Kirish
Bitiruv malakaviy ishining dolzarbligi.
Vagon tsisterna bo`yinchasi 2012 02 02
00ni konstruksiyasining yig`ish va payvandlash uchastkasini loyixalash xozirgi kunda
eng arzon yuk tasish transpot vositasi bo`lgan temir yo`lida
xarakatlanuvch suyuqlik,
gaz va shunga oyid materiallarni tashishda qo`llanadigan vagonlarning ishlab
chiqarish yo`lga qo`yilib tokomillashtirib borilayotgani.
Payvandlash – metallar, qotishmalar va turli materiallarni plastik
deformatsiyalash yoki biriktrilayotgan qismlar orasini
qizdirish bilan atomlararo
birikish natijasida ajralmas birikma xosil qiluvchi texnologik jarayondir.
1802 yilda rus olimi akademik V.V. Petrov birinchi bo`lib yoy
zaryadsizlanishini tadqiqot qildi va ochdi. Ingliz fizigi D. Maksvell matematik
xisoblashlar bilan jarayonda xosil bo`ladigan elektromagnit maydon xususiyatlariga
tadqiqotlar natijasida tenglama ishlab chiqdi.
1870 yilda fransuz olimi Z.T. Gramm mexanik
elektromagnit mashina uchun
uzukli langar ishlab chiqdi, bu elektr generator vazifasini bajarishi mumkin,
uning
ishi mexanik energiyani elektr energiyaga aylantirib beradi. 1882 yilda rus injeneri
N.N. Benardos erimaydigan ko`mir elektrod bilan elektryoyli payvandlash usulini
ixtiro qildi. 1888-1890 yillarda rus injeneri N.G. Slavyanov eriydigan elektrod metall
bilan yoyli payvandlashni taklif etdi. XX asr boshlaridan
yoyli elektr payvandlash
metallarni biriktirishda yetakchi sanoat usuli bo`lib kelmoqda.
Bosim bilan kontakli uchma-uch payvandlashni London qirollik jamiyatining
a‘zosi, Peterburg Fanlar akademiyasining faxrli a‘zosi ingliz fizigi E. Tompson
birinchi bo`lib 1877 yilla amalda qo`lladi. 1887 yilda rus ixtirochisi N.N. Bernardes
oddiy ombir yordamida ko`mir elektrodlar orsasida nuqtali payvandlashni ixtiro qilib,
patent oldi.
Birmuncha keyinroq N.N.
Bernardes tomonidan, hozirgi vaqtda
qo`llanilayotgan mis elektrodlar bilan nuqtali va rolikli kantaktli payvandlash usuli
ishlab chiqildi.
1903 yilda eritib kontaktli uchma-uch payvandlpsh ishlab chiqildi.
Kontaktli payvandlash yigirmanchi asrning
birinchi choragidayoq keng
ko`lamda qo`llanila boshladi. Kontaktli payvandlashning taraqqiy etishi kontaktli
payvandlash mashinalari ishlab chiqarish rivojlanish bilan chambarchas bog`liqdir.
Sanoatning jadal rivojlanishi va texnikaning xamma sohalaridagi metallarni
payvandlashda:
elektron nur, lazer, yuqori xaroratli plazma, ultratovush va boshqa
yangi effektiv payvandlash usullari qo`llaniladi.
