Xabarlar fazosi RT - barcha mumkin bo‘lgan xabarlarning rt fazosi.
Shuningdek
xabarlarni
belgilash
uchun m (message)
dan
ham
foydalaniladi.
Kalitlar
fazosi
K.
Xar
bir k
K kalit RT fazodagi
biror
E
k
(encryption) va
unga
teskari
D
k
(decryption)
almashtirishni
belgilaydi.
Shifrlangan
xabarlar
fazosi
ST –
barcha
shifrlangan
ct (ciphertext) ct = E
k
(pt) matnlarni o‘z ichiga oladi.
Odatda kriptosistemaga quyidagi talablar qo‘yiladi: 1) E
k
{pt),
D
k
{ct) -lar oson hisoblanadigan bo‘lishi lozim; 2) k ni bilmay
turib, ct ma’lum bo‘lgan taqdirda ham pt ni topishning iloji bo‘lmasin.
Klassik kriptosistemalarda k mahfiy kalit E
k
va D
k
akslantirishni
belgilab beradi. Bunda quyidagi ayniyatning o‘rinli bo‘lishi talab
qitlinadi:
D
k
(E
k
(pt)) = D
k
(ct)=pt
Kriptoanaliz bo‘yicha mutaxassisning asosiy vazifasi ana shu kalitni
qidirishdan iborat. U quyidagi ko‘rinishlarda shifrlangan matnga hujum
qilishi mumkin:
305
1) faqat shifrlangan matn ma’lum (ciphertext only attack);
2) shifrlangan va shifrlanmagan matnlar ma’lum (known plaintext
attack);
3) (pt,E
k
(pt)) juftlikni aniqlash imkoniyati mavjud va bu erda pt –
kriptoanalitik tomonidan tanlanadi (chosen plaintext attack).
Axborotlarni kriptografik himoya qilishda, ya’ni axborotlarni ochiq
va yopiq usullarda kriptografik shifrlashning turli algoritmlari mavjud
bo‘lib, ularning asosini matematika fanining turli sohalarida ishlab
chiqilgan mexanizmlar tashkil qiladi. Quyidagi 6.2.1-jadvalda ana
shunday algoritmlarning ayrimlarini va ularning matematik asosi
keltirilgan.
6.2.1-jadval
Shifrlash
algoritmi
Algoritmning matematik asosi
GOST-
28147-89
Sanoq sistemalari, bo‘lish munosabatlari, darajaga ko‘tarish,
ikkilik sanoq sistemasida amallar bajarish, mulohazalar
algebrasi, munosabatlar, o‘rin almashtirishlar, sonlar nazariyasi
Ryukzak
Vektorlar algebrasi, qoldiqli bo’lish amali, gruppa, halqa,
maydon, ikkilik sanoq sistemasi, mulohazalar algebrasi,
munosabatlar, o‘rin almashtirishlar, sonlar nazariyasi
El-Gamal
Tub sonlar, logarifm, qoldiqlar nazariyasi, modul bo‘yicha
ko‘paytirish
DES
Sanoq sistemalari, akslantirishlar, o‘rin almashtirishlar,
mulohazalar algebrasi, munosabatlar, o‘rin almashtirishlar,
sonlar nazariyasi
RIJNDAEL Sanoq sistemalari, bo‘lish munosabatlari, darajaga ko‘tarish,
ikkilik sanoq sistemasida amallar bajarish, mulohazalar
algebrasi,
RSA
Tenglamalar yechimlarining mavjudligi. Bo‘lish munosabatlari,
tub sonlar, tub ko‘paytuvchilarga ajratish, xalqa, mulohazalar
algebrasi,
munosabatlar,
o‘rin
almashtirishlar,
sonlar
nazariyasi.
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, axborotlarni kriptografik usul bilan
himoya qilish uchun algebraning mulohazalar algebrasi, munosabatlar,
o‘rin almashtirishlar, sonlar nazariyasiga oid va boshqa ma’lumotlaridan
keng foydalaniladi.
|
