1.UMUMIY QISM
1.1. Vagon tsisterna bo`yinchasi 2012 02 02 00ni konstruksiyasi shakli
o‘lchamlari, materiali va unga qo‘yilgan talablar
Vagon tsisterna bo`yinchasi 2012 02 02 00 1130mm diametrdagi 5mm qalinlikdagi
listdan tayyorlangan bo`lib, uni mustaxkamligini ta‘minlash va uni ishlatishda
maxsulotlarni olish va kuzatishni maqsadida qo`shimcha bo`yincha, banka, va ikki
teshikli qopqoqlar asosiy bo`yinchaga payvandlangan.
U quyidagi detallardan tashkil topgan:
1. Bo`yincha.
2. Qopqoq listi
3. Banka
4. Kichik bo`yincha
Payvand konstruksiyasi 09Г2С-12ГОСТ19281-89 markadagi po‘lat list
materialdan tashkil topgan. Konstruksiya tsilindr shaklidagi list ko‘rinishida bo‘lib
5mm qalinlikdagi list materialdan tayorlanadi.
U tsisterna vagon teppasida
joylashgan bo`lib suyuq materiallar solingandan so`ng maxkamlab yopiladi. Bundan
tashqari yukxonadagi maxsulotni nazorat qilish uchu qulay ochilib yopilishi kerak.
Quyida po‘lat materiallarga umumiy xarakteristika keltirilgan.
Legirlangan konstruksion po‘latlar.
Kam legirlangan po‗latlar (09Г2, 14Г2, 12ГС, 16ГС, 09Г2С, 10Г2С1,
15ГФ,15XСНД
va boshqa markalari bo‗ladi.) qanday legirlanganligi,
mustahkamligini oshirish va po‗latning oqiuvchanlik chegarasining yetarli darajada
egiluvchanligini saqlash, zarbiy qovushqoqligi, payvandlanuvchanligini saqlash bilan
boradi. Issiqlikka chidamli po‗latlardan 600˚С dan oshmaydigan haroratda ishlovchi
buyumlar tayyorlanadi (yuqori haroratda ishlaydigan buyumlar issiqlikka chidamli va
issiqqa mustahkam po‗latlardan ishlab chiqariladi).
Payvandlanuvchanligi deganda po`latni biron
usulda payvandlaganda darz
ketmasdan, g`ovaklashmasdan va boshqa nuqsonlarsiz yuqori sifatli payvand birikma
hosil qila olishi tushuniladi.
Po`latning payvandlanuvchanligiga po`lat tarkibidagi uglerod va legirlangan
qo`shilmalar miqdori katta ta‘sir qiladi. Ma‘lum kimyoviy tarkibdagi po`latning
payvandlanuvchanligini aniqlash uchun uglerodning ekvivalent tarkibi (C
ekv
)
quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi:
10
15
20
V
Mo
Cr
Ni
Mn
С
С
экв
Elementlarning simvollari ularning po`latdagi foiz hisobidagi miqdorini ifodalaydi.
Payvandlanuvchanlik alomatiga qarab po`latlarning hammasini shartli ravishda
4 guruxga bo`linishi mumkin:
1. Ekvivalent uglerod miqdori (C
ekv
) 0,25 dan oshmaydigan yaxshi
payvandlanadigan po`latlar; bunday po`latlar oddiy
usulda payvandlanganda darz
ketmaydi.
2. C
ekv
0,25—0,35 atrofida bo`lgan, qoniqarli payvandlanadigan po`latlar.
Bunday po`latlar normal ishlab chiqarish sharoitlaridagina, ya‘ni atrofdagi harorat
0°C
dan ortiq, shamol esmayotgan va boshqa hollarda darz ketmasdan
payvandlanadi.
3. C
ekv
0,35—0,45 atrofida bo`lgan va payvandlanuvchanligi cheklangan
po`latlar. Bunday po`latlarni odatdagi sharoitlarda payvandlaganda
ular darz ketishi
mumkin. Ularni payvandlash uchun darz ketishiga yo`l qo`ymaslik choralarini
ko`rish kerak. Bu choralar jumlasiga oldindan yoki ish davomida qizdirish,
payvandlashdan oldin yoki
undan keyin termik ishlash, chetlarini maxsus ishlab
tayyorlash, maxsus usul yoki tartibda payvandlash va boshqalar kiradi.
4. Yomon payvandlanadigan po`latlar. Bunday po`latlarning C
ekv
0,45 dan ortik
bo`ladi. Bunday po`latlarni payvandlashda ular darz ketishi mumkin. Odatda ularni
mavjud po`lat xili uchun ishlab chiqilgan va ishlatiladigan
maxsus usullar bilangina
payvandlash mumkin.
Vagon tsisterna bo`yinchasi 2012 02 02 00– mustaxkamligi yuqori mo`rt sinishga
moyilligi past kam ligerlangan po`lat 09 Г2С dan tayyorlangan.Bu po`latlardan
foydalanish konstruksiyani nisbatan yengil bo`lishini ta‘minlaydi va ishonchliligini
oshiradi.
Bu po`latlarni CO
2
gazi ostida Св-08Г2С ГОСТ 2246-70
simlari yordamida
payvandlash mumkin.
Quyida bu turkumdagi po`latlarning kimyoviy tarkibi va mexanik xususiyatlari
keltirilgan.
305
,
0
10
3
,
0
3
,
0
3
,
0
15
3
,
0
20
5
,
1
12
,
0
10
15
20
V
Mo
Cr
Ni
Mn
С
С
экв
Demak xisob kitoblar shuni ko`rsatadiki bizning kam legirlangan po`latimiz qoniqarli
payvandlanadigan po`latlar guruxiga kirar ekan.
Vagon tsisterna bo`yinchasi 2012 02 02 00ni tayyorlashga qo`yiladigan talablar:
1.*Ma'lumot uchun o`lchamlar.
2.Payvand choklari GOST 14771-76 bo`yicha ximoya gazlari ostida
3. Payvandlashni GOCT 2246-70 boyicha Св-08г2С simi bilan
4. Banka tsisternaga yig`ish paytida tsisternaning o`qiga to`g`rilanishi kerak
5.Payvand choklarini GOST 14782 bo`yicha ultratovush yordamida 100%
sifatini tekshiriladi
