Dermatologik. 2. Nazal 3. Oftalmologik 4.Uretral, rektal, vaginal surtma dorilari.
Surtma dorilari mahaliy va umumiy ta’sir ko’rsatadi. Kosmetika. surtma dorilari alohida
guruhni tashkil qiladi. Surtma dorilarni tayyorlash XI DF "Surtma dori" maqolasi ko’rsatmasiga
binoan surtma dori tarkibiga
kiruvchi dori moddalar, ularning fizik- kimyoviy xususiyatlariga
qarab kiritiladi. Ulaming bir- birida erish yoki erimasliklariga qarab eritma, suspenziya, emulsiya
va aralashma shaklidagi surtma dorilar tayyorlanadi.
Agar dori modda asosda erisa, u holda uni asosda eritiladi. Suvda erisa oz miqdordagi suvda
eritib lanolin bilan emulgirlanib, suv va asosda erimasa suspenziya holida qo’shiladi. Rezortsin va
sink sulfat bundan istes’no (ular suvda erisa ham, suspenziya holida qo’shiladi, ko’z
surtma
dorilaridan tashqari).
Agar surtma dorilar ofitsinal bo’lsa (U III, IX, X DF siga kiritilgan bo’lsa) u holda shu DFga
kirgan tarkib bo’yicha tayyorlanadi. Agar dorixatda qаnday asos ishlatilishi ko’rsatilmagan bo’lsa,
MTH – me’yoriy - texnik hujjatlarda tasdiqlangan asoslar olinishi shart. Protargol, kollargol va
tanin surtma dorilar ga faqat suvli eritma holida qo’shiladi.
Surtma dori tarkibiga kiruvchi quruq va quyuq ekstraktlarni oldin
baravar miqdordagi spirt-
glitserin-suv (1:3:6) aralashmasi bilan ezib olib so’ngra asos qo’shiladi. Dori shakli taribiga
uchuvchan, hidli moddalar kirsa, ularni oxirida sovutilgan asosga qo’shiladi (agar
asos isitib
eritilgan bo’lsa).
Surtma dorilar og’irlik bo’yicha tayyorlanadi. Agar dorixatda dorilarni kontsentratsiyasi
ko’rsatilmagan bo’lsa, u holda 10 % li qilib tayyorlab beriladi (А va В ro’yxatdagi preparatlardan
tashqari). Surtma dorilada ishlatiladigan asoslar quyidagi guruhlarga bo’linadi:
-gidrofob;
-gidrofil;
-difil asoslar.
1. Lipofil yoki gidrofob asoslar, suvda erimaydi, ularga quyidagilar kiradi:
a) uglevodorodlar (vazelin, parafin, tserezin, vazelin moyi, naftalan nefti va boshqalar);
b) yog’lar (hayvon va o’simlik yoglari, gidrogenizatsiyalangan yog’lar);
v) yog’simon moddalar (lanolin, Sariq mum);
g) silikonlar (Esilon-5)
2. Gidrofil asoslar, ular suvda erib va boshqa polyar suyuqliklar bilan aralashadi. Lipofil moddalar
bilan esa aralashmaydi. Bu asoslarga quyidagilar kiradi:
a) tabiiy va sun’iy yuqori molekulali birikmalarning geli;
b) adsorbtsiya gidrofil asoslari;
v) yuqori dispers gidrofil-bentonitlarning geli;
g) fitosterin asoslar;
Surtma dorilarni tayyorlash quyidagi bosqichlardan iborat: Asos tanlash, tortib olish, eritish,
preparatlarni tortib olish, maydalash, asos bilan aralashtirish, sifatiga baho berish, idishga joylash,
kerakli
yorliq yopishtirish, bemorga berish uchun tayyorlash. surtma dorilarni bemorga berishda
«Sirtga», shuningdek quyidagi ehtiyot yozuvlari /yorliqlari/ bo’lishi lozim «Salqin joyda
saqlansin!», «Qorong’i joyda saqlansin!» va boshqalar.
