• EHMlar uchinchi avlodi
    		•

    Samarqand davlat arxitektura-qurilish




    Download 0,97 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet47/117
    Sana19.05.2024
    Hajmi0,97 Mb.
    #244133
    1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   117
    Bog'liq
    ok

    Ikkinchi avlod EHMlar
    yarimo’tkazgichlarga asoslanib, XX asrning 50-yillari oxiri va 60-
    yillar boshlarida yaratilgan.
    Mazkur EHMlar avlodi markazlashmagan holda kirish-chiqishni boshqaruv xususiyatiga ega
    bo’ldi. Bu turli tashqi qurilmalarning markaziy prosessorga osongina ulanish imkoniyatini berdi.
    Kirish-chiqish qurilmasini to’plami ko’paydi, tashqi hajmda qurilmasining hajmi kengaydi.
    Dasturiy ta’minot sezilarli darajada kengaydi. Uning tarkibiga algoritmik tilli translyatorlar,
    operasion tizimlari kira bordi. Ayni paytda bir dasturli EHMlar bilan birga ikki dasturli EHMlar
    ham paydo bo’ldi. Ular bitta prosessor bilan mashinalar asosiy qurilmalarining parallel ishlashini
    tashkil etish hisobiga bir nechta dasturlarni birgalikda amalga oshirish imkonini beradi.
    EHMlarning ikkinchi avlodi nafaqat muxandislik va ilmiy vazifalarni, shuningdek, keladigan
    hamda chiqadigan katta hajmdagi axborotlari bilan farqlanuvchi iqtisodiy, axborot masalalarini
    hal etishda ham qo’llanila boshlandi. Ularning nisbatan takomillashgan element bazasi sezilarli
    darajada prosessorning tezroq harakatlanishiga va xotira hajmini oshirishga, EHM o’lchami
    qisqarib energiya sarfning kamayishiga imkon berdi. Bunga ko’p darajada axborotlarni bosib
    chiqarish montajining qo’llanishi sabab bo’ldi.
    EHMlar uchinchi avlodi
    60-yillar oxiri va 70-yillar boshlarida paydo bo’ldi. Ushbu
    mashinalar integral holda ishlaydigan yarim o’tkazgichlar asosiga qurilgan. Integral sxema ancha
    murakkab tranzistorli sxemaga mos tugallangan mantiqiy funksional bloklarni ifodalaydi. Ushbu
    sxemalarning qo’llanilishi EHMlar o’lchamining keskin qisqarishiga, ishonchliligi unum-
    dorligining oshishiga olib keldi. Bunga ko’p qatlamli pechat qilish montajining qo’llanishi
    ko’mak berdi.
    Ayni turdagi EHMlar mashinalar tuzilmasining nomarkazlashuv tendensiyasi davom etishiga
    olib keldi. Shundan keyin bir necha, jumladan ixtisoslashgan prosessorli hisoblash tizimlari keng
    qo’llanila boshlandi. Tashqi qurilmalar nomenklaturasi o’zgardi. Ularning tarkibida asosiy
    o’rinni terminal va terminal stansiyalar, katta hajmni sig’dira oladigan magnitli disklar egallaydi.
    Ta’kidlash joizki, bu davrda EHMning mantiqiy tuzilmasi bilan bog’liq bo’lgan tavsiflar
    majmuini anglatuvchi EHM «arxitekturasi» atamasi joriy etildi. «Arxitektura» tushunchasiga
    EHM elementlari(apparatura va dasturiy ta’minot), foydalanuvchi nuqtai nazaridan EHM
    xususiyatini belgilovchi elementlar o’rtasidagi aloqa va o’zaro harakatlar tamoyillari kiradi.
    Uchinchi avlod EHMda ilk bor EHMlar oilasini yaratishga nisbatan arxitektura jihatdan yagona
    yondashuv qo’llanilgan. Bunday yondoshuv birinchi galda bir oila tarkibiga kiruvchi EHM
    modellarining yagona konstruktorlik-texnologik bazasi va dasturiy muvoffiqligini anglatadi.
    Dasturiy ta’minot va birinchi galda operasion tizimlarning roli kuchaydi. Operasion
    tizimlarining rivojlanishi mashinalarning turli rejimda paketlarni qayta ishlash, vaqtni bo’lish,

    so’rov-javob rejimi ishlarini boshqarishni ta’minladi. Aytish joizki, dasturiy ta’minot qiymati
    tufayli apparaturalar narxi oshdi.
    Ushbu avlod mashinalarida ularga uzoq masofada bo’lgan abonentlarning bevosita kira olish
    imkoniyati kengaydi. Abonentlarning EHMlar bilan muloqati mashina-axborot aloqa kanallari
    (telegraf, telefon, radioaloqa va hakazo) bilan bog’liq abonent punktlarining rivojlangan tarmog’i
    hisobiga amalga oshiriladi.
    EHMdan foydalanish sohalari ancha kengaydi. Masalan, samarali ishlash nuqtai nazaridan
    mumkin bo’lmagan vazifalar borasidagi cheklashlar deyarli yo’q bo’ldi. Ulardan foydalanuv-
    chilar o’rtasida vaqtni avtomat ravishda aniqlash rejimidagina emas, boshqaruvchi tizim tarki-
    bida vaqtning aniq bir ko’lamida ham ishlashga qodir universal mashinalar sifatida foydalanila
    boshlandi.

    Download 0,97 Mb.
    1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   117




    Download 0,97 Mb.
    Pdf ko'rish