188
axborotini uzatish uchun moʻljallangan. Marshrutlash protokollari
tarmoq prtokollarini transport vositasi sifatida ishlatishadi. Marshrutlash
protokollari paketlari yoʻnalish axborotlari bilan almashganda, tarmoq
darajasi hattoki transport darajasi paketlarining maʻlumotlar maydonida
joylashtiriladi. Shuning uchun, paketlarni joylashtirish nuqtaiy nazaridan
marshrutlash protokollarini rasmiy tarmoq
darajaga nisbatan yuqoriroq
darajada deb qaralishi kerak.
Marshrutizatorlar paketlarning borishi toʻgʻrisida qaror qilishi
uchun manzil jadvallariga murojaat qilishida, ularning koʻpriklar va
kommutatorlar bilan oʻxshashligini koʻrish mumkin. Ammo ular
ishlatadigan manzil jadvallarining tabiati juda farq qiladi. MAS
manzillar oʻrniga marshrutlash jadvalida intertarmoq ulanadigan tarmoq
nomeri koʻrsatiladi. Marshrutlash jadvalining koʻpriklar manzil
jadvalidan boshqa farqi boʻlib, ularni tuzish usuli hisoblanadi. Koʻprik
jadvalini qurish paytida, u orqali oʻtayotgan tarmoqning oxirgi tugunlari
bir-biriga yuborayotgan axborot kadrlarini passiv kuzatib turganda,
marshrutizatorlar oʻz tashabbuskorligi bilan
maxsus xizmat paketlari
bilan almashadi va intertarmoqdagi tarmoqlar, marshrutizatorlar va
ushbu tarmoq larning marshrutizatorlar bilan aloqasi toʻgʻrisida
qoʻshnilariga xabar beradi. Odatda, aloqaning nafaqat topologiyasi
hamda oʻtkazish qobiliyati va holati hisobga olinadi. Bu
marshrutizatorlarga tarmoq konfiguratsiyasining oʻzgarishlariga tezroq
moslashishga hamda, oʻz holli topologiyali tarmoqlarda paketlarni
toʻgʻri uzatishga imkon beradi.
Marshrutlash protokollari yordamida
marshrutizatorlar u yoki bu
darajadagi tavsilotli tarmoq aloqalarining haritasini tuzadilar. Ushbu
axborot asosida tarmoqning har bir nomeri uchun yoʻnalish maʻqul
boʻlishi maqsadida, ushbu tarmoqqa yoʻnaltirilayotgan paketlar keyingi
marshrutizatorning qaysi biriga uzatilishi toʻgʻrisida qaror qabul
qilinadi. Ushbu qaror natijalari marshrutlash jadvaliga kiritiladi. Tarmoq
konfiguratsiyasi oʻzgarganda jadvaldagi ayrim yozuvlar bekor qilingan
boʻlib qoladi. Bunday hollarda xatto yoʻnalish boʻyicha yuborilgan
paketlar yoʻlda toʻxtab qolishi yoki yoʻqolishi mumkin.
Marshrutlash protokoli qanchalik jadval ichidagilarini tarmoqning
real holatiga moslashtira olishiga butun
tarmoqning ishlash sifatiga
bogʻliq boʻladi. Marshrutlash protokollari marshrutlash jadvalini qurish
usullari. Eng yaxshi yoʻnalishni tanlash usuli va oʻz ishining boshqa
xususiyatlari bilan farqlanib turuvchi xar xil algoritmlar asosida qurilishi
mumkin.
189
Maʻqul yoʻnalish tanlashning yuqorida aytib oʻtilgan misolida,
boshlanish
tugunidan
to
oxirgi
tugungacha
boʻlgan
marshrutizatorlarning butun ketma-ketligi emas, faqat keyingi
(yaqinidagi) marshrutizator aniqlangan. Ushbu yondoshishga muvofiq
marshrutlash taqsimlangan tuzilma boʻyicha bajariladi, xar bir
marshrutizator yoʻnalishining faqat bitta qadamini tanlash mumkin,
butun yoʻnalish esa, ushbu paket oʻtgan xamma marshrutizator ishining
natijasidan kelib chiqadi. Marshrutlashning bunday algoritmlari bir
qadamli deyiladi.
Bunga qarama-qarshi koʻp qadamli yondoshish xam mavjud. Bu
manbadan (Source Routing) marshrutlash deyiladi. Bunga muvofiq,
tugun - manba tarmoqqa yuborilayotgan paketda, u orqali oʻtadigan
xamma oraliq marshrutizatorlari haqida toʻla yoʻnalish berilgan. Koʻp
qadamli marshrutlash ishlatilganda marshrutlash
jadvalini qurish va
taxlil qilish zaruriyati qolmaydi. Bu tarmoqdan paketning oʻtishini
tezlashtiradi, marshrutizatorlarni yuklanishdan toʻldiriladi, lekin bunda
oxirgi tugunlarga katta yuklanish tushadi. Bu tuzilma hisoblash
tarmoqlarida bugun taqsimlangan bir qadamli marshrutlashga nisbatan
juda kam qoʻllaniladi. Lekin IP protokolining yangi versiyasida klassik
bir qadamli marshrutlash bilan bir qatorda, manbadan marshrutlashga
xam ruhsat beriladi.
Bir qadamli algoritmlar marshrutlash jadvalini tuzish usuliga qarab
uchta sinfga boʻlinadi:
- fiksatsiya qilingan (yoki statik) marshrutlash algoritmi;
- oddiy marshrutlash algoritmi;
- adaptiv (yoki dinamik) marshrutlash algoritmi.
