SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
245
Bugun yurtimizdagi qaysi manzilda bo‘lmang albatta qurilish va bunyodkorliklar ustidan
chiqasiz.
Qurilish, me'morchilik haqida gap ketar ekan, unda quruvchilar mehnati va xavfsizligini
alohida ta'kidlash lozim.
Afsuski, bugungi kunda ko‘pchilik qurilish jarayonlarida ishchilarning hayot xavfsizligi
to‘la ta'minlangan, deb bo‘lmaydi. Biz 20-30 metr balandlikda ham quruvchilarning ishonchsiz
havozalar ustida, o‘ta xavfli sharoitda mehnat qilayotganiga ko‘p bora guvoh bo‘lganmiz. Biz
yuqorida osmono‘par binolarning ahamiyati xususida fikr bildirdik, ammo shuni ham ta'kidlash
kerakki, hech bir bino qurilishi inson hayotini xavf ostiga qo‘yishga arzimaydi. Aytingchi, siz
o‘zingiz yoki yaqinlaringizni qurilish jarayonlarida 20-30 metr balandlikdagi xavfsizligi
ta'minlanmagan havozalar ustida ishlashiga rozi bo‘larmidingiz? Respublikamizda barcha
faoliyat turlari uchun mehnat xavfsizligi qoidalari belgilangan. Shu nuqtai nazardan baholaganda
ham quruvchilarning hayot xavfsizligi qurilish tashkilotlarini jiddiy o‘ylantirishi kerak.
So’ngi yillarda O’zbekiston Respublikasida qurillish soxasida keng ko’lamli ishlar
amalga
oshib borilyabdi,Inson qadri tamoili asosida yosh oylalar va ehtiyojman qatlamlar
uchun yangi turarjoy binolari va yangi O’zbekiston massivlari barpo etilyabdi. Bundan
ko’rinadiki ishchi kuchiga bo’lgan talab oshadi yurtimizda Qurilish soxasida faolyat olib
borayotkan korxonalar soni 43minga yetkan bu 2017-yildagidan 2 barobar ko’p.Qurilish
tashkilotlarda ish o’rinlarida xafsiz va sog’lom mehnat sharoiti yaratish dolzarbligicha qolishi
inson xayotiga sog’ligiga xaf soluvchi omillar yetarlicha ekanligi va bu ish o’rinlarini
Attistatsiyadan o’tkazish kasp lavozimidan kelib chiqib ishchilarni malaka oshirishi uchun talab
ortadi. Ish oʼrinlarining mehnat sharoitlari boʼyicha attestatsiyasi
mehnat sharoitlarining, ish
oʼrinlaridagi mehnat jarayoni ogʼirligi va tigʼizligining hamda ularning jarohatlanish jihatidan
xavfliligining mehnatni muhofaza qilish masalalari boʼyicha texnik jihatdan tartibga solish
sohasidagi normativ hujjatlar va normativ-huquqiy hujjatlar talablariga muvofiqligini baholash,
zararli ishlab chiqarish omilini va yoki xavfli ishlab chiqarish omilini aniqlash maqsadida
oʼtkaziladigan tadbirlar majmuidir.Bu
ishchilarga nima beradi, ish o‘rinlarini
attestatsiyadan
o‘tkazishdan maqsad - og‘ir ishlarda, noqulay, zararli va yoki xavfli ishlarda band bo‘lgan
xodimlarga qonun hujjatlarida nazarda tutilgan imtiyozlar va kompensatsiyalarni belgilash,
kasbiy xavfni baholash, xodimlarni yakka tartibdagi va jamoaviy
himoya vositalari bilan
ta’minlash, shuningdek, kasb kasalligi tashxisini aniqlashdan iborat. Shuningdek, nogironlar
band bo‘lgan ish joylari, xavfli ishlab chiqarish ob’yektlaridagi barcha ish o‘rinlari
va kasblar
attestatsiyadan o‘tkazilishi majburiy hisoblanadi.bundan ish beruvchi manfaadormi allbatta ish
o’rinlari attestatsiyadan o’tkazilmagan taqdirda,ularda mehnat qilayotkanlar mehnat muhofazasi
talablari buzilganligi oqibatida bajarayotkan ishlari o’zlarining sog’lig’iga va hayotiga xaft
solayabdi degan taqdirda ,turli xil kompensatsiyalarni talab qilishi va ishni bajarishni rad etishga
xaqli.buni natijasida korxonaning iqtisodiy samaradorligi va maxsulot ishlab chiqarishini
kamayishiga va boshqa korxona iqtisodyotiga tasir qilishga omil yaratadi. Sababi attestatsiyadan
o’tkazilmagan ish o’rinilarida mexnat sharoitlari xafsiz deyish mumkin emas. Mehnatni
muhofaza qilish to’g’risidagi qonun (14-modda), shuningdek, ish o’rinlari attestatsiyadan
o’tkazilgan tashkilotlarda qonun bilan nizolar ehtimoli pasayadi,kasb kasalliklari,jarohatlar soni
kamayadi,kampensatsiya to’lovlariga sarf-xarajatlar maqbullashtirilib kelgusida ular ishlab
chiqariladigan mahsulot tannarxiga kiritilishi mumkin.
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
246
Qurilishda havfsizlik texnikasi qurilish maydonchasida va uchastkalardagi ishlarni
bajarishga kichik pudratchi tashkilotlarni (yakka tarzda mehnat faoliyati bilan shugʼullanuvchi
fuqarolarni ham oʼz ichiga olishi shart) jalb qilgan holda ishlar bajarilayotganda, bosh pudratchi
qoʼyidagilarni bajarishga majburdir: Qurilish maydonlariga nisbatan mehnatni muhofaza qilish
standartlarini amalga oshirishga qo'yiladigan talablar. Ish paytida eng ko'p uchraydigan
shikastlanishlar va baxtsiz hodisalar.
Jalb qilinuvchi kichik koʼrsatkichlar bilan birgalikda qurilishda
ishtirok etuvchi barcha
tashkilotlar va shaxslar uchun majburiy boʼlgan bosh pudratchi va kichik pudratchi tashkilotlar
munosabatlari qoidalariga mos tarzda ishlarni havfsiz sharoitlarini taʼminlovchi tadbirlar
(birgalikda bajariladigan ishlar grafigi) rejasi ishlab chiqishi lozim;
Oʼzlari rejalashtirgan tadbirlarning bajarilishini hamda kichik pudratchilarning oʼzlariga
biriktirilgan ish uchastkalarida qurilish havfsizligini bajarish qismini amalga oshirishi.
