boriladi. Ushbuhisob-kitoblami tuzish ham daularasosidao‘rnatilgan
akkumulyatorlar vaavtoshinalarqiymatini hisobdan chiqarib borish tartibiga
keyingi bobdaalohidato'xtalamiz.
19.4. Avtotransport korxonalarida ishlab chiqarish zaxiralari
inventarizatsiyasining xususiyatlari
Avtotransport korxonalarida yoqilg' i, moylash niateriaJlari, ehliyot qismlar
vaboshqa ishlab chiqarish zaxiralari inventarizaisiyasini o'tkazish, uning natijalarini
rasmiylashtirishrespubUkamizning 19-son BHMS «Inventarizatsiyani taslikil qilish
va o ‘tkazish»da keltirilgan tartiblarga mos ravishda ushbu aktivlaming
transportirovkaqilinishi, saqlanishi, ishlatilishi haindaboshqa jihatlaridagi
xususiyatlari e’tiborga olingan tarzda amalga oshirilishi lozim. Chunonchi,
inventarizatsiya boshlanishi oldidan, moddiy javobgar shaxslar o‘zlarining
javobyarligidagi ishlab chiqarish zaxiralarining holati va liarakati to'g'risida hisobot
berishlari, ushbu hisobotgabarehaboshlang‘ich hujj allaming kiritilganligi, qayta
sanoqo‘tkazilishigae?tiriviyo‘qligito‘g‘risidatilxatberadilar.
Inventarizatsiyani belgilangan muddatlardao‘tkazilishini ta’minlash uchun
turli tashkiliy ishlar ainalga oshiriladi. Cluinonchi, omborlarda saqlanayotgan
ehtiyot qismlar dastlab yangi ehtiyot qismlar, oldin foydalanishda boigan
yaroqli ehtiyot qismlar hamdayaroqsiz ehtiyot qismlarga ajratiladi. Nomi,
markasi vamodeli bir xil boigan, lekin bahosi turlicha bo‘lgan yangi ehtiyot
qismlar alohida saralanadi. Sanoq ishlarini osonlashtirish maqsadida
inventarizatsiya varaqasida gunihlarga ajratilgan ehtiyot qismlaming nomlari
vaomborhisobi bo‘yichamiqdori oldindanqo‘yibchiqiladi. Shundanso‘ng,
har bir guruh bo‘yicha ombordagi ehtiyot qismlaming mavjud miqdori
sanash, o ‘lchash, tortish va shu kabi boshqa usullar asosida aniqlanadi
hamda inventarizatsiya varaqasining tegishli ustunchasiga yoziladi.
Katta sig‘imli sistema va bochkalarda saqlanayotgan yoqilg‘i va
moylash materiallarining haqiqiy miqdorini topish uchun inventarizatsiya
komissiyasi maxsus o‘lchov asboblaridan,
chunonchi, temir lineykalar,
indikatorlardan foydalanadi. Temir lineyka yoki indikatorlar yordamida,
dastlab, sistema (bochka)ning yoqilg4i va moylash materiallarining
haqiqatda band bo‘lgan balandligi tegishli o‘lchov birliklarida (masalan,
metrda, desimetrda, santimetrda) aniqlanadi. Shundan so‘ng, har bir
sistema va bochka bo‘yicha ulaming topilgan balandlik o‘lchamiga mos
keluvchi yoqilg‘ining miqdori maxsus tasdiqlangan shkala(jadval) asosida topiladi.
Misol uchun, haj mi 16 kub metrl ik (4x2x2) sistemaga 13120 litr solyarka ketishi
belgilangan, deylik. Demak, 1 kub metrga 820 litr solyarkato‘g‘ri keladi.
Inventarizatsiyadasistemaningyoqilg‘ibilanbandbo‘lganbalandligi 1,25 metr
ekanligi aniqlandi. U holda tasdiqlangan shkalagako‘ra ushbu sistemadagi
yoqilg1 ining miqdori 8200 litmi (4m * 2m * 1,25m * 8201) tashkil qiladi.
Inventarizatsiya varaqasi o‘tkazilayotgan Inventarizatsiyaning turiga
hamda maqsadiga ko‘ra turli nusxada rasmiylashtiriladi. Chunonchi,
moddiy javobgar shaxslar almashayotganda inventarizatsiya varaqasi uchta
nusxada tuziladi. Uning bir nusxasi buxgateriyagatopshiriladi, ikkinchi
nusxasi moddiyjavobgarlikni oluvchi shaxsda, uchinchi nusxasi esa moddiy
javobgarlikni topshirayotgan shaxsda qoladi.
Avtotransport korxonasi buxgalteriyasida komissiya tomonidan taqdim
etilgan inventarizatsiya varaqasi asosida «Taqqoslama qaydnoma» tuziladi.
Ushbu qaydnomaga faqat chetlanishlar (ortiqchalar yoki kamomadlar)
mavjud boigan ishlab chiqarish zaxiralari kiritiladi.
Ishlab chiqarish zaxiralarining inventarizatsiyada aniqlangan ortiqchalari
avtotransport korxonasi rahbarining qaroriga asosan boshqa daromadlar
tarkibiga kiritiladi. Buxgalteriyada aniqlangan ortiqchalar summasiga
quyidagi yozuv qilinadi:
