesga tikishingizo’zini oqlaydimi?
- Bu ishni amalga oshirish uchun shuncha kuch va resurslar siz kutayotgan daromadni beradimi?
-Biznes rejani tuzishda hisoblangan raqamlar biznesni kelgusini sizga ko’rsatib beradimi?
Shu kabi savollarga biznes rejada javob topishingiz kerak va muammolarni yechimlarini u orqali aniqlab samarali yechimlarni ko’rsatib berishingiz lozimdir.Biznes reja korxonani kelgusidagi muammolarni ko’rish asosida ularning zarbalarini yumshatish yoki oldini olishimkonini ham beradi.
Biznes rejani korxonaning rahbari tuzishi shart.CHunki uni tuzgan rahbar kelajakda korxonani oson boshqara oladi.Agar biznes rejani boshqa kishi tuzganini bank yoki moliya instituti bilib qolsa, unday biznes rejani banklar hamda moliya institutlari ko’rib chiqishdan bosh tortadi. CHunki biznes rejani tuzishni bilgan rahbar uni amalga oshirishni ham yaxshi biladi.
Edvard Blekvelning ,, Qanday qilib biznes-reja tuzish’’ asarida aytilishicha: ,,Biznes-reja bank yoki boshqa moliyaviy muassasalardan pul olish kerak bo’lganda,shuningdek,aksiyalar emissiyasida foydalanuvchi rejadir’’
Biznes-reja kompaniyangiz kelajagining tavsifi va umumiy ko'rinishini taqdim etadigan muhim yozma hujjatdir. Barcha korxonalar biznes-rejaga ega bo'lishi kerak. Reja sizning biznes strategiyangizni va hozir turgan joyingizdan kelajakda bo'lishni xohlagan joyingizga boradigan asosiy maqsadlaringizni tushuntirishi kerak.
Eng asosiysi, sizning biznes-rejangiz nima qilmoqchi ekanligingizni va buni qanday amalga oshirmoqchi ekanligingizni tushuntirishi kerak. Siz biznes bo'yicha strategiyalaringizni, jumladan, moliyaviy prognozlar, marketing va operatsion rejalarni belgilashingiz kerak.
Sizning biznes-rejangiz kompaniyangiz, biznes strategiyangiz va harakatlar rejangiz haqida yaxshi ma'lumot berishga qaratilgan bo'lishi kerak.
Uzoq muddatli maqsadlaringizni bilish sizning biznesingizning kundalik faoliyatida ularga qadam tashlashga yordam beradi.
Shuningdek, u sizning kompaniyangiz faoliyati uchun mezon bo'lishi kerak. O'z sohangizdagi raqobatingizga qarang va boshqalar muvaffaqiyatsiz bo'lishi mumkin bo'lgan joyda nima uchun sizning biznesingiz muvaffaqiyat qozonishi haqida o'ylang. O'zingizning makoningiz va so'nggi o'zgarishlar yoki innovatsiyalar haqida ko'proq ma'lumot berish uchun raqobatchilar tahlilini o'tkazishni xohlashingiz mumkin.
Aksariyat banklar va kreditorlar kreditlar, shu jumladan boshlang'ich kreditlar uchun batafsil biznes-rejani talab qiladilar, shuning uchun moliyaviy rejalashtirish majburiydir. Chuqur reja sizga banklarni, potentsial investorlarni va boshqa muhim aloqalarni biznesingizni rivojlantirish uchun sizni qo'llab-quvvatlash va moliyalashtirishga ishontirishga yordam beradi.
Biznes rejangizni yangilash
Biznes-reja biznesni boshlashdagi eng katta qadamlardan biridir, lekin buni unutmaslik kerak. Rejalaringizni muntazam ravishda ko'rib chiqish va yangilash orqali u muvaffaqiyatingizni o'lchash yoki yangi yo'nalishda harakatlanishda sizni qo'llab-quvvatlash vositasiga aylanadi.
2.Biznes reja tuzish tartibi.
Kuchli, puxta o'ylangan biznes-reja biznes muvaffaqiyati uchun juda muhimdir. Agar ularsiz kelajak haqida tasavvurga ega bo'lish va biznesingiz uchun keyingi qadamlar qanday bo'lishi kerakligi haqida tasavvurga ega bo'lish qiyin. Qabul qilingan har bir qadam kattaroq hisoblangan harakatning bir qismi ekanligini isbotlash uchun buni lakmus testi sifatida tasavvur qiling.
Biznes-rejalar tashqi ishlar uchun ham hal qiluvchi ahamiyatga ega. Agar siz qarz olmoqchi bo'lsangiz, biznes sherigingizni olib kelmoqchi bo'lsangiz yoki yana ko'p narsalarni amalga oshirish uchun sizga aniq reja kerak bo'ladi. Sizning rejangiz sizning fikringiz bo'lishi kerak.
Biroq, biznes-rejani yozish oson emas va hamma ham biznes-rejada nimani ko'rsatishi kerakligini bilmaydi. Bundan ham chalkash narsa shundaki, ikkita biznes-reja bir xil ko'rinmasligi kerak. Biz sizning biznes-rejangiz nimani batafsil ko'rsatishi va uni qanday yozishni ko'rsatish uchun quyidagi tartibda yozish samarali hisoblanadi.
Endi biznes-rejangizni ikki yo'l bilan yozishingiz mumkin. An'anaviy va eng keng tarqalgan marshrut, ehtimol siz foydalanadigan narsadir. An'anaviy reja ko'proq tafsilotlarni o'z ichiga oladi va ko'pgina stsenariylar uchun ishlatilishi kerak. Shu bilan bir qatorda, siz o'zingizning biznesingizni faqat eng yuqori darajada batafsil tavsiflovchi bir sahifachi bo'lgan tejamkor startap rejasini o'rganishingiz mumkin . Bu tez o'zgarishi mumkin bo'lgan yoki juda, juda qisqa vaqt jadvalida bo'lgan korxonalar uchun eng mos keladi.
An'anaviy biznes-rejani qanday yozish kerak
An'anaviy reja odatda etti bo'limdan iborat bo'lib, ularning har biri biznesingizning turli burchaklarini tushuntirish uchun juda muhimdir. Rejangizning uzunligi va tafsilotlari rejaning auditoriyasiga va biznesingiz qanchalik etukligiga qarab farq qiladi. Siz o'z biznesingizni investorlarga sotish, kreditorlar bilan kredit olish uchun biznesingizni malakali qilish va boshqalar uchun biznes-rejadan foydalanasiz. Qattiq rejaga ega bo'lish har doim foydali bo'ladi va biznes egasi sifatida harakatlaringizni to'g'ri yo'lga qo'yishga yordam beradi.
Biznes-reja ettita asosiy bo'limni o'z ichiga olishi kerak:
1.ijro xulosasi;
2.biznes tavsifi;
3.bozor strategiyalarining tafsilotlari;
4.raqobatchilar tahlili;
5.mahsulot va xizmatlaringiz uchun dizayn va rivojlanish rejasi;
6.operatsiyalaringiz va boshqaruv rejangiz haqida ma'lumot;
7.moliyaviy ma'lumotlar, rejalashtirish va omillar.
1-qadam: Ijroiya xulosasini yozing
Boshqa har qanday yozuvda bo'lgani kabi, sizning rejangizga kirish bu ilgakdir. Nima uchun o'quvchi sizning biznesingizga ishonishi kerak? Biznesingizni soting va nima uchun muhimligini tushuntiring. Bundan tashqari, sotishingizni rejangiz va operatsion modelingizning yuqori darajadagi xulosasi bilan to'ldiring. Biroq, bir yoki ikki sahifadan oshib ketmang.
Quyidagilarni ham kiritishingiz mumkin:
-Biznes nomi;
-Asosiy xodimlar;
-Manzil;
-Biznes foni;
-Taklif etilayotgan tovarlar/xizmatlar ro'yxati.
2-qadam: Biznes tavsifini yozing
Bu sizning biznesingiz haqida batafsil ma'lumot olish uchun birinchi imkoniyatdir. Sizning biznesingiz qanday imkoniyatdan foydalanmoqda? Maqsadli bozor nima? Raqobatchilardan qanday ajralib turasiz? Sizning biznesingiz qanday farqlanishini ta'kidlang.

3-bosqich: Bozor va raqobat tahlili


Har qanday yaxshi biznes o'zi kirayotgan bozorni har tomonlama tahlil qilgan bo'ladi. Bu faqat yirik korporatsiyalarga taalluqli emas va sizning o'quvchingiz buning dalillarini ko'rishni xohlaydi. Bu yerda siz biznesingiz faoliyat yuritadigan sanoat va bozorni tasvirlab berishingiz va biznesingiz foydalanadigan imkoniyatlarni ta'kidlashingiz mumkin. Sizning bozor tadqiqotingiz biron bir noyob tendentsiyalarni aniqladimi? Agar shunday bo'lsa, bu uni ko'rsatish uchun joy.
Raqobat manzarasini ham tasvirlab bering. Raqobatchilaringiz nima yaxshi va unchalik yaxshi emas? Nega bu makonga ko'chib o'tmoqdasiz va sanoatda qanday zaiflikdan foydalanish kerak? Raqobatchilar mantiqan qanday munosabatda bo'lishadi? Raqobatchilarning mijozlarini olmoqchimisiz? Qanaqasiga?
4-qadam: Operatsion tuzilma
Endi bu sizning biznesingizning aniq tafsilotlariga kiradi. Sizning biznesingiz har kuni qanday ishlaydi? Sizning rejangiz buni haqiqatan ham batafsil bayon qilishi kerak.
Sizning biznesingizning huquqiy tuzilishi qanday? Bu yakka tartibdagi tadbirkormi? Buni ham kiriting. Agar bir nechta manfaatdor tomonlar mavjud bo'lsa, nafaqat kim ishtirok etayotganini, balki har bir kishi stolga nimadir olib kelishini ham ko'rsatish uchun tashkiliy jadvalni tuzishni tavsiya qilamiz.

5-qadam: Mahsulot tavsifi


Endi siz sotayotgan yoki taklif qiladigan narsalarni batafsil muhokama qilasiz. Qaysi mahsulotingiz yoki xizmatingiz sotiladi? Ushbu bo'lim o'zining muhimligi tufayli boshqalarga qaraganda bir oz uzunroq bo'lishi mumkin.
Mahsulotingizni va uning o'xshashlaridan qanday farqlanishini ta'riflaganingizga ishonch hosil qiling. Uning narxi qanday bo'ladi va bu raqobatchilarga nisbatan bozorda qanday o'ynaydi?
Bu yerda marketing yoki reklama rejasini ham kiriting. Siz dunyodagi eng yaxshi mahsulotga ega bo'lishingiz mumkin, ammo bu haqda hech kim bilmasligi muhim emas. Maqsadli bozoringizni aniqlang va ushbu bozorni mahsulotingizdan qanday xabardor qilishingizni aniqlang. Siz targ'ib qilmoqchi bo'lgan xabar nima va nega bu sizning mahsulotingiz va maqsadli auditoriyangizga mos keladi? Qanday qilib siz xabardorlikni rivojlantirasiz va sodiqlikni saqlaysiz?
6-qadam: Kapitalni oshirish
Agar siz bo'lajak investor yoki qarz beruvchi buni o'qishni xohlasangiz, moliyalashtirish so'rovingizga bu yerga bo'lim qo'shishni xohlaysiz. Qanchalik va nima uchun so'rayotganingizni aniq ayting. Siz 100 000 AQSh dollari miqdorida kredit yoki investitsiya so'rashni xohlamaysiz, bu pul aynan nima uchun ishlatilishini aniq rejasiz. Mablag'lar nima uchun ishlatilishini tushuntirishdan tashqari, rejalashtirilgan ROIni ham aniq ko'rsating.

7-qadam: Moliyaviy tahlil va prognozlar


Rejangizga moliyalashtirish so‘rovini kiritganingizning ahamiyati yo‘q, bu yerda moliyaviy tahlilni kiritishni xohlaysiz. Bu erda siz ikkita narsani qilishni xohlaysiz: biznesingizning o'tmishdagi faoliyatining rasmini chizing va kelajakda uning rivojlanishini ko'rsating. Tajribani osonlashtirish uchun diagrammalar va rasmlardan foydalaning.
Agar sizning biznesingiz allaqachon bir necha yil ishlayotgan bo'lsa, moliyaviy jihatdan barqarorlikni namoyish eting. Ammo agar sizning biznesingiz yangiroq bo'lsa va hali daromad keltirmasa, prognozlaringiz bilan aniq va real bo'ling. Misol uchun, agar sizning savdolaringiz har chorakda barqaror 5% ga o'sib borayotgan bo'lsa, hech qanday sababsiz to'satdan chorakda 50% savdo o'sishini taxmin qilishni xohlamaysiz.
Sanoat me'yorlarini o'rganing va taqqoslanadigan korxonalar qanday ishlaganligini ko'rib chiqing. Agar iloji bo'lsa, daromadlar to'g'risidagi hisobotni, balans va pul oqimlari to'g'risidagi hisobotni bir necha yil davomida kiriting. Moliyaviy istiqbolingizni ko'rsatayotganda, o'z qarashlaringizni kamida besh yil davomida loyihalashtiring. Prognozlaringiz ortidagi mantiqni aniq ayting va agar kerak bo'lsa, ushbu bo'limni kapitalni jalb qilish bo'yicha oldingi bo'limingizga bog'lashingiz mumkin.
8-qadam: Ilova
Agar sizda tegishli patentlar, litsenziyalar, jadvallar yoki boshqa joyda rejaga mos kelmaydigan boshqa maʼlumotlaringiz boʻlsa, ularni shu yerga qoʻshing. Buni bo'sh joy sifatida hujjatlar to'plami sifatida foydalanmang. Buning o'rniga, bu yerdagi har bir ma'lumot sizning biznes rejangizni qo'llab-quvvatlashga qaratilganligiga ishonch hosil qiling.
Xo‘jalik amaliyotining dalolat berishicha, umuman rejalashtirish, va xususan biznesni rejalashtirish ikki bosqichda amalga oshiriladi:
Birinchi bosqichda biznes-rejaning loyiha varianti ishlab chiqilib, unda o‘tgan yilda erishilgan natijalar tahlili va kelgusi yillar uchun o‘z imkoniyatlarini baholash hisobiga dastlabki hisob-kitoblar amalga oshiriladi. Biznes-reja barcha hisob-kitoblarda belgilangan texnologik jarayonlarga, ichki zahiralardan to‘liq foydalanishga asoslanishi hamda zarur hollarda tashkiliy va texnik-iqtisodiy tadbirlar bilan mustahkamlanishi lozim. Ushbu bosqichda chiqariladigan mahsulotga jamiyat ehtiyojlari va bozor talabini aniqlash katta ahamiyatga ega. Gap shundaki, jamiyatning aniqlangan ehtiyojlaridan tashqari, iste’molchilar mahsulotni xarid qilish uchun sarflaydigan va korxona ushbu ehtiyojlarni qondirish uchun mahsulot ishlab chiqarishga sarflovchi resurslarning cheklanganligi ham mavjud. Shuning uchun «ehtiyoj - resurslar» bog’liqligi biznes-rejaning asosiy bo‘g’ini hisoblanadi. Ehtiyojlarni aniqlash korxonani iste’molchilik talabiga ega bo‘lmagan mahsulot chiqarish uchun xarajatlar sarflashining oldini oladi, talab qilinuvchi resurslar hisob-kitobi esa xato va kamchiliklarga yo‘l qo‘ymaydi.
Ikkinchi bosqich bu biznes-rejani yakuniy ishlab chiqish va uni korxonaning rasmiy hujjati sifatida tasdiqlashdir. Aynan shu sifatdabiznesreja huquqiy kuchga ega bo‘lib, turli idora va muassasalarga, xususan, banklardan moliyaviy resurslar olish uchun taqdim etilishi mumkin. Agar uni ishlab chiqish o‘z navbatida korxonaning ishlab chiqarish va iqtisodiy (moliyaviy) strategiyasini ishlab chiqishga imkon beruvchi marketing tadqiqotlari va bozor tahliliga asoslansa to‘g’ri bo‘lar edi.

Ayrim mutaxassislar bitta biznes-rejaning ikki xil ko‘rinishga ega bo‘lishini – hamkorlar, investorlar, aksiyadorlarga taqdim etiluvchi rasmiy biznes-reja va korxona rahbariyati va uning komandasi uchun tuzilgan ishchi biznes-rejani tavsiya qiladilar.


Foydalanilgan adabiyotlar:
1)https://www.valuepenguin.com/small-business/how-to-write-business-plan
2)https://www.fsb.org.uk/resources-page/what-is-a-business-3)plan.html#:~:text=A%20business%20plan%20is%20an,to%20be%20in%20the%20future.
4)Махмудов Э.Х., Исаков М.Ю. Бизнес - режалаштириш. Ўқув қўлланма – Т.: ТДИУ
5)Ходиев Б.Ю. Қосимов М.С. Кичик бизнесни режалаштириш (Семинар тренинг учун ўқув қўлланма).
6)SHaxsiy fikr.
Download 19.5 Kb.




Download 19.5 Kb.