Sirka kislatani ishlab chiqarish texnologiyasi Mundarija Kirish Sirka kislatani ishlab chiqarish texnologiyasi




Download 0,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/8
Sana11.02.2024
Hajmi0,57 Mb.
#154831
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Sirka kislatani ishlab chiqarish texnologiyasi2

Qullanilishi va ishlatilishi
Kundalik foydalanishda sirka kislotasi deb ham ataladigan sirka kislotasining 
kimyoviy nomi etanoik kislotadir . Sirka kislotasidan foydalanish maydonining 
kengayishi ushbu kislota turini boshqa kimyoviy kislotalardan yoki kimyoviy 
moddalardan ajratib olishga sabab bo’ldi. 
Kimyoviy formulasi CH
3
COOH bo’lgan sirka kislotasi organik kislotaning 
bir turi. Karboksil kislota turlaridan biri bo’lgan sirka kislotasi bu kislota turlarining 
eng kichiklaridan biri hisoblanadi. Karboksil kislotalarning eng kichigi chumoli 
kislotasi. 
Shuningdek, sintetik usulda sanoatda biologik kislota bo’lgan sirka kislotasini 
ishlab chiqarish mumkin. Tabiiy ravishda ishlab chiqarilgan sirka kislotalari odatda 
uglevodlarning oksidlanishidan hosil bo’ladi. 
Sirka kislotasini birinchi bo‘lib I. Glauber 1648- yilda olgan. Sirka kislota 
kaibon kislotalar ichida nisbatan muhimi bo‘lib, qadimda tarkibida etil spirti bo‘lgan 
ichimliklar (vino, pivo va boshqalar) biokimyoviy achitish yo'li bilan olingan. 
Hozigi vaqtda biokimyoviy usul bilan faqat oziq-ovqat uchun ishlatiladigan sirka 
kislota olinadi. Keyinchalik sirka kislota beiyoza yog‘ochi chiqindilaridan olingan. 
Unga bo‘lgan talab o‘sib borganligi sababli, birinchi jahon urushi yillarida 
atsetilendan sirka aldegid, va aldegiddan sintetik sirka kislota ishlab chiqarish paydo 


bo‘ladi. Sirka aldegidning sirka kislotagacha oksidlanish uch bosqichda boradi: 
Birinchi bosqichda hosil bo‘lgan persirka kislota kuchli oksidlovchi bo‘lib, 
ikkinchi bosqichda u sirka aldegid bilan birikib uni sirka angidridiga aylantiradi. 
Persirka kislota portlovchi modda. U portlaganda kislorod va sirka kislotaga 
aylanadi, portlashni oldini olish maqsadida persirka kislotani to‘planib qolmaslgi 
uchun oksidlash jarayonini suyuq muhitda olib boriladi. Buning uchun aldegid va 
marganets(II) atsetatning (katalizator) sirka kislotadagi eritmasidan foydalaniladi. 
(Mn(CH
3
COO)
2
) reaksiyaning ham birinchi, ham ikkinchi bosqichlarini 
tezlashtiradi. Uchinchi bosqichi - angidridning gidratlanishi (1) va (2) bosqichlardan 
ko‘ra sekinroq boradi. Aldegidni oksidlash reaktorda (oksidlash kolonnasida) olib 
boriladi. Reaktor xrom nikel molibdenli po'latdan yasalgan bo‘lib, balandligi 12 m, 
diametri 1 m. Kolonnaning ostiga aldegid va katalizatorning sirka kislotadagi 
eritmasi to'xtovsiz kelib turadi, kislorod esa 0,04 MPa bosim bilan bir necha 
quvurchalar orqali mayda pufakchalar shaklida kolonnaga bir tekisda taqsimlanib 
kiradi. Sovitish va optimal haroratni (65—70 °C) saqlash uchun kolonna ichida 
sovitgichlar o‘rnatilgan. Kolonnaning yuqori qismidan sirka kislota chiqadi va 
rektifikatsiyaga yuboriladi. 



Download 0,57 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8




Download 0,57 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Sirka kislatani ishlab chiqarish texnologiyasi Mundarija Kirish Sirka kislatani ishlab chiqarish texnologiyasi

Download 0,57 Mb.
Pdf ko'rish