|
Sońǵı izertlew nátiyjeleri
|
| bet | 51/154 | | Sana | 25.12.2023 | | Hajmi | 111,08 Mb. | | #128134 |
Bog'liq O.A.ARXEOLOGIYASI OMK-20224. Sońǵı izertlew nátiyjeleri.
Sońǵı izertlewler mádeniyattıń absolyutlik xronologiyasın anıqlawǵa múmkinshilik berdi. Tutqauıldıń 2-gorizontınıń joqarǵı jaǵınan alınǵan materiallardı Jeytun mádeniyatınıń orta jáne sońǵı etapı menen salıstırıw arqalı olardı sinxronlawǵa múmkinshilik berdi. Bul radiouglerodlıq sánelew menen dálillindi. Usılaysha, Tutkauldıń 2-gorizontınıń joǵarǵı jaǵınan alınǵan úlgi 7100 ± 140 (LE-690), yaǵnıy b.e.sh. 5150 jıllıq, jáne sol qatlamnıń túbinen - 8020 ± 170 (LE-772), yaǵnıy b.e.sh. 6070 jıllıq (Romanova, Semencov, Timofeev, 1972).
Xisar mádeniyatınıń keyingi esteliklerine arnalǵan radiouglerodlı sáneler bar. Aq-Tańǵı eneolitlik gorizont b.e.sh. S14 4170 ± 110 (LE-429) b.e.sh. 2220 jıl dep esaplanǵan. Usılaysha, pútkil Xisar mádeniyatı b.e.sh. VI—III mıń jıllıqtıń sheńberine, hátteki b.e.sh. VII-Sh mıń jıllıqtıń aqırına sáykesligi anıqlanǵan.
Xisar mádeniyatınıń kóp qatlamlı esteliklerin izertlew dawamında rawajlanıwınıń 3 etapın ajıratıp kórsetti:
I etap (erte) Tutqaul menen Say-Saydıń ekinshi gorizontı sıyaqlı tipti qamtıdı. Olar mákan orınlarıdıń eki túri menen xarakterlenedi. Bólingen taslardan islengen turǵın úyleri menen, sopaq, sferalıq jáne tuwra múyeshli tas oshaqları menen, qonıst orınlarındaǵı jalǵız qabirleri menen, kremniy industriyası menen sıpatlanadı. Geometriyalıq mikrolit, múyeshli qashaw buyımlar, oyıq jasalǵan buyımlarınıń klassikalıq tipi ushırasadı. Chopper, choppingler, nukleus tárizli hám sońı jıltıratılǵan pıshaqlar tán. Súyekten jasalǵan buyımlar menen zergerlik buyımlar siyrek gezdesedi. Keramika joq.
II etap (orta) Tutqaul, Say-Sayed jáne Kuy-Byulenniń birinshi gorizontındaǵı materiallar menen sıpatlanadı. Materiallıq mádeniyat negizinen alǵashqı dáwirdiń parqların qaytalaydı. Ayırmashılıq belgileri - bul turǵın mákanlardıń qurılısında jańa elementler, Say-Sayed penen Kuy-Byulenniń I gorizontında aralasqan kúl-gips jáne sazdı ılaydıń daqları hám tas dizbegi bar. Chopper menen choppinglerdiń úlesi kóbeyedi. Geometriyalıq mikrolitter joǵaladı. Tisli oraqlar payda boladı. Plastinalıq texnologiyanıń róli tómenleydi. Ekinshi ońlaw elementleri anda-sanda gezdesedi. Keramika tipik emes.
III etap (kesh) Tepei-Gaziyon tas oshaq salıwda aytarlıqtay ózgerisler bayqalmadı. Ayırmashılıq tek tas óndirisinde bayqaladı. Kremen tastan jasalǵan buyımlardıń sanı, atap aytqanda, prizmatikalıq plastinler sanı azaydı. Mikronukleuslar hám ekinshi ońlaw menen baylanıslı ónimler joǵaladı. Chopperler, untawshı hám qırǵıshlar eli de jasaldı. Bul dáwirdiń topilogiyalıq industriyası ustaxanalardıń materialına sáykes keledi. Usılaysha, evolyuciya plastinkalı texnologiyanıń tómenlewi, mikrolilik hám qayta ońlaw óniminiń joyılıwı boyınsha júrdi.
|
| |
