T A D Q I Q O T L A R
jahon ilmiy – metodik jurnali
http://tadqiqotlar.uz/
30-son_3-to’plam_Yanvar-2024
13
SHAMOL ENERGETIKASINING RIVOJLANISH TARIXI
Sotiboldiyev Abduraxmon Yuldashevich
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali
‘’Elektrotexnika va elektromexanika‘’ kafedrasi assistenti
abduraxmon.sotiboldiyev@mail.ru
Yo’ldoshev Jasur Shuhrat o’g’li
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali
“Energetika va mashinasozlik” fakulteti “Elektr texnikasi, elektr mexanikasi
va elektr texnologiyalari” yo’nalishi 2-kurs talabasi
Yoldoshev Ozodbek Nodirovich
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali
‘’Elektrotexnika va elektromexanika‘’ kafedrasi ‘’ Elektr energetikasi‘’(sanoat
korxonalari elektr ta’minoti) yo’nalishi 15-23 guruhi 1-bosqich talabasi.
Annotatsiya
: SHamol energetikasidan foydalanishning zamonaviy holati va
rivojlanish
istiqbollari,
SHamol
energetikasining
rivojlanishida
jahon
tajribalari,Shamol elektr qurilmalariga (SHEQ) bo’lgan talablar,shamol energetikasini
rivojlanishida bajarilgan ishlar.Qayta tiklanuvchan energiya manblari(QTE).
Kalit so’zlar:
shamol energiyasi, parrakli shamol g‘ildiraklari, Kichik quvvatli
SHES, kVt, MVt, shamol tezligi ,m/sek, AQSH, Yevropa,Daniya,Buyuk Britaniya,
Germaniya, Fransiya.
Insoniyat shamol energiyasidan foydalanishi qadim asrlardan ma’lum dengiz
kemalari suzishida bug‘ mashinasi paydo bo‘lgunga qadar yelkanlar ishlatilgan.
Shamol energetikasi ko‘p asrli tarixga ega. Birinchi eng sodda shamol motorlari Misr
va Xitoyda ishlatilgan [1]. Misrdagi Aleksandriya shahri yaqinida eramizdan avvalgi
II-I asrda toshdan yasalgan shamol tegirmonining qoldiqlari bugungi kungacha
saqlanib qolgan.
Ma’lumotlarga ko‘ra (D.J. de Renzo), XI asrda shamol tegirmonlari Yaqin
Sharqda keng qo‘llanilgan va XIII asrda Yevropada ham paydo bo‘lgan. Shundan
so‘ng, o‘rta asrlar shamol tegirmonlariga tegishli qonun-qoidalar qabul qilingan.
Amerika qo‘shma shtatlari (AQSH)da XIX asr yarmida elektr energiya ishlab
chiqarish, suvni yuqoriga ko‘tarish va turli ishlarni bajarish maqsadida har birining
quvvati 0,75 kVt bo‘lgan 6 milliondan ortiq kichik shamol qurilmalari o‘rnatilgan.
Suvni yuqoriga ko‘tarish uchun, aksariyat, gorizontal valda aylanuvchi, diametri 3,7-
4,9 m bo‘lgan, yaxlit metalldan yasalgan parrakli shamol g‘ildiraklari qo‘llanilgan va
shamol yo‘nalishini aniqlab, uning burilishiga sabab bo‘luvchi dum qanotlari (flyuger)
bilan ta’minlangan[1,2].
|
