59
namunali o’rganganliklari
bo’yicha ta’lim beruvchi
rahbarligi
ostida
bajaradilar.
III. Ijodiy
fikrlovchilikka
oid
(evristik)
(harakatlarni tanlash)
Ta’lim maqsadi:
shaxsiy
faoliyat tartibini tashkil
etish va shu bo’yicha
mustaqil
ijodiy izlanishni
olib borish
va bilimlarni
izlab topish, ularni yangi
holatlarda qo’llash malaka
va
ko’nikmalarini
shakllantirish
Ta’lim beruvchi:
ta’lim
oluvchilar
faoliyatini
yo’naltiradi.
Ta’lim oluvchilar:
ijodiy
fikrlovchilik
turdagi
natijaviy
ijodiy faoliyatni amalga
oshiradi: mustaqil tuzilgan
tartib bo’yicha mustaqil
izlanish va bilimlarni
izlab topishni olib boradi,
o’zlashtirilgan
bilimlarni
izlab
topishni olib boradi,
o’zlashtirilgan
bilimlarni
yangidan hosil qiladi va
ularni
yangi holatda qo’llaydi
IV.
Ijodkorlikka
oid
(harakatlarni izlash)
Ta’lim
maqsadi:
muammoni mustaqil ajratish
va yechish qobiliyati,
tadqiqotchilik va
izlanuvchanlik faoliyatiga
tayyorgarlik,
notanish
holatlarda
harakat qilish
qobiliyatini
shakllantirish
(rivojlantirish)
Ta’lim beruvchi:
ta’lim
oluvchilarga
maslahat
beradi
Ta’lim oluvchilar:
tadqiqotchilik
turdagi
mahsuldor
faoliyatni
amalga oshiradi
Zamonaviy pedagogik texnologiyani muntazam tahlil qilib borish,
loyihalashtiruvchi vositalarning eng zarurini tanlash metodlarining maqsadga
muvofiqligini aniqlay bilish (ta'lim metodlari), olinishi zarur bo'lgan natijani
oldindan tahlil qilish (maqsadlarning amalga oshishiga erishish), o'quv
jarayonining yaxlitligini ta’minlash kabi tamoyillarga asoslanadi. Pedagogik
texnologiyalarni ta ’lim jarayoniga joriy qilish, ayniqsa,
xorijiy davlatlardagi
pedagogik texnologiyalar tajribalaridan foydalangan holda o'zimizning
60
tizimlashtirilgan ta'lim jarayonining zamonaviy pedagogik texnologiya tizimini
vujudga keltirish borasidagi amalga oshiriladigan ishlarni umumlashtirish va
hayotda qo'llash uchun quyidagi tadbirlarga amal qilish maqsadga muvofiqdir:
1. Ta'lim jarayoni ishtirokchilari — ta`lim beruvchi(pedagog) va ta`lim oluvchi-
talabalar o'rtasida:
O'quv rejasini ishlab chiqish. Ya'ni ta`lim beruvchi (pedagog) bo'lim va bobni
o'rganish rejasini tuzar ekan, ushbu rejada ta`lim oluvchi-talaba va ta`lim beruvchi
(pedagog) faoliyati o 'z ifodasini topmog'i
lozim. Zamonaviy pedagogik
texnologiya tamoyillaridan biri bo'lgan o'quv mehnatining ta`lim beruvchi
(pedagog) va ta`lim oluvchi-talaba o'rtasida izchil rejalashtirilgan taqsimoti ta`lim
beruvchi(pedagog)dan ta'lim jarayonini izchil boshqarishni talab qiladi.
2. Fanning ichki bog'lanishi va fuqarolararo bog'lanish
imkoniyatlaridan
maqsadli foydalanish.
