Debet  3190 «Boshqa kelgusi davr xarajatlari»; Kredit

boriladi. Ushbuhisob-kitoblami tuzish ham daularasosidao‘rnatilgan 
akkumulyatorlar vaavtoshinalarqiymatini hisobdan chiqarib borish tartibiga 
keyingi bobdaalohidato'xtalamiz.
19.4. Avtotransport korxonalarida ishlab chiqarish zaxiralari 
inventarizatsiyasining xususiyatlari
Avtotransport korxonalarida yoqilg' i, moylash niateriaJlari, ehliyot qismlar 
vaboshqa ishlab chiqarish zaxiralari inventarizaisiyasini o'tkazish, uning natijalarini 
rasmiylashtirishrespubUkamizning 19-son BHMS «Inventarizatsiyani taslikil qilish 
va o ‘tkazish»da keltirilgan tartiblarga mos ravishda ushbu aktivlaming 
transportirovkaqilinishi, saqlanishi, ishlatilishi haindaboshqa jihatlaridagi 
xususiyatlari e’tiborga olingan tarzda amalga oshirilishi lozim. Chunonchi, 
inventarizatsiya boshlanishi oldidan, moddiy javobgar shaxslar o‘zlarining 
javobyarligidagi ishlab chiqarish zaxiralarining holati va liarakati to'g'risida hisobot 
berishlari, ushbu hisobotgabarehaboshlang‘ich hujj allaming kiritilganligi, qayta 
sanoqo‘tkazilishigae?tiriviyo‘qligito‘g‘risidatilxatberadilar.
Inventarizatsiyani belgilangan muddatlardao‘tkazilishini ta’minlash uchun 
turli tashkiliy ishlar ainalga oshiriladi. Cluinonchi, omborlarda saqlanayotgan 
ehtiyot qismlar dastlab yangi ehtiyot qismlar, oldin foydalanishda boigan 
yaroqli ehtiyot qismlar hamdayaroqsiz ehtiyot qismlarga ajratiladi. Nomi, 
markasi vamodeli bir xil boigan, lekin bahosi turlicha bo‘lgan yangi ehtiyot 
qismlar alohida saralanadi. Sanoq ishlarini osonlashtirish maqsadida 
inventarizatsiya varaqasida gunihlarga ajratilgan ehtiyot qismlaming nomlari 
vaomborhisobi bo‘yichamiqdori oldindanqo‘yibchiqiladi. Shundanso‘ng, 
har bir guruh bo‘yicha ombordagi ehtiyot qismlaming mavjud miqdori 
sanash, o ‘lchash, tortish va shu kabi boshqa usullar asosida aniqlanadi 
hamda inventarizatsiya varaqasining tegishli ustunchasiga yoziladi.
Katta sig‘imli sistema va bochkalarda saqlanayotgan yoqilg‘i va 
moylash materiallarining haqiqiy miqdorini topish uchun inventarizatsiya 
komissiyasi maxsus o‘lchov asboblaridan, chunonchi, temir lineykalar, 
indikatorlardan foydalanadi. Temir lineyka yoki indikatorlar yordamida, 
dastlab, sistema (bochka)ning yoqilg4i va moylash materiallarining 
haqiqatda band bo‘lgan balandligi tegishli o‘lchov birliklarida (masalan, 
metrda, desimetrda, santimetrda) aniqlanadi. Shundan so‘ng, har bir 
sistema va bochka bo‘yicha ulaming topilgan balandlik o‘lchamiga mos 
keluvchi yoqilg‘ining miqdori maxsus tasdiqlangan shkala(jadval) asosida topiladi.

Misol uchun, haj mi 16 kub metrl ik (4x2x2) sistemaga 13120 litr solyarka ketishi 
belgilangan, deylik. Demak, 1 kub metrga 820 litr solyarkato‘g‘ri keladi. 
Inventarizatsiyadasistemaningyoqilg‘ibilanbandbo‘lganbalandligi 1,25 metr 
ekanligi aniqlandi. U holda tasdiqlangan shkalagako‘ra ushbu sistemadagi 
yoqilg1 ining miqdori 8200 litmi (4m * 2m * 1,25m * 8201) tashkil qiladi.
Inventarizatsiya varaqasi o‘tkazilayotgan Inventarizatsiyaning turiga 
hamda maqsadiga ko‘ra turli nusxada rasmiylashtiriladi. Chunonchi, 
moddiy javobgar shaxslar almashayotganda inventarizatsiya varaqasi uchta 
nusxada tuziladi. Uning bir nusxasi buxgateriyagatopshiriladi, ikkinchi 
nusxasi moddiyjavobgarlikni oluvchi shaxsda, uchinchi nusxasi esa moddiy 
javobgarlikni topshirayotgan shaxsda qoladi.
Avtotransport korxonasi buxgalteriyasida komissiya tomonidan taqdim 
etilgan inventarizatsiya varaqasi asosida «Taqqoslama qaydnoma» tuziladi. 
Ushbu qaydnomaga faqat chetlanishlar (ortiqchalar yoki kamomadlar) 
mavjud boigan ishlab chiqarish zaxiralari kiritiladi.
Ishlab chiqarish zaxiralarining inventarizatsiyada aniqlangan ortiqchalari 
avtotransport korxonasi rahbarining qaroriga asosan boshqa daromadlar 
tarkibiga kiritiladi. Buxgalteriyada aniqlangan ortiqchalar summasiga 
quyidagi yozuv qilinadi:

Download 15,8 Mb.