|
Ikki va uch valentli temir tuzlarini bilib olish
|
| bet | 16/19 | | Sana | 04.04.2022 | | Hajmi | 140.99 Kb. | | #19279 |
Bog'liq 9-sinf III chorak yangi konspekti 2019-2020 7- sinf III chorak yangi konspekt 2019-2020, Воспал.забол.кишечникаIkki va uch valentli temir tuzlarini bilib olish
Probirkaga yangi tayyorlangan FeS04 eritmasidan 3-5 tomchi quying va uning ustiga qizil qon tuzi K3[Fe(CN)6] eritmasidan bir necha tomchi qo'shing. Turunbul zangori cho'kmasi Fe3[Fe(CN)6]n hosil bo'lishini kuzating. Reaksiya tenglamasini yozing. Bu reaksiya eritmada Fe+2 ioni borligini bilib olish uchun sifat reaksiya hisoblanadi.
a) Probirkaga temir (IH)-xlorid eritmasidan 2-3 tomchi quying va ustiga sariq qon tuzi K4[Fe(CN)6] eritmasidan bir tomchi tomizing. Berlin lazuri cho'kmasi Fe4[Fe(CN)6]3 hosil bo'lishini kuzating. Reaksiya tenglamasini molekular va ionli ko'rinishda yozing. b) Probirkaga FeCl3eritmasidan 5-6 tomchi 0,01 M kaliy yoki ammoniy rodanid eritmasidan tomizing. Eritma temir (Ill)-rodanid Fe(SCN)3 hosil bo'lganligi tufayli to'q qizil tusga bo'yaladi. Reaksiya tenglamasini molekular va ionli ko'rinishda yozing.
3. a) va b) reaksiyalar Fe+3 ioni uchun sifat reaksiyasi hisoblanadi.
Mustaqil xulosa uchun topshiriq
Sodir bo'lgan hodisalarni izohlang. 2/Tegishli reaksiya tenglamalarini yozing.
Uyga vazifa berish :Masala ishlash
“Tasdiqlayman” o`quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari: ________________
Sana: “__” “___” 2020-yil Sinf: 9 “________” Fan: Kimyo
Mavzu : Kumush va oltin xossalariishlatilishi
Darsni maqsadi:
1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga berilgan mavzu yuzasidan ilmiy asoslangan, Davlat Ta’lim Standarti talablariga javob beradigan bilimlar berib , ularda amaliy ko’nikmakarni hosil qilib, tegishli malakalarini shakllantirish.
2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarimizni Ona-Vatanga , tarixiy va madaniy merosimizga, O’zbek xalqining buyuk siymolariga , Ota-onaga muhabbat va milliy iftihor tuygusi ruhida tarbiyalash. Ularda ekologok madaniyatni shakllantirish va tarbiyalash.
3.Rivojlantiruvchi maqsad: Ilimni amaliyotga tatbiq etish. O’quvchilarning bilim va tafakkurini, kitobxonlik malakasini oshirish, mustaqil fikrlash ko’nikmalarini shakllantirish va rivojlantirish, kimyo fani va shu sohadagi kasblarga qiziqishlarini shakllantirish.m
Darsning jihozlari : Plakatlar , kimyoviy moddalardan na’munalar , kimyoviy jihozlar
Darsda qo’llaniladigan metod : Aralash , Interfaol metodlar.
Mashg’ulot bosqichlari:
№
|
Bosqichlar
|
Vaqti
|
1
|
Tashkiliy qism
|
3 daqiqa
|
2
|
O’tilgan mavzuni takrorlash
|
12 daqiqa
|
3
|
Yangi mavzuni bayoni
|
12 daqiqa
|
4
|
Mustahkamlash
|
15 daqiqa
|
5
|
Mashg’ulot yakuni. Uyga vazifa berish
|
3 daqiqa
|
Darsning borishi : Tashkiliy qism: 1. O’quvchilar bilan salomlashish.
2. O ’quvchilar davomadini aniqlash.
3. Darsga tayyorgarlik ko’rish.
Uyga vaziufani tekshirish: Konspektni tekshirish , savol-javob tariqasida uyga vazifani so’rash.
Yangi mavzuni bayoni: Kumush va oltin. Xossalari. IshlatilishiKumush (ag). Kumush insonlarga juda qadimdan ma’lumbo‘lgan qimmatbaho metall. U yaltiroq, oq rangdagi yumshoqmetall bo‘lib, elektr va issiqlikni yaxshi o‘tkazadi. Juda yaxshibolg‘alanadi. Kumush yumshoq metall bo‘lganligi sababli uningmis yoki rux bilan turli nisbatdagi qotishmalari ishlatiladi.Ya’ni bunday qotishmalardan har xil bezak buyular, uyro‘zg‘or asboblari, kumush tangalar tayyorlanadi.Eramizdan avvalgi IV asrda Aleksandr Makedonskiy qatordavlatlarga yurish qilib, birin ketin ularni bosib oladi. Jumladan, hindistonga yurishi vaqtida uning askarlari orasida oshqozon-ichak kasalligi tarqaladi va ko‘plab askarlar ushbu kasallikdan o‘lib ketishadi. Qizig‘i shundaki, kasallik faqat oddiy
askarlar o‘rtasida tarqaladi. Rahbarlar o‘rtasida esa bu kasallikuchramaydi. Nega?
Kumushning tuzlari mikroorganizmlarni o‘ldirish xususiyatiga ega bo‘lganligi sababli turli xildagi dori vositalari tayyorlanadi. Kumush ioni [Ag+] tutgan suv uzoq vaqt buzilmasdan saqlanadi.
Kumush kimyoviy jihatdan juda ham passiv. Kislorod,
suv, hatto kislotalar bilan ham reaksiyaga kirishmaydi. Konsentrlangan nitrat kislotada erib, kumush nitratni hosil qiladi:
Ag + 2hNO3 = AgNO3 + NO2 + h2O
Qizdirilganda xlor, brom, yod va oltingururt bilan reaksiyagakirishadi. Kumush nitrat kumushning eng ko‘p ishlatiladiganbirikmasidir. Undan kumushning boshqa birikmalari olinadi,ko‘zgu tayyorlashda ham ishlatiladi.Kumush nitrat galogenidlar uchun reaktiv, ya’ni xlorid,bromid, ionidlarni aniqlashda ishlatiladigan moddadir.Kumushning bromid tuzi /AgBr/ yorug‘likni o‘ta sezuvchibo‘lganligi uchun foto va kinoplyonkalar tayyorlashda ishlatiladi.Oltin (au). Oltin yumshoq, plastik, cho‘ziluvchan, sariqrangli metall. Moss shkalasi bo‘yicha qattiqligi 2,5 ga teng.
Oltindan qalinligi 0,0002 mm gacha bo‘lgan yupqa zarqog‘ozlar tayyorlash yoki 1 g oltindan 3,5 km li juda hamingichka sim tayyorlash mumkin. Issiqlik va elektr tokini yaxshi
o‘tkazadi. Zichligi 19,32 g/cm3. Oltin tabiatda, asosan, sofholda (tug‘ma) uchraydigan metall bo‘lib, tabiatda yombi holidajuda kam, mayda-mayda holatda qum va tog‘ jinslarida sochilib
joylashgan. Dengiz suvining 1 m3 da 0,008 g, hujayralardava qonda 0,01—0,05 mg/kg uchraydi. Makkajo‘xori doni vapopugida ham oltin bo‘ladi. Oltinning rudasidan oltinni ajratibolish uchun rudani yuvish usulidan foydalaniladi.Sanoatda esa asosiy usul rudadan oltinning sianidli komplekstuzini ajratib olish, ya’ni sianlash usulidan foydalaniladi:
4Au + 8KCN + O + 2h2O = 4K[Au(CN)2] + 4KOh
hosil bo‘lgan K[Au(CN)2] kompleks tuzga rux ta’sir ettirilsa,u kompleks tuz tarkibidagi oltinni siqib chiqaradi:
2K[Au(CN)2] + Zn = K2[Zn(CN)4] + 2Au
Oltindan tayyorlangan zargarlik buyumlarini ko‘rgansiz.U juda ham kimyoviy jihatdan passiv. Deyarli kimyoviy reaksiyalarga kirishmaydi. Oltin faqat zar suvi, ya’ni nitrat kislota
bilan xlorid kislotani 1:3 mol nisbatdagi aralashmasi bilanreaksiyaga kirishadi:
Au + hNO3 + 3hCl = AuCl3 + NO+ 2h2O (1)
hosil bo‘lgan AuCl3 ortiqcha olingan xlorid kislota bilanbirikib, h[AuCl4] tarkibli kompleks birikmani hosil qiladi:AuCl3 + hCl = h[AuCl4] (2)
|
| |
