Ikki va undan ortiq uchuvchan komponentlardan tarkib topgan bir jinsli suyuqlik aralashmalarini ajratish uchun qo`llaniladigan usullardan eng keng tarqalganlari haydash va rektifikatsiyadir.
Haydash va rektifikatsiya jarayonlari kimyo, oziq-ovqat va boshqa sanoatlarda juda keng ko`lamda ishlatiladi. Masalan, texnik va
oziq- ovqat etil spirtlarini, aromatik moddalar ishlab chiqarishda, hamda aralashmalarni dag‘al ajratish uchun qo`llaniladi. Juda to`la ajratish uchun rektifikatsiya jarayonidan foydalaniladi.
Haydash va rektifikatsiya jarayonlari bir xil temperaturada aralashma komponentlarining turli uchuvchanligiga asoslangandir. Yuqori
uchuvchanlikka ega komponent engil uchuvchan, pats uchuvchanlikka ega
komponent qiyin uchuvchan deb nomlanadi. Demak, engil uchuvchan komponent qiyin uchuvchanga qaraganda patsroq temperaturada qaynaydi.
Shuning uchun ham, ular pats va
yuqori temperaturada komponentlar deb ataladi.
Haydash yoki rektifikatsiya jarayonida boshlang‘ich aralashma engil uchuvchan
komponenti bilan boyitilgan ditsillyat va qiyin uchuvchan komponent bilan boyitilgan
kubqoldig‘iga ajraladi. haydash jarayonida hosil bo`lgan bug‘ kondensator - deflegmatorga kondensatsiyalash natijasida ditsillyat olinadi. Qurilma kubida esa - kub qoldig‘i qoladi.
Eng oddiy aralashma 2 ta komponentdan tarkib topgan bo`ladi va u
binararalashma deb ataladi. Binar aralashmaning erkinlik daraja soni quyidagiga teng:
