3-bob bo’yicha xulosa
Faol marketingdan foydalanish marketing boshqarish tizimini yaratish, uning
quyi tizimlarini (funktsional va ta’minlovchi) ilmiy asoslash va ularning oqilona
amal qilishini tashkil etishni, faoliyatini mexanizatsiyalash, kompyuterlashtirish va
avtomatlashtirish marketing axborot tizimi ishida, marketingni boshqaruv tizimida,
tashkiliy-texnik jihozlanishda texnik vositalardan keng foydalanishni talab qiladi.
Korxonada marketing tizimi samarali amal qilayotgan holdagina marketing o’z
rolini bajara oladi, shuningdek marketing faoliyati ham to’la-to’kis bo’ladi.
62
Xulosa va takliflar
Mamlakatimizda o’tkazilayotgan iqtisodiy islohotlarning mazmuni ijtimoiy
yo’naltirilgan bozor iqtisodiyoti muvaffaqiyatli joriy etish hisoblanadi.
Mamlakatimizda
qabul
qilingan
qonunlar
ijtimoy
yo’naltirilgan bozor
munosabatlarini keng qo’llashga imkon beradigan ko’p ukladli iqtisodiyotni
shakllantirishda aniq ijtimoiy-huquqiy asoslar yaratadi.
O’zbekistonda inson manfaatlarini yuksaltirishga qaratilgan iqtisodiy islohot
korxonalar sohasida ijobiy o’zgarishlarini talab qiladi. Korxonalar mamlakatimiz
iqtisodiyotining muhim bo’g’ini hisoblanadi. Mamlakatimiz iqtisodiyotining
moliyaviy jihatlari aynan ushbu bo’g’inda aks etadi.
«Mamlakatimizning 2016 yilga belgilab olingan marra va maqsadlari, ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlanishining asosiy ustuvor yo’nalishlarini aniqlab olishda jahon
miqyosidagi hali-beri davom etayotgan global inqiroz bilan bog’liq yuzaga
kelayotgan jiddiy muammolarni hisobga olmasligimiz mumkin emas, albatta.
Ana shu muammolar tufayli bugungi kunda dunyo bozorlarida talabning keskin
kamayib, noaniqlik saqlanib qolayotgani, shafqatsiz raqobatning tobora kuchayib
borayotgani, ishlab chiqarish sur’atlarining pasayishi jahondagi ko’pchilik
davlatlarga salbiy ta’sir ko’rsatayotganining guvohi bo’lmoqdamiz.
Bunday o’ta murakkab vaziyat barchamizdan ertangi kunimizni ko’rishda,
istiqbolimizni belgilab olishda, avvalo, eskicha qarashlar qolipidan voz kechishni,
umrini o’tab bo’lgan, aytish mumkin, inertsion usullardan to’liq voz kechishni talab
etadi.
Biz uchun asosiy vazifa – ishlab chiqarishni texnik va texnologik jihatdan
uzluksiz yangilab borish, doimiy ravishda ichki imkoniyat va zaxiralarni izlab
topish, iqtisodiyotda chuqur tarkibiy o’zgarishlarni amalga oshirish, sanoatni
modernizatsiya va diversifikatsiya qilishni izchil davom ettirishdan iborat bo’lishi
zarur. Ayni shunday yangicha qarash va harakatlar butun faoliyatimizning negizini
tashkil etishi shart»
25
.
25
Islom Karimov. Bosh maqsadimiz – mavjud qiyinchiliklarga qaramasdan, olib borayotgan islohotlarni,
iqtisodiyotimizda tarkibiy o’zgarishlarni izchil davom ettirish, xususiy mulkchilik, kichik biznes va tadbirkorlikka
yanada keng yo’l ochib berish hisobidan oldinga yurishdir.//Xalq so’zi, 2016 yil 16 yanvar, N11 (6446)
63
Marketingning asosiy qoidasiga muvofiq «iste’molchi bozorda qirol» bo’lib
hisoblanadi. Iste’molchi bozorini yaratishda barcha marketing izlanishlari
iste’molchi ehtiyojlari asosida tashkil qilinadi. Bu ehtiyojlarning qondirilishi asosan
ishlab chiqarish orqali amalga oshiriladi. Xususiylashtirish jarayonlarining ishlab
chiqarishda ham amalga oshirilayotganligi, mamlakatimizda bu jarayonlarning
to’g’ri amalga oshirilayotganligini ko’rsatadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida davlat iqtisodiyotga faqat iqtisodiy usullar
bilangina ta’sir etadi. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning muhim
shakllari bo’lib, monopolizmga qarshi chora-tadbirlar ishlab chiqish va raqobat
muhitini yaratish, moliya va kredit munosabatlarini tartibga solish, bahoni tartibga
solish, aholini ijtimoiy himoyalash hisoblanadi. Bunday sharoitda korxonalarda o’z
faoliyatini yuritishda mustaqil bo’lish imkoniyati paydo bo’ladi. Pul resurslarini
shakllantirish to’laligicha talab va taklif mexanizmi asosida bo’ladi.
Samarali boshqarish tizimlari ichida marketing muhim o’rin tutadi. Hozirgi
paytda chet eldagi barcha rivojlangan firmalar marketing tamoyillari asosida ish
yuritishmoqda. Marketing tizimi chet el kompaniyalarining bozorlarini egallashdagi
kuchli vosita bo’lib, o’zining samaradorligini amalda ko’rsatmoqda. Marketing
tizimining korxonalar va tovar ishlab chiqaruvchilar orasidagi gorizontal
aloqalardagi mavjud muammolarni hal etishda muhim ahamiyatga egadir.
Hozirgi paytda ishlab chiqarishda bozor tartiblari shakllanmoqda, biroq
bo’larni bozor munosabatlari sharoitida qanday tartibga solish, uning amalda qanday
qo’llanilishi va samaradorligi masalalari muammoli masalalardir. Bu muammo
korxonalarning xo’jalik faoliyatini samarali yuritish yo’lida to’rgan asosiy nazariy
va amaliy muammo hisoblanadi.
Korxonalarda marketingning shakllantirish va uni rivojlantirish masalalari,
jumladan korxonalarni marketing tamoyillari asosida rivojlantirish, faol
marketingdan foydalanishni to’g’ri belgilash, boshqarishni o’rganish, ushbu sohada
tadbirkorlikni rivojlantirish, korxonalarda marketing samaradorligini baholash
hamda uning samaradorligini oshirish masalalarini hal etilishi mamlakatimiz
iqtisodiyotini yuksaltirishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Mustaqil O’zbekiston bozor iqtisodiyoti tamoyillarini, uning mexanizmlarini
64
takomillashtirayotgan hozirgi davrda iqtisodiyotning barcha tarmoqlarini chuqur
tarkibiy qayta isloh qilishni va bunday isloh qilish barcha xo’jalik yurituvchi
sub’ektlar faoliyatini marketing tamoyillari asosida tadqiq qilishini taqozo etmoqda.
Bugungi kunda iqtisodiy holat tez o’zgaruvchan bo’lib bormoqda. Bunday
sharoitda bozordagi talabga ta’sir eta olish, uni mumkin bo’lgan eng ko’p hajmda
shakllantira bilish va ushbu talabni raqiblarga nisbatan tez va sifatli qondira olish
muhim vazifa bo’lib qolmoqda. Bu esa o’z navbatida zamonaviy marketing
tamoyillarini puxta egallashni, bozordagi holatni bozorga xos, marketingga xos
tushunish, anglay olishni, epchil moslashuvchan, egiluvchan, ta’sir etayotgan barcha
omillarni o’zida mujassamlashtirgan faol marketingdan foydalanishni yaratishni
talab etmoqda.
Demakki, marketing tizimini korxonalar sohasiga joriy etish va
takomillashtirib borish, potentsial bozorni, iste’molchilarni chuqurroq va har
tomonlama o’rganish, ob’ektiv faol marketingdan foydalanishni yaratish bugungi
kunning eng asosiy talablaridan bo’lib qolmoqda.
Yuqorida aytib o’tilganlardan shunday xulosaga kelish mumkin, ya’ni
marketing bugungi kunda nafaqat falsafa, fikrlash tarzi va iqtisodiy tafakkur
yo’nalishi, balki ayrim firma, kompaniya, tarmoq va butun iqtisodiyot bo’yicha
amaliy faoliyat hamdir.
Shunday qilib, marketing firma va korxonalarni boshqarishning asosiy
kontseptsiyasiga aylanmoqda, uning yordamida firmalardagi mavjud boshqarish
tizimini samaradorligi oshiriladi.
Marketing maqsadlari va ehtiyojlari boshqa xo’jalik bo’limlari maqsadlaridan
farq qiladi. Aniq iste’molchilarga mo’ljallangan mahsulotlar ishlab chiqarishni,
qayishqoq byudjetlarni tuzishni, yangi mahsulotlar chiqarishni (taklif etishni),
raqobatbardoshlikni ta’minlashni, yuksak darajada aniqlikdagi faol marketingdan
foydalanish yaratishni marketing talab qiladi. Buning uchun xo’jalik bo’limlarini
rag’batlantirish, rejalarni tuzishda ko’p tarmoqli guruhlar tashkil qilish, ularni
bajarish yo’llarini aniqlash va boshqa ishlarni bajarishi lozim.
Xulosa qilib aytganda, marketingni xo’jalik yuritishning alohida bir tizimi
yoki murakkab bozor muammolarini echish usuli sifatida ko’rish kerak.
65
«Oziq-ovqat sanoati korxonalarini rivojlantirishda faol marketingdan
foydalanish» mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi yuzasidan olib borilgan
tadqiqotlardan kelib chiqqan holda, quyidagi xulosalarga kelish mumkin:
marketingni korxonaning asosiy vazifasi sifatida tashkil etilishini ta’minlash;
bozor haqida mavjud axborot manbalaridan kengroq va samaraliroq
foydalanishni ta’minlaydigan alohida bo’limni shakllantirish;
potentsial bozor haqida hamda aniq iste’molchilar, iste’molchilar guruhlari
bo’yicha ma’lum qoidalarga ko’ra tartiblashtirilgan, yangilanib, to’ldirilib borish
imkoniyati bo’lgan, foydalanish uchun, tezkor prognozlar qilish uchun qulay
bo’lgan axborot tizimini yaratish;
oziq-ovqat
sanoati
korxonalarini
rivojlantirishda
faol
marketingdan
foydalanishda bozor iqtisodiyoti va marketing tamoyillariga to’la rioya etish;
faol marketingdan foydalanishda bozorning asosiy talablaridan biri bo’lgan
raqobat muhitini doimiy ravishda hisobga olib borish;
faol marketingdan foydalanishda asosiy ahamiyatli qismlardan biri bo’lgan
xodimlar siyosatini mukammal ishlab chiqish, xodimlarning yuqori darajada
professionalligini ta’minlash;
faol marketingdan foydalanishda bir tomonlamalikdan saqlanish, faol
marketingdan foydalanishning samarali, ob’ektiv bo’lishiga ta’sir etuvchi barcha
omillarni hisobga olish;
faol
marketingdan
foydalanishni,
uning
maqsadga
muvofiqligi
va
samaradorligini oshirish chora-tadbirlarini ishlab chiqish.
Yuqorida
keltirilgan
asosiy
xulosalar
va
aniq
takliflar
“O’zbekoziqovqatxolding» xolding kompaniyasi faoliyatini yaxshilashga, faol
marketingdan foydalanishni ishlab chiqishning yaxshilanishiga ijobiy ta’sir etadi,
deb hisoblaymiz.
| 