|
Talabalar mustaqil ishlarni tashkil etishda zamonaviy didaktik vositalardan samarali foydalanishBog'liq 2642-Текст статьи-7632-1-10-20240116Ta’lim va innovatsion tadqiqotlar (2023 йил № 7)
ISSN 2181-1709 (P)
166
Education and innovative research 2023 y. № 7
ilmiy ishlarni olib borishgan.
Talabalarning mustaqil ishlarini samarali tashkil etishda didaktik o‘quv
vositalaridan foydalanish bo‘yicha V.P. Bespalko, N.V. Bordovskaya, L.Ya. Zorina,
Yu.G. Tatur, N.L. Shubina, N.E. Erganova va boshqalar ilmiy tadqiqotlar olib
boishgan.
Mamlakatimiz pedagog olimlaridan T.T.SHoymardanov, N.Sayidahmedov,
P.T.Magzumov, O.X.To‘raqulov, A.R.Xodjaboev, R.Mavlonova, U.N.Nishonaliev,
E.T.Choriev, O.A.Qo‘ysinov va boshqalar o‘z tadqiqotlarida talabalar mustaqil
ta’limining tashkiliy va metodik asoslari borasida fikr yuritganlar.
Mustaqil ta’limni tashkil qilishni pedagogik muammo sifatida T.R.Niyazmetova,
R.Saidova, A.I.Axmedov, B.M.Turdibaeva, O‘.Q.Tolipov, Sh.S.Sharipov,
Z.Nishonova, J.Tolipova, N.Xalilov, S.Matchanov va boshqalar o‘z ishlarida tadqiq
qilishgan.
Jahon pedagogik amaliyoti shuni ko‘rsatadiki oliy taʼlimni rivojlantirishning
milliy va jahon tendentsiyalarini oʻrganishda quyidagilarni ko‘rish mumkin:
• zamonaviy ijtimoiy-madaniy sharoitlar uzluksiz ta’lim g‘oyasining o‘ziga xos
qiymatini talab qiladi, bunda talabalardan doimiy ravishda o‘z bilimlarini oshirishlari
talab etiladi;
• axborotlashgan jamiyat sharoitida o‘quv jarayonini tashkil etishda tub
o‘zgarishlar talab etiladi: sinf yuklamasini kamaytirish, ma’ruzalarni passiv tinglashni
esa talabalarning mustaqil ishlari ulushini oshirish bilan almashtirish;
• ta’limdagi og‘irlik markazi o‘quvchilarning mustaqil ishlarni o‘qitishdan uni
o‘rganishga o‘tishdir.
Hozirgi kunda zamon talablariga mos, kompetetnli mutaxassislarni tayyorlashda
o‘qituvchilar tomonidan talabaning mustaqil faoliyatini tizimli ravishda nazoratga
olish eng asosiy o‘qitish vositasi sifatida qaralishi lozim.
Talabaning mustaqil ishilarini bajarish yoki o‘tkazish joyi hamda vaqti, o‘qituvchi
tomonidan uni boshqarish va natijalarini nazorat qilish usuliga qarab quyidagi turlarga
ajratiladi:
• auditoriya mashg‘ulotlarida (ma’ruzalar, seminarlar, laboratoriya ishlari);
• o‘qituvchi nazorati ostidagi mustaqil ishlar rejalashtirilgan konsultatsiyalar, test
sinovlariga va imtihonlarga tayyorlanish shaklida;
• talaba tomonidan o‘quv va ijodiy xarakterdagi vazifalarini auditoriyadan
tashqari mustaqil ishlarni bajarish.
Metodlar. Har qanday sharoitda talabalar mustaqil ishlarini tashkil etish uchun
avvalo uning loyihasini, amalga oshirish shartlari, mexanizmlari ishlab chiqiladi.
Talabalar mustaqil ishlarini tashkil etish shartlariga binoan talab va takliflardan kelib
chiqib, taqdim etilgan ma’lumotlar ishonchliligi bilan ahamiyatlidir. Buni amalga
oshirishning bir nechta metodlardan foydalanish tavsiya etiladi. Mustaqil ishning
nazariy asoslari va qo‘yilgan vazifalar, eksperimental tadqiqotni tashkil etish shartlari
va metodlari belgilab beriladi. Mustaqil ishlarni bajarishda jarayonida quyidagi
metodlardan foydalaniladi:
1. Tizimni tahlil qilish usuli (shu jumladan morfologik va funk tsional-parametrik
tavsif).
2. Statistik usullar (normativ, qiyosiy, tasodifiy baholash usuli, o‘zgarishlarni
kuzatish usuli, konstruktiv-tanqidiy usul va boshqalar.).
3. So‘rov usullari: intervyular, anketalar, ijtimoiy o‘rganish usuli.
Bo‘lajak muhandislarning mustaqil ishlarida tizimli yondashuv metodidan
foydalanish bizga loyihani yaratish va amalga oshirish shartlarini belgilashda hattoki
tabiatning ko‘plab elementlarining o‘zaro ta’sirini hisobga olishga, ob’ektga eng katta
ta’sir ko‘rsatadiganlarni aniqlashga, ularga samarali ta’sir qilish yo‘llarini topishga
imkon beradi.
Muhandislik mavzulariga oid mustaqil ishlarni bajarishda loyiha yaratish va
|
| |
