SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
476
Mazkur asarda alloma Qur’on nuzulining boshlanishi haqida ham qisqacha ma’lumotlar
bergan. Masalan: Muhammad sollallohu alayhi vasallam 40 yoshga yetganlarida koʻngli
yolg‘izlikni xohlab qoladilar hamda Makka atrofidagi tog‘larning birida “Hiro” nomli bir g‘orga
kirib bir necha kunlab ibodat bilan mashg‘ul boʻladilar. Bir kuni g‘or og‘zidan chiqishlari bilan
“Oʻqi” degan gumburlagan ovoz eshitadilar va u kishi “Oqishni bilmayman” deb javob beradilar
shundan soʻng yelkasidan bir narsa siqdi-da qoʻyib yubordi va yana “Oʻqi” dedi Ul zot uch
marta ham bu soʻzga “Oʻqishni bilmayman” deb javob berdi. Shundan soʻng gulduroq ovoz
“Alaq” surasining birinchi besh oyatini oʻqidi.
Payg‘ambarimiz bu oyatlarni toshga oʻyilgan yozuvdek yodlab oldilar. Ul zot uylariga
rangi oqargan holda kirib keldilar va Hadiyja onamizga boʻlgan voqeani aytib berdilar. Hadiyja
onamiz bu yaxshilikkadir axir siz hammaga yaxshilik tilaysiz deya javob beradi. Bu voqeani
hadiyja onamiz amakilari Varaqa ibn Navfalga aytib beradilar. U kishi juda dindor va diniy
kitoblarni koʻp oʻqigan inson boʻlgani uchun “Suyunchi ber jiyan” Muhammadga Muso
payg‘ambarga kelgan farishta kelibdi deydi. Shu tariqa Islomning dasturi soʻnggi
Payg‘ambarga 13 yil Makkada 10 yil Madinada- jami 23 yil nozil boʻlgan. Qur’ondagi suralar
jami 114ta boʻlib ularning har birining nomi bor. Bu nomlar ba’zi suralarning boshlanishidan
olingan boʻlsa, ba’zilarining nomi surada koʻp zikr qilingan narsalarning yoki voqealarning nomi
bilan ataladi. Qur’ondagi suralar uch yoki undan koʻp oyatlarni oʻz ichiga oladi. Qur’on suralari
ikki qismga boʻlinadi:
Makkiy suralar (Makkada tushgan suralar)
Madaniy suralar (Madinada tushgan suralar)
Makkada tushgan suralar qisqaroq boʻlib, Allohning yagonaligi va sifatlari, Qur’on va
Payg‘ambarning haqligi, Odam alayhissalom va shayton, qiyomat kuni kabi mavzularni
jamlaydi. Madaniy suralar esa nisbatan uzunroq boʻlib shar’iy hukmlar, ibodatlar, jinoyatchilarni
jazolash, urush va xalqaro aloqalar, munofiqlar haqidagi mavzularni oʻzida jamlaydi.
Muhammad sollallohu alayhi vasallam oʻqish va yozishni bilmaganlar. Oyatlarni farishtalardan
eshitib yodlab olardilar. Yonlarida yurgan oʻqish va yozishni biladiganlar payg‘ambarimiz
tilidan yapaloq toshmi, xurmoning poʻstlog‘imi, qog‘ozmi, katta suyakmi shunga oʻxshash
narsalarga yozib olardilar. Har bir oyat nozil boʻlganda Payg‘ambarimiz bu oyat qaysi surada
ekanligi, qaysi oyatdan oldin va qaysi oyatdan keyin turishini aytib turganlar.
Bundan tashqari ushbu kitobda Qur’onning nuzul boʻlishi bilan birgalikda Qur’onning
jamlanishi, Qur’onning tarqoq holda nozil boʻlishi, Qur’onning insonlarni ojiz qoldirishi,
Qur’onning moʻjizakorligi haqida ham bir qancha ma’lumotlar berilgan. Jumladan, Qur’onning
moʻjizakorligi haqida gap ketganda avvalo, shuni aytish kerak-ki, yuqorida aytilganidek arab
tilida arab soʻz ustalarini ojiz qoldirish uchun yuborilgan kitob boʻlib, haqiqiy moʼjizasini toʻliq
tushunish uchun arab tilini biladigan kishi boʻlishi shart. Biz arab boʻlmaganimiz va arab tilini
bilmaganimiz uchun Qurʼonning arab tiliga bog‘liq boʻlmagan moʻjizalaridan baʼzi keltirib
oʻtilgan. Shulardan biri kelajakda boʻladigan hodisalardan berilgan xabarlardir Qurʼoni Karimda
inson aqlini lol qoldiradigan darajada baʼzi bir xabarlar keladi. Misol surai “Nur”da shunday
deyilgan:
