• M ulk s ub ’ekti
  • 2-§. Mulk shakllari va ularning iqtisodiy mazmuni “Bozor munosabatlarini rivojlantirishga qaratilgan 0 ‘zbekiston
  • Respublika mulki
  • M a’muriy - hududiy tuzilm alar m ulki
  • T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor



    bet26/122
    Sana24.05.2024
    Hajmi
    #252621
    1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   122
    Bog'liq
    T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor

    M ulk ob’ektlari 
    - bu m ulkka aylangan barcha boylik turlaridir. B u la r :
    - ishlab chiqarish vositalari;
    - inson yaratgan m oddiy va m a’naviy boyliklar;
    - tabiiy boyliklar;
    - itellektual boyliklar;
    - insonning m ehnat qilish qobiliyati bo'lgan ishchi kuchi va h.k.
    M ulk s ub ’ekti 
    - bu m ulkiy m unosabatlarning ishtiroklari, ya ’ni m ulk ob'ekti va ishlab 
    chiqarish natijalarini o'zlashtirishda qatnashuvchilardir. Ular;
    ► • davlat (turli darajadagi hukum at va boshqaruv organlari);
    ► • korxonalar, xo'jalik birlashm a (uyushm a)lari, ja m oa t va boshqa tashkilotlar;
    alohida kish ila rva oilalar;
    ► •
    chet elliklar (xorijiy fuqaro, tashkilot va davlatlar).
    2-§. Mulk shakllari va ularning iqtisodiy mazmuni
    “Bozor munosabatlarini rivojlantirishga qaratilgan 0 ‘zbekiston
    iqtisodiyotining negizini xilma xil shakllardagi mulk tashkil etadi”1
    D avlat m ulki 
    - bunda m ulka egalik qilish va uni ta sa rru f etish davlat ixtiyorida bo'ladi. 
    Davlat m ulkidan foydalanish huquqi ko'pincha xo'jalik yurituvchi sub’ektlargaberiladi.
    O 'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. Т.: «  zb e kiston » , 2003, 11-bet.
    36


    D a v la t m u lk i ikki d a ra ja d a m a v ju d bo 'la di:
    -------------------------------------------------------------------------------------------
    Respublika mulki 
    - oular yer, yer osti boyliklari, suv, havo bo'shlig'i, 
    o sim lik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy resurslar, respublika 
    hukumati va boshqaruv tuzilm alari m ol-m ulki, davlatga qarashli m adaniy 
    va tanxiy boyliklar, byudjet m ablag'lari, oltin zaxirasi, valyuta fondi va 
    boshqa davlat fondiari.
    M a’muriy - hududiy tuzilm alar m ulki 
    - bular davlat hokim iyati m ahalliy 
    organlari m ol-m ulki, m ahalliy byudjet m ablag'lari, m unitsipial uy-joy fondi 
    va kom m unal xo'jaligi korxonalari ham da boshqa m ulkiy majmualar, xalq 
    ta'lim i, m adaniyat, sog'liqni saqlash m uassasalari kabilar m ol - mulki.
    Davlat m ulki quyidagi yo'llar bilan hosil bo'ladi:

    boshqa m ulklarni m illiylashtirib. davlat qo'liga olish;

    davlat m ablag'lari hisobidan korxonalar va boshqa obyektlar qurish;

    davlat korxona va tashkilotlarida investitsiyalarni amalga oshirish
    Jamoa mulki
    Bunda ishlab chiqarish vositalari va uning natijalarini o'zlashtirish jam oa - 
    guruh holatiga ega bo'ladi
    Jamoa mulki turlari;

    kooperativlar mulki;

    ijara va jam oa korxonalari mulki;

    Aksionerlik jam iyatlari mulki;
    • 
    Xo'jalik jam iyatlari va shirkatlan mulki;
    • 
    Jam oat va dimy tashkilotlar mulki.
    37


    S h a x siy m u lk
    F uqarolar m ulki b o 'lib , ula rn in g shaxsiy yoki oila viy e h tiyo jla rin i 
    q o n d iris h g a xiz m a t q ila d i.
    S h a x s iy m u lk m a n b a la ri:
    • ijtim o iy is h la b c h iq a ris h d a g i is h tiro k id a n o la d ig a n
    d a ro m a d la ri;
    • o ‘z x o 'ja lig i (oila, d e h q o n jn i y u ritis h h is o b ig a o la d ig a n
    d a ro m a d la ri;
    • a ksiyadan ke la d ig a n d iv id e n d ;
    • fo iz li d a ro m a d la r;
    • s h a x s iy ta d b irk o rlik d a n o lin a d ig a n d a ro m a d;
    • tra n s fe rt to 'lo v la ri h is o b ig a k e lib tu s h a d ig a n m a b la g 'la r.
    S h a xsiy m u lk o b y e k tla ri:
    • uy va tu ra r jo y la r; 
    e b o g 'v a d a la h o v li;
    • tra n s p o rt v o s ita la ri;
    • u y -ro ‘z g ‘o r va s h a x s iy is te ’m o l b u y u m la ri;
    • x o 'ja lik fa o liy a ti u ch u n k e ra k li is h la b c h iq a ris h v o s ita la ri;
    • x o 'ja lik fa o liy a ti h is o b ig a o lin g a n m a h s u lo tla r;
    • p u l ja m g 'a rm a la ri.
    X u s u s iy m u lk
    A yrim ta d b irko rla rg a qa ra sh li, yollanm a m ehnatga aso sla ng a n
    va o 'z egasiga foyda k e ltiru v c h i m u lk d ir. B unda m u lkk a eg a lik
    q ilis h va uni ta s a rru f e tis h h u q u q i x u s u s iy s h a xsla rg a te g is h li 
    bo'ladi.
    A ra la s h m u lk
    A lo h id a o lin g a n m u lk o b y e k tla ri va u n in g n a tija la rin i tu r li 
    m u lk d o rla r to m o n id a n o 'z la s h tiris h n i b ild ira d i.
    38



    Download
    1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   122




    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor