|
Oriental Renaissance: InnovativeBog'liq reklamaning-ijtimoiy-ahamiyatiOriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784
www.oriens.uz
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7
3(1), Jan., 2023
796
1939 yillarida Jak Lui Dager tomonidan fotoapparatning ixtiro qilinishi
9
reklamaning yanada ishonchli bo’lishiga va vizual effektlar bilan kishilar xotirasida
uzoqroq saqlanib qolishiga sabab bo’ldi. Xususan Rossiyalik avangard rassom
A.M. Rodchenko SSSR tarixida ilk bor fotokollajni qo’llagan xolatda reklama
e’lonlarini yaratdi va u bunda bosh qaxramon qilib mashxur insonlarning qiyofasidan
foydalandi. A.M. Rodchenkoning “Lengiz” deb nomlangan e’lonida kitoblar olamiga
barcha soxa vakillarini jalb qilayotganini kuzatish mumkin. Ushbu yozuvlar aloqa
vositalari xisoblanib
10
kitobxonlikni targ’ib etadi.
Bizning davrimizga kelib esa reklamalarning turlari, shakli shu qadar xil-xil
bo’lib ketgan bo’lib, unda talqin etilayotgan g’oyalar insonni biroz o’yga toldiradi.
Bu o’rinda amerikalik iqtisodchi Teodor Levitt “Reklama universal xayotda o’z
auditoriyasiga bo’ysunishi kerak. Aks xolda bu aldov bo’lib qoladi.
11
” deya
ta’kidlagan edi. Dunyo bo’yicha bir yilda reklama xarajatlari uchun milliardlab
mablag’ sarflanadi. Xususan 2020 yilda Qo’shma Shtatlarda ommaviy axborot
vositalarining reklama xarajatlari 225,8 milliard AQSh dollarini tashkil qiladi. 2024
yilga kelib bu ko’rsatkich 322 milliard dollargacha o’sishi kutilmoqda.
12
Bu esa
ayrim davlatlarning yalpi ichki daromadidan ham yuqori. Ishlab chiqaruvchilarning
reklama sanoatiga sarflayotgan mablag’lari o’zini qay darajada oqlamoqda?
Qonuniylik, aniqlik, ishonchlilik, reklamadan foydalanuvchiga zarar, shuningdek
ma’naviy zarar yetkazmaydigan shakllar va vositalardan foydalanish reklamaga doir
asosiy talablardir
13
. O’zbekiston Respublikasi Reklama to’g’risidagi ushbu
qonunning 6-moddasida keltirilgan ushbu jumlalardan iste’molchilar qay darajada
xabardor? Yoki reklama va unda ta’rifi keltirilayotgan maxsulotlarga ishonchi
yuqorimi yoki aksi?
O’tkazilgan ijtimoiy so’rovnomada 19-yoshdan 56 yoshgacha bo’lgan jami 134
ta respondent ishtirok etib shulardan 63 nafari ayollar, 71 nafari esa erkaklar bo’lib,
ular “Reklama deganda nimani tushunasiz?” degan savolga ayol ishtirokchilarning
62%, erkak ishtirokchilarning 45% maxsulot yoki xizmat haqidagi axborot deya
javob berishgan
14
bo’lsa, 36% esa reklama ommaviy axborot vositalarining daromad
manbai deb xisoblaydi. Ikki jins vakillarining umumiy xisobda olganda 9% qismi
foydasiz, vaqt oluvchi degan fikrni ifodalagan. Ushbu so’rovnoma natijasiga ko’ra
iste’molchilarning asosiy qismi reklamaning vazifasidan xabardor, reklamaga ijobiy
9
https://orbita.uz/
10
Pattra Tangthieng Effectiveness Awards University of Stirling September 2009
11
William Leiss, Stephen Kline,Sut Jhally,Jackie Botterill,Kyle Asquith
, “Social Communication in Advertising
Consumption in the Mediated Marketplace” 4th Edition 2018
12
https://www.statista.com
13
O`zbekiston Respublikasi Reklama to`g`risidagi qonun 25.12.1998. 6-modda
14
Dala tadqiqotlari. Andijon shahri. 7.01.2022
|
| |
