|
Reja: Elektr zanjirlarining ish rejimlari
|
| bet | 3/8 | | Sana | 24.01.2024 | | Hajmi | 291,79 Kb. | | #144806 |
Bog'liq 2 - MavzuIsh, energiya va quvvat
Istemolchidagi zaryadlarni ko‘chirishda bajarilgan ish quyidagicha topiladi:
A=E·I·t (4.10)
(III.5) tenglamadan foydalanib:
A=I·t(U0+U)=U0·I·t +U· I·t=W0+W (4.11)
Ekanligini topamiz. Bunda: W0= U0·I·t - manbada issiqlikka aylanadigan energiya.
W = U· I·t
Tashqi zanjirda sarf qilinadigan energiya.
Ishning bajarilishi tezligi quvvat deyiladi.
- manbaning quvvati (4.12)
- iste’molchining quvvati (4.13)
- isrof bo‘lgan quvvat (4.14)
Qarshiliklarni ketma-ket ulash.
Agar bitta qarshilikning (iste’molchining) oxirgi qismi ikkinchi qarshilikning (iste’molchining) bosh qismasi bilan, ikkinchi qarshilikning (iste’molchining) oxirgi qismasi uchinchi qarshilikning (iste’molchining) bosh qismasi bilan va hakazo ulansa, bunday ulanishga ketma-ket ulanish deyiladi (4.4 - rasm). U holda hamma qarshiliklar (iste’molchilar) orqali bir xil tok o‘tadi, chunki zanjirning birorta nuqtasida zaryadlar yig‘ilmaydi. Om qonuni bo‘yicha qarshiliklardagi kuchlanishlar:
4.7 - rasm. Rezistorlarni ketma-ket ulash.
U1=I·R1, U2=I·R2, U3=I·R3.
Tok kuchi zanjirning barcha qismlarida bir xil bo‘lgani uchun,
bo‘ladi. (4.15)
Qarshiliklardagi kuchlanishlarni ularning qisqichlaridagi potensiallar ayirmasi bilan ifodalash mumkin:
U1=φA- φB U2=φB - φS U3=φS - φD
SHu tenglamalarning chap va o‘ng qismlari hadma-had qo‘shilsa, quyidagi tenglamani olamiz:
U1+ U2+ U3= φA- φB + φB - φS+ φS - φD= φA- φD= U
YA’ni ketma-ket ulangan qarshiliklarda kuchlanishlar tushuvining yig‘indisi zanjirning qisqichlar orasidagi kuchlanishiga teng.
So‘nggi ifodani hadma-had toka bo‘lsak, quyidagini topamiz:
(4.16)
yoki
R3= R1+ R2+ R3 (4.17)
Bunda: R3 - zanjirning umumiy (yoki ekvivalent) qarshiligi.
SHunday qilib, ketma-ket ulangan qismlardan tashkil topgan zanjirning ekvivalent qarshiligi barcha qarshiliklarning yig‘indisiga teng ekan.
III.9. Qarshiliklarni parallel ulash.
5.2-расм. Резисторларни параллел
Q arshiliklar parallel ulanganda har bir qarshiliklarning bosh qismasi birinchi tugunga ulanadi (III.6 - rasm). Qarshiliklarning har yuiridagi kuchlanish A va B tugunlar orasidagi kuchlanishga teng bo‘lganligi uchun, shaxobchalarning qarshiliklardagi kuchlanishlari bir xil bo‘ladi, ya’ni:
U=U1=U2=U3
Kirxgrofning birinchi qonuniga binoan:
I= I1+ I2+ I3
YOki
Bunda: R3 - ekvivalent qarshilik. U- ga qisqartirilgandan so‘ng:
yoki
ge= g1+ g2+ g3.
Bunda: ge- ekvivalent o‘tkazuvchanlik.
Demak, qarshiliklar parallel ulanganda zanjirning ekvivalent o‘tkazuvchanligi alohida shaxobchalar o‘tkazuvchanliklarining yig‘indisiga teng ekan.
SHuni ta’kidlash kerakki, parallel ulangan shaxobchalarning ekvivalent qarshiligi eng kichik qarshilikdan ham kichikdir.
|
| |
