Zavalishina I.A. Y a n g ich a buxgalteriya hisobi. —T.: «Iqtisodiyot va

24-bob. L'LCÏURJI SAVDO K O R X O N A L A R ID A TO V A R  
O P E R ATSIYAL A R I N INC HISOBI
24.1. 
Ulgurji savdo korxonalarida tovar operatsiyalarining 
mohiyati va ularni amalga oshirish shartlari
Ulgurji savdo korxonalarining asosiy funksiyasi chakana savdo 
korxonalariga, Shuningdek tovarlami o‘zlarining xo‘jalik maqsadlarida 
ishlatadigan boshqa tarmoq xo‘jalik vurituvchi subyektlariga naqd pulsiz 
shaklda sotish hsoblanadi. Buning uchim ulaming o‘zlaii oldin tovarlami turli 
ishlab chiqaiish korxonalari va boshqa manbalardan sotib oladi lar. Tovarlami 
sotishgachaulgiuji savdo korxonalari ulami o'zlariningomborlarida saqlaydilar 
va xaridorlarga tuzilgan shartnomalarga muvofiq sotadilar.
Tovar operatsiyalarini olib borish uchun ulgurji savdo korxonalarida 
barcha shart-sharoitlami yaratishi lozim. Bunday shart-sharoitlar, jumladan, 
quyidagilarhisoblanadi:
- tovar-moddiy boyliklami but va sifatli saqlanishiga imkon beruvchi 
barcha kommunikasiya vositalarga, tushirish va yuklash, saralash, o‘lchash, 
o ‘rash, qadoqlash, transportirovkaqilinishiga imkon beruvchi, tegishli 
ravishdagi parametrlardagi maydonlarga, shuningdek maxsusjihozlangan 
asbob-uskunalar, texnik hamda texnologik vositalarga va shu kabilarga 
ega boMgan ombor xo‘jaligining mavjudligi;
- tovar-moddiy boyliklarbo‘yichamoddiyjavobgarlikni o'rnatilishi;
- tovar-moddiy boyliklamingkirimi vachiqiminitegishli ravishdahujjatli 
rasmiylashtirilishi;
- tovar- moddiy boyliklaming holati v aharakatini soniy va summaviy 
jiliatdananiq,o‘zvaqtidatavsiflovchi ombor va buxgalteriyahisobiningyuritilishi.
Ulgurji savdoni amalga oshirish shartlari va tartibi 0 ‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 19-martdagi«Iste’mol 
tovarlari bilan ulgurji va chakana savdo qilishni tartibga solishga doir 
qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida» 125- son qaror14 va 2002-yil 
27-noyabrdagi «Yuridik vajismoniy shaxslami ro‘yxatdan o ‘tkazishni 
hamda ular tomonidan savdo faoliyati amalga oshirilishini tartibga solish
O'zbekist on Respublikasi Vazirlar M a hkam asining « 0 ‘zbekiston Respublikasi H uku matining 
iste'n io l tovarlari olib kelish va sotish m as alalari b o ‘yich a ayrim qarorlariga o 'z g a rtir is h , 
qo'shim chalar kiritish v a ularning ayrimlarini o ' z kuchini y o ’qotgan deb hisoblash to ‘g‘risida» 
2 0 0 3 - y i l 1 6 - o k t y a b r d a g i 4 4 6 - s o n q a r o r i 1- i l o v a s i n i n g 5 - b a n d i g a m u v o f i q k i r i t i l g a n
o 'z g a rtiris h la r bilan)

chora-tadbirlari to'g'risida» 407-son qarorva«Ulgurji va chakana savdo 
faoliyatini ro‘yxatdan o'tkazish va amalga oshirish tartibi to'g'risida 
Nizom» bilan belgilangan.
Ushbu me'yoriy hujjatlargaasosan 2002-yil 1-dekabrdan boshlab ulguiji 
savdo bilan yuridik shaxs sifatidaro‘yxatdano‘tkazilgan xo'jalikyurituvchi 
subyektlar ulgurji savdoni amalga oshirish huquqini beruvchi ruxsat
shartnomalar asosida nazorat-kassa mashinalari bilan jihozlangan turg‘un 
savdo tannog‘igaegabo‘lgan yuridik shaxslarga, maxsus istc'molchilarga. 
davlat ta’minoti muassasalariga, davlat ta’minoti muassasalarini ta’minJash 
bo‘yicha ixtisoslashtirilgan savdo firmalariga, o‘z ishlab chiqarish-xo‘jalik 
faoliyati uchun yuridik shaxslarga ulguiji sotadilar.
Ulgiuji savdoni amalga oshirish huquqini beruvchi guvohnomasini olish 
uchun yuridik shaxslar quyidagi talablargajavob berishlari lozim:
- tovarlaming saqlanishini, turkumlanishini, sortlargaajratilishini va 
butligini ta’minlovchi o‘z omborlari va asbob-anjomlari mavjud boMgan 
moddiy-texnika bazasiga ega bo‘ lishi lozim;
- ustavjamg‘armasini shakllantirgan bo‘lishi lozim.
Ulguiji savdoga ruxsat guvohnomasini olish uchun yuridik shaxslar 
soliq to‘lovchi sifatida davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan joydagi tuman (shahar) 
hokimligiga quyidagi hujjatlami taqdim etishlari zarur:
- ariza;
- yuridik shaxsning davlat ro‘yxatidan o ‘tkazilganligi to‘g ‘risida 
guvohnoma nusxasi;
- ustavning «ulgurji savdo» faoliyat turi ko ‘rsatilgan, notarial 
tasdiqlangan nusxasi;
- yuridik shaxsda tegishli moddiy-texnik bazasining mavjudligini 
tasdiqlovchi hujjatlar nusxasi;
- ustavjam g‘armasining Nizomda talab qilingan pul mablag‘lari 
to‘ langanligini tasdiqlovchi bank hujjatining nusxasi.

Download 15,8 Mb.