22
Shimoliy Afrika mamlakatlari qo„llaganlar. Harakat xavfsizligi talbalariga binoan
temir yo„ldagi ko„prik va tunnellarni, yuk va yo„lovchi
platformalarini qurishda
ularning temir yo„l izlariga yaqinlashish oraliqlariga alohida talab quyiladi.
2.2-rasm. Temir yo„l poyining ko„ndalang kesimi.
1 - yo„l poyi (er tushamasi), 2 - balpasst prizma, 3 – shpal, 4 - pulat rels.
Temir yo„llar tarkibidagi yuk va yo„lovchi bekatlari GOST talabiga binoan
harakatlanuvchi tarkiblarning gabarit hajmlari balandligi (ortilgan yuklarni hisobga
olganda) 4280-5300 mm va eni 3150-3600 mm dan oshmasligi belgilangan.
Asosiy temir yo„llardagi qurilmalar balandligi 6400 mm dan va eni 4960
mm dan kam bo„lmasligi kerak. Zamonaviy magistral temir yo„ldagi sun‟iy
inshootlar va har bir pogonometr izlarga to„g‟ri keluvchi maksimal og‟irlik 80 N
va qo„sh g‟ildirakli yuk vagonlari o„qiga tushuvchi maksimal og‟irlik 820 N,
lokomotivlar xar bir o„qi uchun esa 230 N dan oshmasligi kerak.
O„zbekistonda chet eldan keltirilgan maxsus “Vagon g‟ildiraklarini alohida
holda sinovdan o„tkazish” uskunasi mutaxassislar tomonidan o„rnatildi. Mazkur
qurilma yuqori tezlikda harakatlanuvchi poezdlar uchun moslashtirilgan bo„lib,
g‟ildiraklarni oson va tez sinovdan o„tkazish imkonini beradi. Kompaniya
mablag‟larini iqtisod qilish va o„z imkoniyatlarimizdan kelib chiqib, mazkur
poezdlar uchun “PATENTES TALGO, S.L.” kompaniyasi mutaxassislari bilan
hamkorlikda “Afrosiyob” lokomotivi telejkalarini sinovdan o„tkazish
qurilmasi
Andijon mexanika zavodida tayyorlandi. Sex uchun mo„ljallangan barcha texnik
nazoratdan o„tkazish qurilmalari olib kelinib o„rnatildi va to„la quvvat bilan
23
ishlamoqda. Ayni damda Ukrainadan olib kelingan “Afrosiyob” poezdlari ustini
yuvish uskunasi o„rnatilib, ishga tushirish ishlari olib borilayapti.
“Afrosiyob”
elektropoezdlari yuqori tezlikda harakatlangani bois ularning texnik va texnologik
sozligi alohida ahamiyatga ega. Shu bois har kuni mazkur poezdlar reysga
chiqishdan avval to„liq nazoratdan o„tkaziladi.
Ispaniyalik mutaxassislar bilan birgalikda “O„zbekiston”
lokomotiv deposi
muhandis-texnik xodimlari ham bu boradagi amaliy ko„nikmalarini oshirib
borishyapti. Shu o„rinda aytib o„tish joizki, yuqori tezlikdagi poezdlarga xizmat
ko„rsatuvchi 6 nafar muhandis ispan mutaxassislari bilan amaliy mashg‟ulotlarda
muntazam qatnashib, attestatsiyadan muvaffaqiyatli o„tib, “Afrosiyob” poezdida
faoliyat olib bormoqda. Mazkur poezdlarning mavjud elektropoezdlaridan bir qator
afzalliklari bo„lib, poezd konstruktsiyasining engilligi
evaziga kam energiya
sarflanadi. Yuqori tezlanish, shuningdek, yuqori ishonchlilik, g‟ildiraklarni relsga
nisbatan
kam emirilishi, texnik xizmat ko„rsatishda xarajatlarni kamayishiga va
ortiqcha sarf-xarajatlarning tejalishiga olib keladi. Ayni damda sexda ispan
mutaxassislari bilan birga 20 nafar xodim xizmat qilib, poezdlar harakatini tashkil
etishda
muvaffaqiyatli
ish
olib
bormoqda.
Yo„lovchi
tashishlarning
komfortabelligini oshirish va ularni jahon standartlari darajasiga keltirish
maqsadida 2004 yil 15 yanvarda "Uzjeldorpass" OAJ yuqori komfortabelli
tezyurar yo„lovchi poezdi marshrutini tashkil qildi.
Registon Elektropoezdi oltita vagondan iborat bo„lib,
yuqori tezlikda
(avtomobil transportidan tezroq) yuradi, bu qisqa muddat ichida yo„lovchilarni
Toshkentdan Samarqandga va Samarqandan Toshkentga etkazish imkonini beradi.
Vagonlar qulay o„rindiqlar, ajratilgan kupelar bilan jihozlangan. Har bir kupeda
oltitadan yumshoq o„rindiq bor.
2.3-rasmda Registon Elektropoezdining komfortabel vagonlari tasvirlangan.
24
2.3-rasm. Registon elektropoezdi.
Vagon konstruktsiyasi yoritilganligi, ergonomikasi, mikroiqlimi, shovqini va
vibratsiyasi bo„yicha sanitar me‟yor talablariga, yong‟in xavfsizligi talablariga
to„liq javob beradi. Konstruktsiya germetikligi va silliqligining ortishi bir xil
turdagi vagonlar sostavida yuqori tezlikda harakatlanishda
havo qarshiligining
kamayishini ta‟minlaydi. Yon devorlari va pol zanglamas po„lat listidan yasalgan
bo„lib, bu kuzov tarasining massasini kamaytirish va ta‟mirlash-tiklash ishlarisiz
xizmat muddatini oshirish imkonini beradi. Turbokompressorli (2400aylana/min)
havoni sovutish qurilmasi mikroprotsessorli qurilma yordamida yilning issiq
davrida havo haroratini +24
o
C atrofida avtomat tarzda boshqarish imkonini beradi.
Derazalarning yangi konstruktsiyasi, yangi issiqlik izolyatsiyasining qo„llanishi
tovush yutilishini yanada yuqoriroq darajasini ta‟minlaydi va issiqlik o„tkazish
koeffitsientini kamaytirish imkonini beradi, bu esa o„z navbatida elektroenergiyani
tejash va komfortabellikni oshirshni ko„zda tutadi.
Buzilmasdan ishlaydigan,
ekologik toza berk tualet tizimlari ulardan harakatlanish vaqtida va bekatda turgan
vaqtda foydalanish imkonini beradi.
