|
Joriy hisobvaraq bo'yicha turli operatsiyalarni hisobga olish
|
| bet | 6/10 | | Sana | 29.02.2024 | | Hajmi | 103.04 Kb. | | #164616 |
Bog'liq pul mablaglari Tashkil etish yõllari, tashkilotning asosiy maqsadini shakllantirish, Import operatsiyalari va ularning buxgalteriya hisobi, BOJXONA TO’LOVLARI, Innovatsion iqtisodiyotda inson omilini faollashtirish, O‘RTA ASRLAR VA YANGI DAVRDA G‘ARB FALSAFASI RIVOJLANISHINING UMUMIY BELGILARI, Iqtisodiy atamalar tarixi, Oila talim maxalla tizimi2.2 Joriy hisobvaraq bo'yicha turli operatsiyalarni hisobga olish
Joriy hisob orqali ikki turdagi operatsiyalarni amalga oshirish mumkin (2.1-rasm):
JORIY HISOB BO'YICHA AMALIYATLAR
PUL KREDITI
Naqd pulni hisobdan chiqarish
Buyurtmasiz
Buyurtma bo'yicha
2.1-rasm Joriy hisob orqali amalga oshiriladigan operatsiyalarning asosiy turlari
Bank hisob-kitob hisobvarag'idagi mablag'larni korxona buyrug'iga hisobdan chiqaradi. Bunday buyurtma to'lov topshirig'i bilan beriladi.
Maxsus hollarda bank boshqa tashkilotlarning hujjatlariga ko'ra joriy hisobvaraqdagi mablag'larni majburiy ravishda hisobdan chiqaradi. Masalan, moliya organlarining farmoyishlari bo'yicha muddati o'tkazib yuborilgan soliqlar va yig'imlar summalari ijro varaqasiga, Davlat arbitraj sudining farmoyishlariga ko'ra - qanoatlangan da'volar summalari va boshqalarga o'tkaziladi. Bank, bundan tashqari, kompaniyaning joriy hisobvarag'idan mablag'larni uning buyrug'isiz, o'z tashabbusi bilan (masalan, kreditlar bo'yicha foizlar, muddati o'tgan kreditlar bo'yicha summalar, u tomonidan ko'rsatilgan xizmatlar uchun) hisobdan chiqarishi mumkin.
Soliq inspektsiyasi soliq qonunchiligini buzganlik uchun jarima summalarini joriy hisobvarag'idan shubhasiz tarzda hisobdan chiqarishga haqli emas (O`zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining 114-moddasi 7-bandi).
Korxonalar, banklar va davlat o'rtasida hisob-kitoblarni amalga oshirishda kalendar hisob-kitob tizimi qo'llaniladi, ya'ni joriy hisobvaraqdan barcha to'lovlar, shu jumladan byudjetga ajratmalar va ish haqini to'lash kalendar hisoboti tartibida (ular tartibida) amalga oshiriladi. bank tomonidan qabul qilinadi).
Pul yoki naqd pulsiz pul o‘tkazmalarini qabul qilish va berish bank tomonidan o‘zi tasdiqlagan maxsus shakldagi hujjatlar asosida amalga oshiriladi. Ulardan eng keng tarqalganlari:
naqd pul to‘lovi to‘g‘risida e’lon;
- tekshirish;
- to'lov topshirig'i;
Hisob-kitob talabi-buyurtma.
Kontragentlardan olingan mablag'lar bank tomonidan joriy hisob raqamiga o'tkaziladi. Aksariyat hollarda kontragentlar ham to'lov topshiriqnomalari yordamida pul o'tkazadilar.
To'lov topshirig'i uchun standart shakl taqdim etiladi. Uning shakli O`zbekiston Respublikasida naqd pulsiz to'lovlar to'g'risidagi Nizomda (Rossiya Banki tomonidan 2001 yil 12 aprelda N 2-P tomonidan tasdiqlangan) berilgan.
Agar korxona tovarlar (ishlar, xizmatlar) uchun to'lashi, soliqlarni byudjetga o'tkazishi yoki boshqa to'lovni amalga oshirishi kerak bo'lsa, u ushbu shaklda tuzilgan to'lov topshiriqnomasini tuzib, bankka taqdim etishi shart. Uning asosida bank joriy hisobvarag'idan mablag'larni hisobdan chiqaradi va ularni buyurtmada ko'rsatilgan tashkilotning hisob raqamiga o'tkazadi.
