33
mutaxassislarni tayyorlash va malakasini oshirish – S5ya harajatlaridan
iborat.
Asosiy harajatlar Syani tashkil etuvchilaridan S1ya va S2yalar dasturiy
mahsulot yaratishning bevosita harajatlari, S3ya va S4yalar esa dasturiy mahsulot
yaratish jarayonining (dasturiy va apparat)tahminoti harajatlari hisoblanadi.
Dasturiy mahsulotlarni yaratishga ketgan bevosita harajatlar - S1ya, dasturiy
mahsulot hayot tsiklining asosiy tashkil etuvchisidir. Bevosita harajatlarni dastur
hajmi(Dx)ning mexnat unumdorligi(M)ga nisbati va mehnat sarfining o’zgarish
koeffitsient(sij)lari ko’paytmasi ko’rinishida keltirish mumkin.
Dasturiy
mahsulotning tajriba nushasini yaratish harajatlari – S2ya, tashuvchi (disk)lar,
nusaha olish va dastur komponentlarini yig’ish(S2ya1) harajatlari; hujjatlarning
to’liq komplektini ishlab chiqish(S2ya2) harajatlaridan iborat.
Dasturiy mahsulot
yaratishni avtomatlashtiruvchi dasturiy vositalar va texnologiyalar harajatlari -
S3ya,
dasturni
yaratishni
avtomatlashtirish
tizimi
va
texnologiyasini
yaratish(S3ya1) harajatlari, avtomatlashtirish vositalari
va texnologiyasini
o’zlashtirish va joriy etish(S3ya2) harajatlari, dasturiy mahsulot yaratish davomida
avtomatlashtirilgan dastur yaratish tizimidan foydalanish(S3ya3) harajatlaridan
iborat: S3yaqS3ya1QS3ya2QS3ya3.
Dasturiy mahsulot yaratishni avtomatlashtirishda foydalaniladigan EHM
harajatlari – S4ya, EHM sotib olish va o’rnatish,
dasturiy mahsulot yaratish
davomida(tya) EHMdan foydalanish harajatlarini o’z ichiga oladi: S4yaqa4tya, bu
yerda a4-mashina vaqtining narhi.
Dasturiy mahsulotni yaratishga ketgan jami harajatlarni aniqlashning yana bir
usuli:
Sq(1Qq){∑ TiLkn.iWi[(1QKk)(1QKu)QKkx]QTmb×e}
bu yerda Ti – 1-darajali dasturchining dasturni yaratishga sarf qilgan vaqti,
odamG’kun;
Lkn.i – 1-darajali dasturchining ish haqi, so’m.G’kun;
Wi – 1-darajali dasturchilar soni;
Kq – qo’shimcha ish haqi koeffitsienti;
34
Ku – ish haqiga ustiga qo’shilgan mablag’ koeffitsienti;
Kqh – qo’shimcha
harajatlar koeffitsienti;
q –rentabellik normasi, dasturni tayyorlayotgan korxonaning daromadi;
Tmb – mashina vaqti, dasturni hatolarini tuzatishga ketgan, soat;
e – ekspluatatsiya harajatlari, mashina vaqtining 1 soatiga ketgan harajat, so’m.
Ekspluatatsiya harajatlari amortizatsiya (Ma) va elektrquvvati (Mel) harajatlaridan
iborat.
Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanishi insoniyat
oldida yangi imkoniyatlar
yaratibgina qolmasdan, yangi vazifalarni ham yukladi.
Biz bu maqolada shu vazifalardan biriga, yahni zamonav_iy axborot
texnologiyalarining multimedia vositalaridan foydalangan holda tahlim berishning
yangi bosqichiga, elektron darsliklarni tahlim jarayonida qo’llash imkoniyatlariga
va ularni yaratish harajatlarini aniqlash texnologiyalariga to’htalib o’tdik.
