18-MA’RUZA. MOBIL ALOQA TARMOQLARI STANDART TEXNOLOGIYALARI
Reja:
Sotali aloqa tizimlarida (yoki hozirgi vaqtda ko„pincha atalganidek mobil aloqa tizimlarida) “avlodlar” almashishi shaxsiy kompyuterlar industriyasi yoki televizion texnikaga nisbatan yaqqolroq va aniqrok bo„lmokda. Mobil aloqa dunyosida ko„p narsa hisoblidir: 1G (ingl. «First Generation»- birinchi avlod) – bu analog aloqa tizimlari (NMT, AMPS standartlari); ikkinchi avlod - 2G, kanallar kommutatsiyalanishi asosida ishlaydigan raqamli aloqa tizimlari (GSM, DAMPS va sdmaOne standartlari); uchinchi avlod - 3G, kanallar kommutatsiyalanishi bilan birga paketlar kommutatsiyalanishini ham ko„zda tutadi (UMTS va CDMA-2000 standartlari); va, nihoyat, to„rtinchi avlod - 4G tarmoqlari to„liq paketli IP- kommutatsiya asosida kuriladi (LTE Advanced, IEEE802.16m (WiMAX) va IEEE802.11ac (Wi-Fi) standartlari). Shunisi diqqatga sazovorki, mobil aloqa dunyosida avlodlarning almashishi muntazam ravishda har o„n yilda bo„lib o„tmoqda (18.1-rasm).
18.1-rasm. Mobil va keng polosali tizimlarning evolyutsiyasi.
Harakatdagi radioaloqa tizimlari rivojlanishining tarixi. Harakatdagi radioaloqa tizimlari (HRT) hozirgi vaqtda taqdim etiladigan xizmatlar sifati va hajmining kengaytirilishi hisobiga, ularning ommaviylashishi va foydalanuvchilarning individual talablariga moslashtirilishi hisobiga keskin sur‟atlarda rivojlanmoqda. Yangi imkoniyatlarning ishlatilishi ham mavjud tarmoqlarning
takomillashtirilishi hisobiga, ham global tarmoq infratuzilmasini yaratish bilan bog„liq yangi texnik yechimlarning ishlatilishi hisobiga ta‟minlanadi. O„z o„rnida HRT tizimlari ham konvergensiya, universallashish va ichki raqobat jarayonlarini boshdan kechirmoqda. “Mobil radioaloqa tizimlari” atamasi ruscha adabiyotlarda quruqlikda harakatlanuvchi radioaloqa mutaxassislariga va fuqarolarga mo„ljallangan xizmatlarini belgilashda ko„p qo„llaniladi.
Bu atama sotali aloqa, tranking, personal yo„ldoshli aloqa va simsiz telefon radioaloqa turlarining birlashtiruvchisi sifatida ishlatiladi.
1. 3G (UMTS va WCDMA).3G atamasi bilan (ingl. third generation –
«uchinchi avlod») ma‟lumot uzatish va Internet tarmoqlariga yuqori tezlikda
mobil ulanish bilan birga, ma‟lumot uzatish kanalini yaratuvchi radiotexnologiya yordamida foydalanuvchilarga bir qator xizmatlar to„plamini taqdim etuvchi sotali aloqa tizimlari nomlanadi. 3G tizimlari mobil aloqaning turli xizmatlari, «global rouming» hamda multimediyaning
keng imkoniyatlarini, jumladan: