|
Elektr energiya manbalari
|
| bet | 2/2 | | Sana | 23.10.2023 | | Hajmi | 10.03 Mb. | | #89829 |
Bog'liq 1 маъруза Elektr ta’minoti haqidagi umumiy ma’lymotlar \'\'Peshonamdagi nur\'\', sugurta joriy nazorat, STATISTIKA M ISH, yozuv tarixi, bayon topshiriq, Qism dasturlar haqida tuchuncha Formal va joriy o`zgaruvchilar F, 1st, 1681640493, Umumiy kanal signalizatsiya uks №7, Kiberxavfsilik injiniringi ta’lim yo‘nalishi talabalari uchun In, 1683270453, 1. Himoya usullari tushunchasi Axborot himoyasi Axborot xavfsi, 28-22 guruh, Nutq madaniyati va notiqlik san\'ati R Rasulov, Q Mo\'ydinov, MILLIY G‘OYA TARIXI VA NAZARIYASI Elektr energiyasi quyidagi manbalar yordamida ishlsb chiqariladi: - Gidro elektr stansiyalar (GES)
- Issiqlik elektr stansiyalari (IES)
- Issiqlik elektr markazlari (IEM)
- Qayta tuklanuvchan (quyosh, shamol va boshqa)
- Dizel elektr stansiyalari (DES)
Gidro elektr stansiyalar (GES)
- Respublikamizda 2020 yilda 69,5 mlrd. kVt.soatdan ortiq elektr energiyasi ishlab chiqarilgan.
- Shuning 12,3% ni Gidroelektrostansiyalar (GES) lar ulushi tashkil etgan.
- Yangi qurilayotgan va qayti jihozlanayotgan GES lar hisodiga ushbu korsatkich yana ortishi kutilmoqda.
Gidro elektr stansiyalar (GES) Respublikamizdagi 46 ta GES mavjud bolib ular , ikki turga dolinadi:
- Suv to‘g‘onili – Chorvoq, Xojakent kabilar.
- Oqar suvli – Chirchiq, Toshkent, Borijar kabilar.
Respublikamizdagi yirik GES lar
№
|
Nomlanishi
|
Quvvati, MVt
|
Manzili, viloyat
|
Daryo
|
1
|
Chorvoq GESi
|
666
|
Toshkent
|
Chirchiq
|
2
|
Xo‘jakent
|
165
|
Toshkent
|
Chirchiq
|
3
|
Тuyamo‘yun
|
150
|
Хоrazim
|
Аmudaryo
|
4
|
Аndijon
|
140
|
Аndijon
|
Qoradaryo
|
5
|
Farxod
|
126
|
Sirdaryo
|
Sirdaryo
|
6
|
Gazalkent
|
120
|
Toshkent
|
Chirchiq
|
Respublikamizda qyrilayotgan GES lar
№
|
Nomlanishi
|
Quvvati, MVt
|
Manzili, viloyat
|
Daryo
|
1
|
Pskom GESi
|
404
|
Toshkent
|
Pskom
|
2
|
Quyi chotqol GESi
|
76
|
Toshkent
|
Chotqol
|
3
|
Zarchob - 2 GESi
|
38,2
|
Surxandaryo
|
To‘palang
|
4
|
Zarchob - 1 GESi
|
37,4
|
Surxandaryo
|
To‘palang
|
5
|
Qamchiq GESi
|
26,5
|
Namangan
|
Ohangaron
|
6
|
Sardoba GESi
|
10,7
|
Sirdaryo
|
Sardoba suv ombori
|
7
|
Kamolot GESi
|
8,16
|
Тoshkent
|
Chirchiq kanali
|
Chirchiq GES i
Issiqlik elektr stansiyalari Respublikamizda quyidagi issiqlik elektr stansiya (IES) lar ishlatiladi: - Issiqlik elektr stansiyalari;
- Kondensatsiyalovchi IES;
- Bug‘-gaz IES;
- Issiqlik elektr markazlari.
Issiqlik elektr stansiyasi
Daryo, kanal yoki boshqa manbalarda oqadigan suvdan oligan bug‘ yordamida turbogenerator aylantirilib elektr energiyasi olinadi.
Foydalanilgan issiq suv, qaytadan oqar suv manbaiga tashlanadi.
Kondensatsiyalovchi IES
Turbogenratordan chiqqan bug‘ning issiq suvi, sovutish qurilmasi (gryadilnaya) da sovutilgach unga yana sovuq suv ko‘shib qaynatiladi va bug‘ turbogeneratorga yuboriladi.
Bu KES ning foydali ish koeffitsiyenti 40-45% dan oshmasligiga sabab bo‘ladi
Bug-gaz IES
Hozirgi kunda «Bug‘-gaz» IES FIK 60% yuqori bo‘lgan elektrostansiyalardan sanaladi. Toshkent, Navoiy, Taxiatosh IESlari yonida qo‘shimcha shunday IESlar qurilgan. Keladakda boshqa IESlarni ham shunday uskunalar bilan jihozlanish rejalashtirilgan.
Issiqlik elektr markazi
IEM lar kichik quvvatli elektr stansiya bo‘lib shahar aholisi yoki boshqa muhim va yirik korxonalarni issiq suv bilan ta’minlash va isitish uchun hizmat qiladi. Odatda zahira elektr manbaa sifatida faoliya ko‘rsatadi.
№
|
Nomi
|
Quvvati, MVt
|
Yoqilg‘isi
|
Viloyat
|
1
|
Sirdaryo
|
3050
|
gaz
|
Sirdaryo
|
2
|
Тoshkent
|
2230
|
gaz
|
Тoshkent
|
3
|
Yangi-Аngren
|
2100
|
ko‘mir, gaz
|
Тoshkent
|
4
|
Тallimarjon
|
1700
|
gaz
|
Qashqadaryo
|
5
|
Navoiy
|
1618
|
gaz
|
Navoiy
|
6
|
Taxiatosh
|
730
|
gaz
|
Qoraqalpog‘iston
|
7
|
Аngren
|
634
|
ko‘mir
|
Тoshkent
|
8
|
Farg‘ona
|
305
|
gaz
|
Farg‘ona
|
9
|
Muborak
|
60
|
gaz
|
Qashqadaryo
|
10
|
Тoshkent
|
49,5
|
gaz
|
Тoshkent
| Respublikamizda qurilayotgan IES lar
№
|
Nomi
|
Quvvati, MVt
|
Yoqilg‘isi
|
Viloyat
|
1
|
Тo‘raq‘orgon
|
900
|
gaz
|
Namangan
|
Gidrogenerator
Turbogenerator
Bug-gaz turbogenerator
Elektr energiyasini ishlab chiqaruvchi vositalar
Qayta tuklanuvchan energiya manbalari
Respublikamizda quyidagi qayta tiklanuvchan energiya manbalaridan foydalanish imkoniyatlari mavjud:
- Quyosh fotoelektrik qurilmalari;
- Shamol elektrostansiyalari;
- Kichik va mikro gidroelektrostansiyalar.
Polikristalli
Monokristalli
Quyosh fotoelektrik panellari
Quyosh fotoelektrik panelining
umumiy ko‘rinishi
Akkumulyator barateyalari:
Suyuq ishqorli
Quruq aralashmali
Litiy - ionli
Kichik va mikrogidroelektrostansiyalar
Mikro 10 tipidagi quvvati 10 kVt li
mikrogidroelektrostansiya
Baraban tip trubinali mikro GES
Dizel elektrostansiyalar
NWR 35-249489 dizel generatori
NWR 35 dizel generatori
2. Elektr energiyasini uzatish tarmoqlari
1. Havo elektr uzatish tarmoqlari
T.R
|
Ko‘rsatkichlari
|
Qiymatlari
|
1.
|
Kuchlanishi:
|
220; 380 V va 6; 10; 35, 110, 220, 500 kV.
|
2.
|
O‘tkazgich materiali:
|
alyuminiy, mis va po‘lat
|
3.
|
Sim ustunlari
|
metall, temir-beton, yog‘och, yog‘och-beton
|
4.
|
Izolyatorlari:
|
farfor, shisha, dielektrikli
|
2.1-jadval
2. Kabel elektr uzatish tarmoqlari
T.R
|
Ko‘rsatkichlari
|
Qiymatlari
|
1.
|
Kuchlanishi:
|
Past - 220 va 380 V; yuqori - 6, 10, 35 kv.
|
2.
|
Izolyatsiyasi:
|
Qog‘oz, moy shimdirilgan qog‘oz, dielektrikli
|
3.
|
Yotkizish turi:
|
Ochiq, yopiq, yerga ko‘miladigan
|
3. Shina o‘tkazgichli elektr tarmoqlar
T.R
|
Ko‘rsatkichlari
|
Qiymatlari
|
1.
|
Kuchlanishi:
|
220; 380 v va 6; 10; 35, 110, 220 va 500 kv.
|
2.
|
O‘tkazgich materiali:
|
Alyuminiy, mis va po‘lat
|
3.
|
Shakli
|
Yassi yuzali, to‘g‘ri to‘rtburchak, quvursimon
|
Havo elektr uzatish liniyalari
35 (110, 220, 500) кV li metal sim ustunli
35, (110) кV li temir-beton sim ustunli
35 кV li yog‘och-beton sim ustunli
Havo elektr uzatish liniyalari
10 (6) кV li temir-beton
sim ustunli
380 V li temir-beton
sim ustunli
3. Elektr energiyasini yigish va uzatish
Elektr energiyasini yig‘ish va uzatish uchun transformator podstansiyalaridan foydalaniladi.
Transformator podstansiyalari ikki turga bo‘linadi:
- kuchlanishni pasaytiruvchi;
- kuchlanishni oshiruvchi.
Transformator podstansiyalari moyli transformatorlar
bilan jihozlanadi.
3.1- jadval. Transformator podstansiyalari haqidagi ma’lumotlar. - 3.1- jadval. Transformator podstansiyalari haqidagi ma’lumotlar.
T.r.
|
Turi
|
Kuchlanishi
|
Eslatma
|
1.
|
Uch chulg‘am, uch fazali transformator podstansiya
|
500/220/110; 110/35/10; 35/10/0,4;
35/6/0,4 kV
|
500 – yuqori tomon,
220-o‘rta,
110 – quyi tomondagi kuchlanish
|
2.
|
Ikki chulg‘am, uch fazali transformator podstansiya
|
(110/35; 35/10; 35/6 kV)
|
110 – yuqori tomon, 35 - quyi tomondagi
kuchlanish
|
Kuchlanishi 110/35/10 kV li ochiq tipli podstansiya
Kuchlanishi 220/110/35 kV li ochiq tipli podstansiya
Kuchlanishi 110/35/10 kv li yopiq komplekt podstansiya
4. Elektr energiyasini tarqatish va taqsimlash
Elektr energiyasini tarqatish va taqsimlash uchun kuchlanishi 35/10, 35/6, 35/0,4, 10/0,4 va 6/0,4 kV li transformator punktlaridan va kuchlanishi 10, 6, 380 V li elektr tarmoqlaridan foydalaniladi.
Elektr tarmoqlarida ochiq A, AS, PS, SIPelektr o‘tkazgichlar ishlatiladi.
Bu yerda: A – alyuminiy; AS – alyuminiy po‘lat(stal), PS –po‘lat simli;
SIP – izolyatsiyalangan o‘tkazgichlar tizimi (samonesushiy
izolirovanniy provod)
Kuchlanishi 6/04 kV
TP va HL
Kuchlanishi 10/04 kV
TP va HL
Adabiyotlar:
1. Тошпўлатов Н.Т. – «Сув хўжалигида электр таъмноти» дарслик. Тошкент, ТИҚХММИ 2019 й.-451 б.
2. И.А. Будзко, Н.М. Зуль-«Электроснабжение сельского хозяйства» Москва, Колос 2005 г. – 496 с.
3. Donald L, Basham P.E. - Elektrical Pover Sypply and Distribution. UFC-3-550-03FA, USA 2005.
4. Э.А. Киреев. Электроснабжение и электрооборудование цехов промыщленных предприятий. Москва. КноРус. 2011 г. 368 с.
6. И.А. Будзко, Ю.В. Гессен, М.С. Левин - «Электроснабжение сельскохозяйственных предприятий и насленных пунктов» М. Колос 2011 г.-256 с.
7. «Приборы и средства диагностики электрооборудования и измерений в системах электроснабжения» справочное пособие. Под.ред. В.И. Григорьева.-М.: Колос, 2006 г.-272 стр.
8. http://www.uzbekenergo.uz/rus/ ;
9. http://www.gov.uz/ru/section.scm?sectionId=2039&contentId=17519
«Elektr ta’minoni va qayta tiklanuvchan energiya manbalari» kafеdrasi dotsenti
TOSHPO’LATOV NUSRATILLO TELMANOVICH
E'TIBОRINGIZ UCHUN RAHMAT!
- + 998 71 237 1968
- 90-189-50-74
nusratillo@mail.ru
@Nysratillo Toshpulatov
|
| |
