Sanash qurilmali skobalar. Bu ikki nuqtali o‘lchash sxemasiga ega bo‘lgan
skoba shaklidagi va bitta nuqtasining siljishi strelkali sanash qurilmasi orqali joriy
etiluvchi o‘lchash vositasidir (51-rasm).
Sanash qurilmali skobalar yordamida faqat o‘lchov bilan solishtirish usulida
o‘lchash mumkin, ya’ni o‘lchashdan oldin skoba ko‘pincha uzunlikning yassi-
parallel o‘lchovlari yordamida o‘lchanuvchi o‘lchamga rostlanadi va sanash
qurilmasidan o‘lchanayotgan qiymatni rostlangan qiymatdan og‘ishi o‘qib olinadi.
Mexanizmi ichiga o‘rnatilgan skobalar (sxemasi o‘xshash pishangli
mikrometrlar bilan bir xil). Skoba o‘lchash jarayonida qo‘zg‘almaydigan
(almashinuvchi) tovoncha (1) va siljiydigan (2) tovonchadan iborat. Tovoncha (2)
ning siljishi pishang (3), sektor (4) orqali o‘qida mil (6) o‘rnatilgan tishli
g‘ildirakka (7) uzatiladi. Skoba arretirlash qurilmasi (5) ga ega. O‘lchash
jarayonida qo‘zg‘almas tovoncha (1) o‘lchamga rostlanayotganda gayka (8)
yordamida suriladi va uchida qo‘zg‘almas tovoncha joylashgan murvat (9) uchun
kontrgayka sifatida xizmat qiluvchi qalpoqcha (10) bilan mahkamlanadi.
Pishangli mikrometrlardan skobalar mikrojuftlikdan o‘lcham qiymati
o‘qilmasligi bilan farqlanadi; o‘lcham faqat milli sanash qurilmasidan olinadi. 150
mm gacha bo‘lgan skobalar korpus ichiga o‘rnatilgan sanash qurilmasi bilan, 1000
mm gacha bo‘lgan skobalar esa olinadigan milli sanash kallaklari bilan chiqariladi.
Raqamli elktron mikrometrlar. Hozirgi paytda o‘lchash texnikasida
zamonaviy raqamli elektron mikrometrlar ham keng qo‘llanilmoqda. Bu
mikrometrlarning afzalligi shundaki,ular yordamidagio‘lchashlarning aniqligi
ancha yuqoridir. Elektron raqamli mikrometrlar ko‘rinishi bo‘yicha bir qancha
turlarga bo‘linadi, ularning hammasida raqamli indikator mavjud. Elektron
o‘lchash tizimi raqamli interfeysdan iborat
.
Eng muhimi – hamma zamonaviy
elektron mikrometrlar antikorrozion qoplama bilan ta’minlangandir. Hamma
elektron mikrometrlar komparator prinsipiga mos keladi.
52-rasmda ana shunday zamonaviy mikrometrlardan biri tasvirlangan.
93
51-rasm. Ichiga sanash qurilmasi o‘rnatilgan skoba:
a – sxemasi; b – umumiy ko‘rinishi.
52-rasm. Raqamli elektron mikrometrning umumiy ko‘rinishi.
