Tarmoq texnologiyalari




Download 7,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet203/225
Sana12.12.2023
Hajmi7,35 Mb.
#117020
1   ...   199   200   201   202   203   204   205   206   ...   225
Bog'liq
Begbutayev A Yusupov RUquv qollanma tarmoq texnologiyalari Kitob

y=f(x) ma’lum bo‘lsa, x qiymatni topishning ham moddiy jihatdan ham 
vaqt nuqtai nazaridan etarli darajadagi imkoniyati yo‘q. 
Ochiq kalitli kriptosistemalar algoritmlari ularning asosini tashkil 
etuvchi bir tomonli funksiyalar bilan farqlanadi. Ammo har qanday bir 
tomonli funksiya ham ochiq kalitli kriptosistemalar yaratish uchun va 
ulardan amaldagi axborotlar tizimida maxfiy aloqa xizmatini o‘rnatish 
algoritmini 
qurish 
uchun 
qulaylik 
tug‘dirmaydi.
Bir tomonli funksiyalarni aniqlash ta’rifida nazariy jihatdan teskarisi 
mavjud bo‘lmagan funksiyalar emas, balki berilgan funksiyaga teskari 
bo‘lgan funksiyaning qiymatlarini hisoblash amaliy jihatdan maqsadga 
muvofiq bo‘lmagan funksiyalar tushunilishi ta’kidlangan edi. Shuning 
uchun ma’lumotning ishonchli muhofazasini ta’minlovchi ochiq kalitli 
kriptosistemalarga muhim bo‘lgan quyidagi talablar qo‘yiladi: 
1. Dastlabki ochiq matnni shifrmatn ko‘rinishida o‘tkazish bir 
tomonli jarayon va shifrlash kaliti bilan shifrmatnni ochish – deshifrlash 
mumkin emas, ya’ni shifrlash kalitini bilish shifrmatnni deshifrlash 
uchun etarli emas. 


309 
2. Ochiq kalitning ma’lumligiga asoslanib, maxfiy kalitni 
zamonaviy fan va texnika yutuqlari yordamida aniqlash uchun 
bo‘ladigan sarf-xarajatlar hamda vaqt maqsadga muvofiq emas. Bunda, 
shifrni ochish uchun bajarilishi kerak bo‘ladigan eng kam miqdordagi 
amallar sonini aniqlash muhimdir. 
Ochiq kalitli shifrlash algoritmlaridan axborotlar tizimida 
ma’lumotlarning maxfiyligini ta’minlashda zamonaviy ilg‘or uslub 
sifatida foydalanib kelinmoqda. Ochiq kalitli kriptosistemalarni 
yaratishning RSA algoritmi johon standarti sifatida qabul qilingan. Bu 
haqida 
keyingi 
bo‘limlarda 
alohida 
to‘xtalamiz. 
Umuman olganda, zamonaviy ochiq kalitli kriptosistemalar quyidagi 
tipdagi akslantirishlarga (funksiyalarga) tayanadi: 
1. Katta sonlarni tub ko‘paytuvchilarga yoyish. 
2. Chekli sonli maydonlarda logarifmlarni hisoblash. 
3. Algebraik tenglamalarning ildizlarini hisoblash. 
Shu erda ta’kidlash lozimki, ochiq kalitli kriptosistemalar 
algoritmlaridanquyidagi maqsadlarda foydalaniladi: 
1. Saqlanuvchi va uzatiladigan ma’lumotlarning maxfiyligi 
muhofazasini ta’minlovchi mustaqil vosita sifatida. 
2. Kalitlar taqsimotining muhofazasini ta’minlovchi vosita sifatida. 
Ochiq kalitli kriptosistemalar algoritmlari an’anaviy kriptosistemalar 
algoritmlariga nisbatan murakkab bo‘lib, undan ko‘proq kalitlarni 
taqsimlashda foydalaniladi. So‘ngra katta hajmdagi ma’lumotlarni 
uzatishda soddaroq bo‘lgan sistemalardan foydalaniladi. 
3. Autentifikatsiya, ya’ni ma’lumotlarning haqiqiyligini aniqlash 
uslublari vositasi sifatida.

Download 7,35 Mb.
1   ...   199   200   201   202   203   204   205   206   ...   225




Download 7,35 Mb.
Pdf ko'rish