To‘lov topshiriqnomasi korxonaning xizmat ko‘rsatuvchi bankka uning hisobvarag‘idan ma’lum miqdorda pul o‘tkazish to‘g‘risidagi topshirig‘idir. To'lovchi bankka belgilangan shakldagi buyurtmani taqdim etadi. To‘lov topshiriqnomalari berilgan kundan e’tiboran o‘n kun davomida amal qiladi. To‘lov topshiriqnomalari faqat hisobvaraqda mablag‘ mavjud bo‘lgandagina hisob egasidan qabul qilinadi. Agar shartnoma shartlarida overdraft nazarda tutilgan bo'lsa, to'lov topshiriqnomalari debet qoldig'ining belgilangan miqdori doirasida qabul qilinadi. Shartnoma shartlarida texnik overdraft (bir necha soatlik debet qoldig'i) ko'zda tutilishi mumkin, uning miqdori hisob egasining balansini tahlil qilish asosida belgilanadi. Yetkazib beruvchi va xaridor o'rtasida yagona va doimiy etkazib berish bilan ular o'rtasidagi hisob-kitoblar hisob-kitoblarda to'lov topshiriqnomalaridan foydalangan holda shartnomalar asosida rejalashtirilgan to'lovlar tartibida amalga oshirilishi mumkin. To'lov topshiriqlari oddiy (pochta) va shoshilinch (telegraf) bo'lishi mumkin. Telegraf buyurtmalari Rossiyaning turli mintaqalariga pul o'tkazish uchun ishlatiladi. O'tkaziladigan summaga qo'shimcha ravishda ular telegraf xarajatlarining miqdorini ko'rsatishlari kerak, ularning miqdori bosh kassa hisob-kitob markazi tomonidan belgilanadi. Telegraf buyurtmalari Rossiya hududi orqali to'lovlar vaqtini sezilarli darajada qisqartirishi mumkin 2-3 kun, pochta jo'natmalaridan farqli o'laroq, o'tish vaqti ba'zan 2-3 haftaga etadi.
Qoida tariqasida, to'lov topshirig'i 4 nusxada tuziladi:
bank birinchi nusxasini korxonaga qaytaradi. Ushbu nusxa tashkilotda kamida 5 yil saqlanishi kerak;
ikkinchi nusxasi tashkilotning hisob-kitob hisobvarag‘i ochilgan bankda qoladi;
uchinchi va to‘rtinchi nusxalari benefitsiarning hisob raqami ochilgan bankka yuboriladi.
To'lov topshirig'i yordamida to'lovni amalga oshirish sxemasi rasmda ko'rsatilgan. 2.2.
Haqiqiy qabul qilingan tovarlar, ko'rsatilgan xizmatlar, bajarilgan ishlar uchun to'lov topshiriqnomalari bo'yicha hisob-kitoblar bo'yicha ish jarayoni sxemasi quyidagicha (1.1.-rasm) [13].
Agar kompaniya bilan bir xil bankda joriy hisob raqamiga ega bo'lgan tashkilotga pul o'tkazmasi mavjud bo'lsa, to'lov topshiriqnomasining 3 nusxasini berish kifoya.
“Naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizom”ning 3.2-bandida to‘lov topshiriqnomalaridan foydalanish mumkin bo‘lgan operatsiyalar ro‘yxati belgilangan. Ularni ushbu operatsiyalarni buxgalteriya hisobida aks ettirish tartibi bilan birgalikda ko'rib chiqing:
1) etkazib berilgan tovarlar, bajarilgan ishlar, ko'rsatilgan xizmatlar va boshqalar uchun mablag'larni o'tkazish.
To'lovchining buxgalteriya hisobida ushbu operatsiyalar bo'yicha hisob-kitob schyotidan debetlangan summalar quyidagi yozuvlarda aks ettiriladi:
a) oldindan to'lov amalga oshirilgan taqdirda:
60-“Etkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar” schyotining debeti, “Berilgan avanslar bo‘yicha hisob-kitoblar” subschyoti 51-“Hisob-kitob schyoti”ning krediti;
b) pos qo‘llangan holatda keyingi to'lov:
Debet hisobvarag'i 60 (yoki 76 "Turli qarzdorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblar") Kredit hisobi 51.
Pul mablag'larini oluvchining buxgalteriya hisobi bo'yicha olingan avans summalari e'londa aks ettiriladi:
51-schyotning debeti 62-schyotning krediti, “Olingan avanslar bo‘yicha hisob-kitoblar” subschyoti. Shu bilan birga, tashkilotning qo'shilgan qiymat solig'i bo'yicha byudjet oldidagi qarzini oshiradigan (mahsulotni (ishlarni, xizmatlarni) sotishdan tushgan daromadni aniqlashning tanlangan usulidan qat'i nazar):
Debet hisobvarag'i 62 Kredit hisobvarag'i 68 "Soliqlar va yig'imlar bo'yicha hisob-kitoblar" - hisoblash usulidan foydalanganda.
Oldin jo‘natilgan mahsulotlar, bajarilgan va mijoz tomonidan qabul qilingan ishlar yoki ko‘rsatilgan xizmatlar uchun keyingi to‘lov summalari oluvchining hisob raqamiga quyidagi manzil orqali o‘tkaziladi:
51-schyotning debeti 62-“Xaridorlar va mijozlar bilan hisob-kitoblar” schyotining krediti.
Debet qoldig'i ilgari 62-schyotda shakllangan deb taxmin qilinadi (posting: debet hisobi 62 Kredit hisobi 90 "Sotish");
2) barcha darajadagi byudjetlarga va byudjetdan tashqari jamg'armalarga mablag'larni o'tkazish.
Buxgalteriya hisobida bunday operatsiyalar e'lonlar orqali qayd etiladi:
68-schyotning debeti 51-schyotning krediti - soliq to'lovlarini o'tkazishda;
69-schyotning debeti “Ijtimoiy sug‘urta va ta’minot bo‘yicha hisob-kitoblar” 51-schyotning krediti
davlat byudjetdan tashqari jamg‘armalariga badallarni o‘tkazishda;
3) kreditlarni (qarzlarni), depozitlarni qaytarish yoki joylashtirish va ular bo'yicha foizlarni to'lash maqsadida pul mablag'larini o'tkazish.
Buxgalteriya hisobida sanab o'tilgan operatsiyalar ro'yxatga olish orqali qayd etiladi:
66-“Qisqa muddatli kreditlar va ssudalar bo‘yicha hisob-kitoblar” schyotining debeti (67-“Uzoq muddatli kreditlar va ssudalar bo‘yicha hisob-kitoblar”) 51-schyotning krediti – bank kreditlari yoki boshqa tashkilotlardan olingan kreditlarni to‘lash yoki ular bo‘yicha foizlarni to‘lashda. E'tibor bering, bank omonati shartnomasida to'langan kreditlar summalarini to'lov topshiriqnomalarini bermasdan hisobdan chiqarish nazarda tutilishi mumkin;
58-schyotning debeti (“Moliyaviy investitsiyalar”) 51-schyotning krediti – mos ravishda uzoq muddatli yoki qisqa muddatli kreditlarni joylashtirishda. Kreditlar qaytarilganda, teskari e'lon qilinadi. Foizlar olinganda qarz oluvchining qarz schyotlari kreditlanadi (odatda 76 schyot) va 51 schyot debetlanadi.Foizlar qarz schyotining debetida va bunday olish huquqi vujudga kelgan vaqtda foyda va zarar schyotining kreditida aks ettiriladi.
Tovarlar (ishlar, xizmatlar) uchun to'lovni amalga oshirishda "To'lov maqsadi" maydonida etkazib beruvchiga (pudratchiga) to'lanishi kerak bo'lgan QQS summasi va pul o'tkazmalari asosida shartnoma yoki schyot-fakturaning rekvizitlari ko'rsatilishi shart. Masalan: “120 000 so`m. (QQS bilan birga - 20 000 so`m) 2004 yil 20 martdagi № 123-fakturaga muvofiq.
Agar etkazib beruvchi (pudratchi) QQSni to'lamasa, ushbu maydonda "QQS to'lanmaydi" deb belgilang.
To'lov topshirig'ining "To'lov turi" ustuniga "01" yozing.
Soliqlar va boshqa to‘lovlarni byudjetga o‘tkazishda (masalan, jarimalar yoki penyalar) to‘lov topshiriqnomasining “To‘lovchi” va “To‘lov maqsadi” maydonlari maxsus tartibda to‘ldiriladi.
|
| |