Har bir o'rganiladigan kichik va yirik o'quv birliklari oldin o'rganilganlarga
tayanadi. Bunda fanlararo bog'lanishlar va ta`lim oluvchi- talabalarning tayyorgarlik
darajalarini bilish ham muhim tomonlardan biridir. Demak, ta`lim oluvchi-talabani
yangi bo'lim, bobni o'rganishga olib kirishda undagi mavjud bilimlarga tayanish,
agar mavjud bilimlar yangi bobni, bo'limni o'rganishga yetarli bo'lmasa, oraliq
tayyorgarlik olib borish va shundan keyingina bilimlarni o'rganishning navbatdagi
bosqichiga o ‘tish mumkin.
3. O'quv birliklarini (mezonlarini) belgilash.
O'quv birliklari ta`lim oluvchi-talaba o'rganishi lozim bo'lgan tushunchalar,
ta’riflar,
qoidalar, qonunlar, hodisalar- voqealardan iborat bo'lib, ular orasidagi
mantiqiy bog'lanishning ta'minlanishi shu bob yoki bo'limning o'zlashtirilishiga
olib keladi. Ta`lim beruvchi(pedagog) bob, bo'lim uchun ajratilgan soatlarda
ta`lim oluvchi-talabalar o'rganishi lozim bo'lgan mezonlar hisoblanib, ta`lim
oluvchi-talaba bilimini baholashning chegaraviy qiymati aniqlab olinadi. O‘quv
rejasini tuzishda ta`lim beruvchi (pedagog) va ta`lim oluvchi-talabalar bilishi kerak
bo'lgan o'quv birliklarini bo'limlar, boblar bo'yicha aniqlaydi va ularga mustaqil
topshiriq sifatida bo'limni o'rganishdan oldin vazifa qilib beradi.
5. Diagnostik tahlil.
Ta`lim oluvchi-talabalar bilimidagi
notekisliklarni aniqlash, ularni to'ldirib va
navbatdagi o'zlashtirish bosqichiga ko'tarish maqsadida diagnostikalash amalga
oshiriladi. Diagnostikalash quyidagi maqsadlarni amalga oshiradi:
- ta`lim oluvchi-talabalar o'zlashtirish darajasini diagnostikalash;
- ular bilimidagi yetishmovchiliklaming oldini olish;
- aniqlangan yetishmovchiliklarni to'ldirish maqsadida maxsus topshiriqlar ishlab
chiqish;
- maxsus topshiriqlar bajarish soatlarini belgilash;
61
- yakuniy diagnostik tahlil qilish.
Diagnostika ta ’lim texnologiyasining asosiy elementlaridan biri hisoblanib, asosiy
o'zlashtirishdagi
kamchiliklar soatini aniqlash, har bir ta`lim oluvchi-talabaning
bilim darajasini aniqlash, rejaning borishiga tuzatishlar kiritish yoki bilan ta ’lim
jarayonining natijasi kafolatlanganligini ta ’minlaydi.
5. Tuzatish kiritish.
Bo‘lim yoki bobning o‘zlashtirilish darajasining diagnostik tahlili natijasi 50
foizdan kam ko'rsatkichni bersa, ta`lim beruvchi (pedagog) ta ’lim jarayonining
borishiga tuzatish kiritishi shart.
6. Qayta to'ldirish (nuqsonlarni yo'qotish).
Qayta tuzatish kiritilishidan (korreksiya) maqsad olingan bilimlardagi
kamchiliklarni bartaraf etishdan iborat. Kamchiliklami bartaraf etish to'ldirish
asosida amalga oshiriladi.
7. Kutilishi lozim bo'lgan natijani olish.
Bu element zamonaviy pedagogik texnologiyalarning markaziy g'oyasi
hisoblanadi.
Pedagogik texnologiya ta’lim jarayoni natijasi kafolatli bo'lishini
talab qilar ekan, jarayon borishidan ko'zda tutilgan maqsad amalga oshirilishi va
natijali bo'lishning rejalashtirilishini ta`lim beruvchi (pedagog)lar oldiga vazifa qilib
qo'yadi.
