14-MAVZU. RAQOBAT NAZARIYASI
1-§. Raqobatning mohiyati, iqtisodiy asoslari
va rivojlanish bosqichlari
Raqobat-bu yuqori foyda va omilli daromad olish hamda naflilikni
eng yuqori darajada yetkazish maqsadida
bozor subyektlari iqtisodiy
manfaatlarining to'qnashishidir.
Ishlab chiqaruvchilar
o'rtasidagi raqobat.
Resurs egalari
o'rtasidagi raqobat.
Iste’molchilar
o'rtasidagi raqobat.
Tovarlarni
qulay sharoitda ishlab
chiqarish, yuqori narxlarda sotish va
bozordagi
mavqeini mustahkamlash
orqali eng ko'p foyda olishga
qaratiladi.
O'zlarining
iqtisodiy resurslarini
(kapital, yer, ishchi kuchi) yuqori
narxlarda sotish orqali ko'proq
omilli
daromadga ega bo'lishga qaratiladi.
Daromadlarning mavjud darajasida
ko'proq
miqdordagi tovarlarni sotib
olishga, ya’ni sarflagan puli evaziga
ko'piroq naflilikga ega bo'lishga
qaratiladi.
Raqobatning iqtisodiy asosi-bu ishlab chiqaruvchilar, resurs egalari
va iste’molchilaming
tadbirkor, mulk va daromad egasi sifatida erkin
hamda mustaqil bo'lishidir.
Raqobatning rivojlanish bosqichlari:
I. Oddiy tovar xo'jaligiga xos bo'lgan
raqobatchilik, bosqichi.
II. Sof yoki erkin raqobatga asoslangan bosqich.
III. Monopolistik raqobat bosqichi.
IV. Hozirgi zamon madaniy jihatdan rivojlangan raqobatchilik bosqichi.
«Iqtisodiyotni erkinlashtirish haqiqiy raqobat muhitini shakllantirish
bilan uzviy bog'liqdir. Raqobat bo'lmasa, bozor iqtisodiyotini barpo etib
bo'lmaydi.
R aqobat bozorning a so siy sh a rti,
aytish m um kinki, uning
qonunidir» .
Ч.А. Karimov. O zbekiston XXI asrga intilm oqa. T , « zb e kiston » , 1999, 34-bet.
141
