Ta’limning turli bosqichlarida innovatsion texnologiyalardan
foydalanish samaradorligini oshirish
Alijon Xayrullayevich Avezov
Buxoro davlat universiteti
Annotatsiya: Ushbu maqolada ta’lim jarayonida o‘quvchilarni bilim va
malakalarini shakllantirish uchun innovatsion texnologiyalardan foydalanish
samaradorligini oshirish haqida so‘z yoritilgan.
Kalit soʻzlar: pedagogik texnologiya, pedagogik innovatssiya,
prezintatsiya,
innovatsion, intellektual, didaktik.
Increasing the efficiency of using innovative technologies at
different levels of education
Alijon Xayrullayevich Avezov
Bukhara State University
Abstract: This article discusses how to increase the effectiveness of the use of
innovative technologies in the formation of students' knowledge and skills in the
educational process.
Keywords: pedagogical technology,
pedagogical innovation, presentation,
innovation, intellectual, didactic.
Keyingi yillarda oliy oʻquv yurtlari malakali kadrlar tayyorlashda zamonaviy
oʻqitish usullari interaktiv va innovatsion texnologiyalardan foydalanish doirasi
kengayib bormoqda. Talabalarga dars oʻtish jarayonida pedagogik texnologiyalar,
pedagogik maxorat asosida bilim, tajriba va interfaol usullarni qoʻllash
ularga
fanlarni chuqur oʻzlashtirishlariga va yetuk malakaga ega boʻlishlariga olib keladi.
Innovatsiya tushunchasi mustaqillik yillarida leksikonimizga kirib kelgan yangi
iqtisodiy termin boʻlib, inglizcha – innovation soʻzidan olingan va yangiliklar
kiritish, oʻzgartirishlar degan maʼnoni anglatadi. Innovatsion texnologiyalar asosan
pedagogik jarayon va oʻqituvchi, talaba faoliyatiga yangiliklar va oʻzgartirishlar
kiritish demakdir. Dars berish jarayonida innovatsion texnologiyalar turli interaktiv
metodlar koʻrinishida olib borilishi mumkin, chunki
har bir dars beruvchi
pedagogning oʻz dars oʻtish uslubi bor.
Sifat va samaradorlik bosqichida taʼlim texnologiyasiga yangi shakllangan
zamonaviy innovatsion texnologiyalar va pedagogik texnologiyalar kirib keldi. Bu
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
November 2021 / Volume 2 Issue 11
www.openscience.uz
789
texnologiyalar har bir oʻtilgan oʻquv semestrlari davomida takomillashtirilib,
zamonaviylashtirilib
va
shakllantirilib
borilmoqda.
Zamonaviy
pedagogik
texnologiya oʻzining gumanitar va tabiiy fanlar yutuqlari bilan bogʻliq xususiy
nazariyasiga ega; u birinchi galda oʻquv-tarbiyaviy jarayonni ilmiy asosda qurishga
yoʻnaltirilgan boʻlib, oʻqitishning axborotli vositalaridan, didaktik materiallardan,
faol metodlardan keng foydalanishga asoslangan oʻqituvchi
va talabalarning
birgalikdagi faoliyatiga zamin yaratadi. Kelajakda taʼlim taraqqiyotining xaqqoniy
dvigateli sifatida oʻqituvchi faoliyatini yangilashga, taʼlim-tarbiya jarayonini maqbul
(optimal) qurishga, talaba yoshlarda xur fikrlilik, bilimga chanqoqlik, Vatanga
sodiqlik, insonparvarlik tuygʻularini shakllantirishga ijobiy taʼsir koʻrsatadi.
Hozirgi davr taʼlim taraqqiyoti yangi yoʻnalish
innovatsion pedagogikani
keltirib chiqardi. Innovatsion (ingliz.) - yangilikni kiritish (tarqatish).Innovatsiya
deganda, muayyan ijtimoiy birlikka - tashkilot, axoli, jamiyat, guruxga, yangi,
nisbatan turgʻun (unsur) elementlarini kiritib boruvchi maqsadiga muvofiq
oʻzgarishlarni tushuniladi.
Hozirgi kunda bu innovatsiya oʻzgarishi jarayoniga ikki xil qarash mavjud
boʻlib, birinchi qarashda, xayotga joriy etilgan qandaydir yangi gʻoya yoritiladi va
ikkinchi
yondashuvda, aloxida - aloxida kiritilgan yangiliklarning bir-biriga oʻzaro
taʼsiri, ularning birlamchi, raqobati va natijada birining oʻrnini ikkinchisi
egallashidir.Innovatsion jarayonning bosqichlari quyidagi ketma- ketlikda amalga
oshiriladi:
• yangi gʻoya tugʻilishi yoki yangilikning paydo boʻlishi (kashfiyot bosqichi)
deb yuritiladi.
• ixtiro qilishlik - yangilik yaratish bosqichi;
• yaratilgan yangiliklarning amalda qoʻllay bilish bosqichi;
• yangilikni yoyish, uni keng tadbiq etish bosqichi;
• muayyan sohada yangilikka xukmronlik qilish bosqichi.
Pedagogik innovatsiyada “yangi” tushunchasi markaziy hisoblanib, pedagogik
fanda - xususiy, shartli, maxalliy va subyektiv yangilikka qiziqish uygʻotadi. Ilmiy
yoʻnalishlarda yangilik va innovatsiya tushunchalari farqlanadi. Yangilik - bu vosita,
yangi metod, metodika, texnologiya va boshq.“Innovatsiya” - bu taʼlim; maʼlum
bosqichlari boʻyicha rivojlanadigan jarayon. Innovatsiya jarayonning kechishini 4 ta
asosiy qonuniyati mavjud boʻlib, ularni quyidagicha talqin qilinadi:
