|
Standartlashtirish, metrologiya va sifatni boshqarish” fanining maqsad va vazifala
|
| bet | 10/18 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 143,54 Kb. | | #251013 |
Bog'liq Standartlashtirish.SHKattalik o‘lchovi – o‘lchov qiymatlari belgilangan birliklarda ifodalangan va zarur aniqlikda ma’lum bo‘lgan bir yoki bir nechta berilgan o‘lchamlarning kattaligini qayta tiklash va (yoki) saqlash uchun mo‘ljallangan o‘lchash vositasi.
KATTALIKLAR
Bizni o‘rab turgan borliqning eng muhim xususiyatlaridan biri uning tinimsiz va turli-tuman o‘zgarishidir. Ob
havo, odam yoshi, kishilarning yashash sharoiti, hayvonlar va o‘simliklar dunyosi o‘zgaradi. Bu jarayonlarni ilmiy asoslash uchun ularning ma’lum xossalarini, masalan, vaqt, massa, tezlikni bilish kerak. Bu xossalar kattaliklardir. Siz ulami matematika, fizika, kimyo, biologiya kurslarida o‘rganasiz. KATTALIK VA ULARNI O‘LCHASH TUSHUNCHASI Uzunlik, yuza, massa, tezlik, narxlar
kattaliklardir. Ular bilan dastlab boshlang‘ich maktabda tanishiiladi, bunda kattalik son bilan bir qatorda, yetakchi tushuncha bo‘ladi. Kattaliklar hodisalarning maxsus xossalari. Masalan, buyumlarning oraliqqa ega bo‘lish xossasi uzunlik deyiladi. Aniq obyektlarning uzunliklari haqida gapirilganda, kattaliklar biror to‘plam obyektlarining ayni bir xossasini ifodalaydi. Turli jinsli kattaliklar obyektlarning turli xossalarini ifodalaydi. Masalan, uzunlik va yuza turli jinsli kattaliklardir. Uzunlik, yuza, massa va boshqa
kattaliklar quyidagi xossalarga ega: 1. Har qanday bir jinsli ikki kattalik uchun teng, biri ikkinchisidan kichik yoki katta. Aniqrog‘i, bir jinsli kattaliklar uchun «teng», «kichik» va «katta» munosabatlari o'rinli hamda ixtiyoriy va faqat bittasi to‘g‘ri. Masalan, to‘g‘ri burchakli uchburchak gipotenuzasining uzunligi shu uchburchakning istalgan kateti uzunligidan katta, 10 kg olmaning massasi 15 kg tarvuz massasidan kam, to‘g‘ri to'rtburchakning qarama-qarshi tomonlari uzunliklari teng va hokazo. 2. Bir jinsli kattaliklami qo‘shish mumkin, qo‘shish natijasida kattalik bir qiymatli aniqlanadi, u kattaliklarning yig‘indisi deyiladi. 3. Kattalik haqiqiy songa ko‘paytiriladi, natijada o'sha jinsli kattalik hosil bo‘ladi. Har qanday kattalik va har qanday nomanfiy haqiqiy son uchun yagona kattalik mavjud.
|
| |
