xususiyatlar o’rganiladi. Pirovardida tizimdagi
fizikaviy xususiyatlarning
kimyoviy xususiyatlarga bogliq holdagi o’zgarishlarini instrumentlar yordamida
payqash orqali moddaning kontsentratsiyasini belgilab olishga asoslangan.
TIU fani bakalavr bosqichi mutaxassislik fanlari blokiga kiritilgan bo’lib, 5
yoki 6 semestrda o’rganilishi maqsadga muvofiq. Ushbu fanni o’rganishdan oldin
talabalar bakalavriat bosqichida o’tiladigan umumiy fanlar: jumladan “Fizika”,
“Umumiy, noorganik va analitik kimyo”, “Fizik va kolloid kimyo”,
“Matematika”, “Ekologiya” va boshqa fanlarni asoslarini o’rgangan bo’lishlari
lozim. Mazkur fan bakalavriat bosqichida o’rganiladigan atrof muhit muhofazasi
va tabiiy resurslardan ratsional foydalanish yo’nalishiga oid aniq fanlar:
“Atrof-muxitga bo’ladigan ta’sirni baholash”, “Ekologik ekspertiza”,
“Biotexnologiya asoslari”, “Tuproqshunoslik va dehqonchilik”, “Agroekologiya”
“Agronomiya”, “Suv ta’minoti” va boshqa ko’plab o’xshash fanlarning nazariy
va amaliy asoslarini rivojlantirish uchun zamin bo’lib xizmat qiladi.
Fanni o’qitishdan maqsad - bu ekologik xavfsizlik, ekologiya va atrof muhit
muxofazasi ixtisosliklari bo’yicha tahlim olayotgan talabalarda tabiatdagi notirik
va tirik resurslar inson tomonidan ifloslantirilganda, jumladan qishloq va suv
xo’jaligi, sanoat va maishiy xo’jalik ob’ektlari va boshqalar faoliyati natijasida,
tabiiy va sun’iy (agro) ekosistemalarda yuz berayotgan va yuz berishi mumkin
bo’lgan turli yo’nalishdagi salbiy o’zgarishlarni o’rganishda tahlilning tabiat
muxofazasi uchun mas’ul va boshqa hamkor muassasalarda hamda ilmiy-tadqiqot
institutlarida mavjud bo’lgan instrumentlaridan, ya’ni
TIU usullaridan
foydalanish asosida tabiatning ekologik holatini ifloslanishning Qonunda
belgilangan me’yorlari (REK) asosida real baholay olish ko’nikmalarini hosil
qilishdan iborat. Tahlilning instrumental metodlarining tezligi, operatsiyalarning
oddiyligi, yuqori sezgirligi, analitik nazoratni avtomatlashtirish imkonini berishi
ularni iqtisodiyot va fanning turli sohalarida qo’llanish imkonini beradi. Ular
ayniqsa ekologik monitoring o’tkazishda bebahodir. Tahlilning instrumental
metodlarini qo’llash asosida olingan ma’lumotlar suv, tuproq, atmosfera va
biosfera resurslarining ob’ektiv
holatini tavsiflaydi, ekologik xavfli modda va
birikmalarni tabiiy va agro- ekosistemalardan aniqlash va yo’qotish yo’llarini
belgilashda yordam beradi.
Ushbu maqsadga erishish uchun fan talabalarni, suv va qishloq xo’jaligi
sohalarida tabiatni tarkibiy qismlari holatini va ularga nisbatan inson ish
faoliyatida ko’rsatiladigan ta’sirlarni ijobiy va salbiy oqibatlarini baholay olish
imkonini beradigan tahlilning instrumental metodlaridan
foydalanish borasida
nazariy bilimlar hamda amaliy ko’nikmalar hosil qilishga undaydi. Tabiatga ta’sir
ko’rsatish bilan bog’liq antropogen faoliyatlarning, jumladan tashqi muhitga
tushib ifloslantiradigan, kelib chiqishi antropogen omilga bogliq zararli modda va
birikmalarni agroekosistemalarga ko’rsatiladigan salbiy ta’sirlarini aniq va keng
miqyosdagi ingredientlarni analitik tahlil asosida salbiy ta’sirlarni bartaraf qilish,
kamaytirish yoki ularni oldini olish tadbirlari majmuasini asoslash va tadbiq
qilishni bilish kabi ko’nikmalarni shakllantirish vazifalarini bajaradi.
Fan bo’yicha talabalarni bilim, ko’nikma va malakalariga quyidagi talablar
qo’yiladi.
Talaba:
Fizik-kimyoviy tahlilning zamonaviy instrumental usullari va
instrumentlari tog’risidagi
nazariy asoslar va tamoyillar, ularning antropogen
ifloslanishga qarshi ekologik barqarorlikni ta’minlashdagi ahamiyati, tabiiy va
suniy ekosistemalarda laboratoriya va dala bosqichidagi tadqiqotlarda TIU
instrumentlaridan amaliy foydalanish va rejalashtirish
metodologiyasi haqida
