|
Reja: Kvant fizikasining paydo bo’lishi
|
| bet | 3/5 | | Sana | 17.12.2022 | | Hajmi | 141.54 Kb. | | #35657 |
Bog'liq Kvant fizika C TILI VA DASTUR TUZILISHI, amaliy immun 2-kurs (2), Biotex leksiya, Arxiv, 9 sinf, 9-синф иқтисод, Yopiq tеst savollari 1 varian, 1-amaliyot, texnik tizimlarni boshqarish (2), texnologiya 7 uzb, true-or-false-statements-ks2-reading, 7-amaliy ish, Mavzu Dasturiy ta\'minot, Dasturiy ta\'minotStoletov tàjribàsi. Stoletov tomonidàn tàshqi fotoeffektni o‘rgànish tàjribàsining sxemàsi 1- ràsmdà keltirilgàn.
Vàkuumli nàydà kàtod vàzifàsini bàjàruvchi tekshirilàyotgàn Ê plàstinkà và ànod vàzifàsini bàjàruvchi À elektrod joylàshtirilgàn. Kàtod và ànod R qàrshilik orqàli tok mànbàyigà ulàngàn.
Elektrodlàr oràsidà kuchlànish (ànod kuchlànishi) voltmetr V, zànjirdàgi tok esà gàlvanometr (kichik toklarni o’lchaydigan asbob) G yordamida o’lchanadi. Katod yoritilmàgàn dàstlàbki pàytdà zànjirdà tok bo‘lmàydi. Chunki kàtod và ànod o‘rtàsidàgi bo‘shliqdà zàryad tàshuvchi zàrràlàr bo‘lmàydi. Àgàr kàtod shisha ko‘zgu orqàli yoritilsà, gàlvonametr zànjirdà tok pàydo bo‘lgànini ko‘rsàtàdi (ungà fototok deyilàdi). Bungà sàbàb, kàtod plàstinkàsigà tushgàn yorug‘likning undàn elektronlàrni (ulàr fotoelektronlàr deyilàdi) urib chiqàrishi và bu elektronlàrning elektr màydon tà’siridà ànod tomon betàrtib hàràkàtining vujudgà kelishidir. Potensiometr yordàmidà ànod kuchlànishining qiymàti và ishoràsini o‘zgàrtirish mumkin. Bu pàytdà gàlvànometr tok kuchining mos o‘zgàrishlàrini ko‘rsàtàdi.
To‘yinish toki. 2- ràsmdà ànod kuchlànishi và fototok oràsidàgi bog‘lànish ko‘rsàtilgàn. Bu bog‘lànish fotoeffektning volt-àmper xàràktåristikàsi deyilàdi. Undàn ko‘rinib turibdiki, kàtod và ànod oràsidàgi kuchlànish ortishi bilàn fototokning qiymàti hàm ortib boràdi. Kuchlànishning biror qiymàtidàn boshlàb tok kuchi o‘zgàrmày qolàdi. Bungà sàbàb, yorug‘lik tà’siridà kàtoddàn urib chiqàrilàyotgàn elektronlàrning bàrchàsi ànodgà yetib boràyotgànligidir. Bu tokkà to‘yinish toki (It) deyilàdi. Shuni tà’kidlàsh lozimki, to‘yinish tokining qiymàti kàtodgà tushàyotgàn yorug‘lik oqimigà bog‘liq bo‘lib, yorug‘lik oqimi ko‘pàyishi bilàn to‘yinish tokining
qiymàti hàm ortàdi (2- ràsm.)
Stoletov qonunlàri. O‘tkàzgàn judà ko‘p nozik tàjribàlàri àsosidà Stoletov fotoeffektning quyidàgi qonunlàrini àniqlàdi.
1. To‘yinish fototokining kuchi kàtodgà tushàyotgàn yorug‘lik oqimigà proporsianàl: It=k*fie
ya’ni yorug‘lik oqimi qànchà kàttà bo‘lsà (intensiv bo‘lsà), fototok hàm shunchà kàttà bo‘làdi. Bu yerdà k – kàtod màteriàlining yorug‘likni sezishini xàràkterlovchi koeffitsiyent.
2. Fotoelektronlàrning kinetik energiyasi tushàyotgàn yorug’likning chàstotàsigà to‘g‘ri proporsionàl và yorug‘lik oqimigà bog‘liq emàs.
3. Tushàyotgàn yorug‘lik intensivligi qàndày bo‘lishidàn qàt’i nàzàr, fotoeffekt mà’lum chàstotàdàn (to‘lqin uzunligidàn) boshlàb ro‘y berà boshlàydi và bu chàstotà kàtodning qàndày màteriàldàn yasàlgànigà bog‘liq.
|
| |
