45
qo’zg’atilmaydi va u javobgarlikka tortilmaydi.
... qishloq xo’jaligining meva-sabzavotchilik, bog’dorchilik, uzumchilik va
chorvachilik kabi tarmoqlari ham jadal sur’atlarda rivojlandi. O’tgan yili 12 million
592 ming tonna sabzavot va kartoshka, 1 million 850 ming tonna poliz mahsulotlari,
1 million 556 ming tonna uzum, 2 million 731 ming tonna meva etishtirildi.
Qishloq xo’jaligi xomashyosini
chuqur qayta ishlash, etishtirilgan
mahsulotlarni saqlash infratuzilmasini rivojlantirishga ham alohida e’tibor
qaratilmoqda. O’tgan yili qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlaydigan 230 ta
korxona, 77 ming 800 tonna sig’imga ega bo’lgan 114 ta yangi sovutish kamerasi
tashkil etildi va modernizatsiya qilindi. Mamlakatimizda meva-sabzavotlarni
saqlashning umumiy quvvati 832 ming tonnaga yetkazildi. Bu esa, yil davomida
narxlarning mavsumiy keskin oshib ketishiga yo’l qo’ymasdan, aholini asosiy
turdagi qishloq xo’jaligi mahsulotlari bilan uzluksiz ta’minlash, ushbu mahsulotlarni
eksport qilishni kengaytirish, narx-navo barqarorligini
saqlash imkonini
bermoqda.»
23
Korxonada marketingning o’sib borayotgan ahamiyati uning tashkiliy
tuzilmasida o’z aksini topadi. Rivojlanish pallalarini ham quyidagicha ajratish
mumkin:
marketing taqsimlash vositasi sifatida;
sotish vazifasi sifatida marketing vazifalarini tashkiliy jamlash;
marketingni mustaqil xizmatga ajratish;
marketing korxonaning asosiy vazifasi sifatida.
Marketing taqsimlash vositasi sifatida shuning bilan ta’riflanadiki, bu
bosqichda tovarlarni sotish muammo emas, shuning uchun marketing bu bosqichda
taqsimlash vazifalari bilan cheklanadi. Marketing faoliyatining bunday tashkiliy
tuzilmasi AQSh va Germaniyada 50-yillarning o’rtalarigacha mavjud bo’lgan.
Sotish bilan bog’liq muammolar va marketingning ahamiyatini yaxshi
tushinish muhim tashkiliy o’zgarishlarga olib kelgan, ya’ni sotish bo’yicha faoliyat
bitta rahbar ixtiyoriga utgan, bunday tuzilma 50-yillardagi Amerika va 70-
23
Islom Karimov. Bosh maqsadimiz – mavjud
qiyinchiliklarga qaramasdan, olib borayotgan islohotlarni,
iqtisodiyotimizda tarkibiy o’zgarishlarni izchil davom ettirish, xususiy mulkchilik, kichik biznes va tadbirkorlikka
yanada keng yo’l ochib berish hisobidan oldinga yurishdir.//Xalq so’zi, 2016 yil 16 yanvar, N11 (6446)
46
yillargacha Germaniya uchun xos bo’lgan.
Marketing faoliyati rivojlanishining uchinchi bosqichi korxonaning boshqa
xizmatlari bilan teng huquqli bo’lgan marketing ixtisoslashgan xizmatining paydo
bo’lishi bilan ta’riflanadi. Bunday xizmat mahoratni rejalashtirish va rivojlantirish
bahosini takomillashtirishga javob beradi, mahsulotning tashqi ko’rinishi, idishi va
nomi haqidagi masalalarini hal qiladi.
Shuning bilan birga, har bir bo’lim o’z
manfaatlarini o’ylaydi, shuning uchun ularni tashkil etishda eng muvofiq
kombinatsiyalari yo’q, marketingning ahamiyati ham katta emas.
Korxona faoliyatining barcha sohalarini marketing talablarini mo’ljal qilib
olishi keyingi bosqich bo’ladi, ya’ni marketingga asosiy vazifa sifatida qaraladi.
Shuning uchun barcha bo’limlar marketing xizmatiga buysunadi. Lekin, amaliyotda
teskari holatlar ham uchrab turadi. Masalan, ayrim Germaniya va AQSh
kompaniyalarida maxsus marketing bo’limlari qisqartirilib boshqarish tizimidan
chiqarilgan.
Marketing korxonalarda quyidagi ko’rinishlarda tashkil etilish mumkin:
1. Marketing bo’lim sifatida;
2. Marketing tovar guruhlari bo’yicha;
3. Marketing alohida tovarlar bo’yicha.
Shunday qilib, marketing korxona faoliyatiga to’liq holda yoki qisman
integratsiyalashuvi mumkin. Mamlakatimiz va
xorijdagi tajribalar shuni
ko’rsatadiki, ko’pchilik korxonalar rivojlanishining uchuinchi bosqichida turibdi.
To’liq integratsiya - ko’proq umumiy ehtiyoj tovarlari sohasidagi Amerika
korxonalarida qo’llanilgan.
3-chizmada korxonada marketingning to’liq integratsiyasi keltirilgan.
Marketingni takomillashtirish tuzilmasi va shakllari korxona tushib qolgan
vazitning turli xil omillari va sharoitlariga bog’liq. Bunday omillarga quyidagilar
kiradi:
1.
Korxona
maqsadlari,
ya’ni
texnik-iqtisodiy
nuqtai
nazardan
takomillashtirish vazifalarning bajarilishini ta’minlashi, korxonani boshqarishning
engillashtirilishi, muvofiqlashtirish muammolarini kamaytirishi,
shuning bilan
takomillashtirishning uyushqoqligini, xodimlarni o’z ijodiy salohiyatlarini amalga
47
oshirishlariga qiziqishlarini ta’minlashi kerak.
