2-§. X IX A S R 0 ‘R T A L A R ID A 0 ‘Z B E K X O N L IK L A R IN IN G
M A ’M U R IY B O SH Q A R U V TIZIM I
Buxoro am irligida oliy hukm dor
am ir
hisoblanib,
uning hokim iyati avloddan avlodga m eros tarzda o ‘t-
gan. Am irlikni
m a n g ‘it1ar sulolasiga
(1756—1920)
m ansub cheklanm agan hokim iyatga ega boMgan
hukm dorlar boshqargan.
Buxoro shahri am irlikning m a ’m uriy m arkazi edi. A m irlikda ijro ho
kim iyati bosh vazir —
qo ‘shbegi
qoMida boMgan.
V iloyat v a tum an hokim -
lari q o 4shbegi tavsiyasi bilan tayinlangan. M oliya v a xazina ishlari, soliqlar
to ‘planishi kabi sohalarni
devonbegi
idora qilgan.
D evonbegiga
tashqi alo-
qalarni yuritish ham yuklatilgan. U nga am irlik hujjatlarini yuritishga m as’ul
m irzahoshi
b o ‘ysungan. A m irlikda soliqlarni o ‘z vaqtida yigMsh v a ularni
hisobga olib
borishga jav o b g ar kishi
mush-
r if
hisoblangan.
Dodhoh
lavozim ini egallab
turgan shaxs xalqning shikoyatlari
bilan
shugMillangan. O liy hukm dor farm onlarini
parvonachi
eMon qilgan. Shariat qoidalari
v a
qonunlar ijrosi, sud ishlarini nazorat qi-
lishni
shayxulislom
bajargan. Shayxulislom -
ga b o ‘ysungan
m uftiy
diniy-huquqiy m asala-
lar bilan
m uhtasiblar
esa
shariat qoidalari-
ning bajarilishi v a amal qilinishi m asalalari bilan shugMillangan. Buxoro
am irligida sud boshligM
qozikalon, raiskalon
hisoblangan. V a q f ishlari va
m ulklari bilan
sadr
shugMillangan. A m ir qarorgohi hisoblangan arkda taxt
vorisi — valiahd tarbiyasi bilan
otaliq
m ashg‘ul boMgan.
To ‘pchiboshi
am ir
q o ‘shinlarining bosh qoMnondoni boMgan. A m irlikning shaharlarida tinch-
lik v a tartibni saqlashga am ir soqchilari boshligM —
mirshabboshi
rnas’ul
hisoblangan.
K o ‘kaldosh
m am lakat xavfsizligi, am irning yaqinlari, d o ‘stlari
v a dushm anlari to ‘g ‘risida maMumotlar to ‘plash bilan shug‘ullangan. B u
xoro
am irligida davlat boshqaruvi, m oliya, sud, m irshablik v a harbiy ishlar
am irning qarindoshlari, o ‘ziga yaqin odam lar tom onidan boshqarilgan. U lar
o ‘z faoliyatlarini bajarishda katta huquq v a im tiyozlarga ega boMganlar.
X iva xonligi
q o ‘n g 'iro tla r sulolasi
(1770—1920)
tom onidan boshqarilib,
uning oliy hukm dori
xon
hisoblangan. U cheklanm agan m a’muriy, harbiy ho-
