Yagona yer solig‘ining Budjetga o ik a z ib berilishiga to 'lo v
topshiriqnomasi asosida quyidagi buxgalteriya yozuvi beriladi:
Debet 6410 «Budjetga soliqlar bo'yicha qarzlar»;
K redit 5110 «Hisob-kitob schoti».
Yagona soliq to‘lovi
Soliq Kodeksining 362-moddasidabelgilangan shartlarga ko‘rayagona
yer solig' ini toiovchi qishloq xo‘jaligi tovar ishlab chiqan ivchi lari maqomiga
mos kelmaydigan, asosiy faoliyati qishloq xo‘jaligi bo‘lgan kichik korxonalar
va mikrofirmalar toifasiga kiruvchi qishloq xo‘jaligi korxonalari yagona soliq
toiovini toiovchilari hisoblanadi. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining
2009-yil 22- dekabrdagi «O'zbekiston Respublikasining 2010-yilgi asosiy
makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari va davlat budjeti parametrlari to’g’risida»
PQ-1245-son qaroriga binoan kichik korxonalar (xodimlarining soni 50
kishigacha) va mikrofirmalar (xodimlarining soni 20 kishigacha) toifasiga
kinivchi asosiy faoliyati qishloq xo ‘jaligi
boigan kichik korxona va
mikrofirmalar toifasigakiruvchi qishloq xo‘jaligi korxonalari 6 % lik stavkada
yagona soliq to‘lovini toiaydilar. Asosiy faoliyatidan tashqari boshqa faoliyat
turlari bo‘yicha bu turdagi korxonalar alohida hisob yuritishlari hamda yagona
soliq to‘ lovini belgilangan stavkalarda toiashlari lozim.
Yagona soliq toiovini to‘lovchi qishloq xo‘jaligi korxonalari ixtiyoriy
tarzda ro'yxatdan o‘tganjoyidagi davlat soliq xizmati organlariga navbatdagi
chorak boshlanishiga qadar bir oydan kechiktinnay, yangi barpo etilayotgan
mikro va kichik korxona maqomidagi qishloq xo‘jaligi korxonalari esa
iaoliyatni amalga oshirishni boshlashga qadar topshiriladigan ariza asosida
qo‘shilgan qiymat solig‘ini to‘lashlari mumkin. Yagona soliq to‘lovi
toiovchilari tomonidan qo‘shilgan qiymat solig‘ini toiashdan bosh tortish
navbatdagi yil boshlanishiga qadar bir oydan kechiktirmay ro‘yxatdan o‘tgan
joyidagi davlat soliq xizmati organlariga taqdim etiladigan ariza asosida
navbatdagi yilning boshidangina amalga oshiriladi.
Yagona soliq to‘lovini toiash obyekti qishloq xo‘jaligi korxonalarining
barcha faoliyat turlaridan olgan yalpi tushumi hisoblanadi.
Yagona soliq
to iovi summasi yalpi tushum summasini ushbu soliqning belgilangan
m e’yoriga ko‘paytirish yo‘li bilan topiladi. Bunda,
ixtiyoriy tarzda
qo‘shilgan qiymat solig‘ini toiovchilar uchun yagona soliq toiovi summasi
budjetga toianadigan qo‘shilgan qiymat solig‘i summasiga, biroq yagona
soliq to‘ lovi summasining 50 foizidan ortiq bo‘lmagan miqdoriga kamayadi.
Qishloq xo‘jaligi korxonalarida yagona soliq to‘lovigatortiladigan yalpi
tushum tai'kibiga quyidagilar kiritiladi:
1. Naqd va naqdsiz pulga sotilgan mahsulot, tovariar, bajarilgan ish va
ko‘rsatilgan xizmatlaming hajmi.
2. Asosiy faoliyatdan boshqa daromadlar, chunonchi:
a) undirilganyoki qarzdor e’tirofetganjarimalar, penyalar. neustoykalar
hamda xo‘jalik shartnomalari shartlarini buzganlik uchun boshqajazo turlari;
b) hisobot yilida aniqlangan o‘tgan yillar daromadlari;
v) renta daromadi, avtotransport korxonasi huzuridagi oshxonalardan
tushumlar, boshqa xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklardan tushumlar;
g) asosiy vositalar va boshqa mol-mulkni sotishdan daromadlar;
d) kreditorlik va deponentlik qarzini qonun bilan belgilangan tartibda
hisobdan chiqarishdan olingan daromadlar;
e) tovar-moddiy boyliklarini qo‘shimcha baholash;
j) tekin moliyaviy yordam, shujumladan,tekinga olingan mol-muik;
z) qisqa muddatli ijaradan daromadlar;
i)
ilgari chiqarib tashlangan xarajatlarni qoplash tariqasida olingan
daromadlardan tashqari boshqa operasion daromadlar;
3. Moliyaviy faoliyatdan daromadlar, chunonchi:
a) olingan royalti va kapital transferti;
b) 0 ‘zbekiston Respublikasi hududi va undan tashqarida boshqa
xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatida ulushli ishtirok etishdan olingan
daromadlar, aksiyalar bo‘yicha dividendlar hamda obligasiyalar va boshqa
qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha daromadlar;
v) mol-mulkni uzoq muddatli ijara (lizing)ga berishdan daromad (maija);
g) chet el valutasidagi operatsiyalar bo‘yicha
kursdagi farqdan
daromadlar (musbat va manfiy kurs farqlari o ‘rtasidagi saldo), bunda
manfiy kurs farqi summasi musbat kurs farqi summasidan oshib ketgan
holda yagona soliq to‘lovini hisoblab chiqayotganda soliq solinadigan
bazani kamaytirmaydi;
d) qimmatli qog‘ozlar, shu‘ba korxonalar va hokazolarga qo‘yilgan
mablag‘lami qayta baholashlami o‘tkazishdan daromadlar;
e) moliyaviy faoliyatdan boshqa daromadlar.
4. Favqulodda daromadlar.
Soliq solinadigan yalpi tushum hisoblab chiqilayotganda quyidagilar
yalpi tushumdan chiqarib tashlanadi:
a) ixtyoriy ravishda o ‘z arizasiga ko‘ra qo‘shilgan qiymat solig‘i
to'lovchilar uchun qo‘ shilgan qiymat solig' i summasi;
b) davlat subsidiyalari summasi;
v) davlat obligasiyalari va boshqa davlat qimmatli qog'ozlari bo‘yicha
daromadlar;
g) to ‘lov manbaida soliq to‘langanligini
tasdiqlaydigan hujjatlar
(ma’ lumotnoma) mavjudligida dividendlar va foizlar.
Yagona soliq to iovi har chorakda o‘sib boruvchi yakun bilan hisob-
kitobni topshirish muddatidan kechiktirmay to'lanadi.
Yagona soliq to‘lovi bo'yicha hisob-kitoblaming buxgalteriya hisobi
6410 «Budjetga toiovlar bo‘vicha qarz» schotida yuritiladi. Belgilangan
tartibda hisoblab chiqilgan yagona soliq to‘lovi buxgalteriya hisobida
quyidagi yozuv bilan aks ettiriladi:
