Reja: Tirik sistemalarning tuzilishini ko‘p bosqichliligi

Download 0,55 Mb. Pdf ko'rish
bet	2/6
Sana	30.11.2023
Hajmi	0,55 Mb.
	#108503

1 2 3 4 5 6

Bog'liq
3-ma`ruza
1

polisaxaridlar. Ular uchun manomerlar bo‘lib. tegishli ravishda aminokislotalar,
nukleotidlar va monosaxaridlar hisoblanadilar.
DNK - hujayrada genetik informatsiyani tashuvchi va saqlovchi sifatida.
Hayotni to‘xtovsiz davom etishi va ajdoddan avlodga o‘tishi, nasliy (genetik)
informatsiyani tashuvchisiz mumkin emas. Faqat mana shu tashuvchi tufayli tirik
organizmni tuzilishi. rivojlanishi va hayot faoliyati ajdodlardan, avlodlarga o‘tadi.
Genetik informatsiyani asosiy tashuvchisi DNK hisoblanadi. Viruslarda bu rolni
DNK bilan bir qatorda RNK ham bajaradi.
1.18-rasm. Gemoglobin oqsilini molekulasini shakllanish bosqichlari: I – monomer molekulalaridan
aminokislotalardan polipeptidlar hosil bo‘lishi; II – o‘ngg qayrilgan polipeptidli alfa-spiralni hosil
bo‘lishi; III - alfa-spiralni globulaga joylanishi; IV – 4 ta polipeptidli globuladan gemoglobin
molekulasini shakllanishi.

DNK nima? DNK (dezoksiribonuklein kislota) – manomerlar –
nukleotidlardan shakllanadigan polimer (polinukleotid). DNK molekulasi –
molekulasi o‘ng tomonga qayrilgan 2 komplementar polinukleotid zanjirchalardan
tashkil topgan makromolekulalardir. DNK spiralini qalinligi 1- 2 nm, uzunligi – 3,4
nm bo‘ladi.
Polinukleotidli zanjirlar, komplementar azotli asoslar, adenin – timin, guanin-
sitozin orasidagi vodorod bog‘lari bilan ushlab turiladi. Tabiat qanday qilib, genetik
informatsiyani yozish muammosini hal qilganligi, kishida hayajon uyg‘otadi. Butun
dunyo kutubxonalarida saqlanadigan informatsiyalardan hajman ko‘proq bo‘lgan
informatsiyani tabiat bor-yo‘g‘i 4 ta harfda to‘plaganligiga qoyil qolmasdan boshqa
iloji yo‘q.
O‘tgan 10 yil ichida, yangi oyna 10-100 nm hajmi oralig‘ida ancha geterogen,
ishlab chiqarish va karakligi uchun ochdi. Ushbu yondashuv asosiy qurilish materiali
sifatida va selfassembley asosiy to‘qima usuli sifatida DNK oligonukleotidlerin
foydalanadi. Olingan tuzilmalar DNK kafel, ikki o‘lchovli (2D), tillo, scaffolded

yoki SHablonni DNK va DNK origami deyiladi. Nanoyalpilarni qurish uchun DNK
asosiy afzalligi axborot saqlash va jismoniy tuzilishi, uning uzluksiz integratsiya
bo‘ladi. DNK jismoniy darajada, tizimli, bir hil ko‘rinishi mumkin, lekin ular hali
ham kimyoviy geterogen. DNK harbiy bazalar ketma-ketlikda asoslangan, bu
geterogenliyligini, afzalligi olib, u nanoyalpilar bo‘yicha aniq joylarni murojaat
qilish mumkin. A DNK origami atom kuchi mikroskop (AFM) bir ifodasiz
to‘rtburchak kabi qarash mumkin, lekin uning asosiy ketma-ketlikda saqlangan
ma’lumotlar to‘rtburchak, ham yuzlarida muayyan joylarga ko‘plab nodavlat DNK
qismlarining majburiy burishi mumkin.
1

Download 0,55 Mb.

1 2 3 4 5 6

Download 0,55 Mb.

Pdf ko'rish