97
3.1.1-jadval. Lokal tarmoqda tarmoq uzunligi va ma’lumotlarni uzatish
tezligining uzatish muhitiga bog‘liqligi
Kompyuterli aloqa kanali
Masofa
Tezlik
Ekranlashtirilmagan mis juftlik
90 m gacha
10 – 155 Mbit/s
Ekranlashtirilgan mis juftlik
300 m gacha
16 Mbit/s
Koaksial kabel
2 km gacha
2 – 44 Mbit/s
Optik tolali kabel
10 km gacha
10 Gbit/s gacha
Katta tarmoqlar ham foydali boʻlishiga
qaramasdan, koʻpgina
kompaniyalar bir bino hududidagi qurilma va kompyuterlarni lokal
tarmoqlarni birlashtirishni afzal koʻrishadi.
PBX (Private Branch Exchange)
. Bino doirasidagi telefon simlari
orqali aloqa qilishga asoslangan lokal tarmoq. U tashqi telefon liniyasiga
ham ulanishi mumkin. Bu eski texnologiya boʻlib, hozirda
qoʻllanilmaydi. Tezligi past.
LHT (Local Area Network).
LHT esa odatda aloqa kanaliga ega
boʻlishi kerak. Bu kanal simli yoki simsiz boʻlishi mumkin. LHT
kommunikatsion aloqalar,
tarmoq operatsion sistemasi, shaxsiy
kompyuterlar yoki ishchi stantsiyalar, serverlar va boshqa umumiy
foydalanishga moʻljallangan qurilmalardan iborat.
Bu qurilmalarga
printerlar, skanerlar va saqlash qurilmalari kirishi mumkin. Katta
tarmoqlardan
farqli
oʻlaroq
LHTlarda
host-kompyutyerdan
foydalanilmaydi.
Lokal hisoblash tarmogʻi (LHT) bu kabelli yoki simsiz maxsus
komponentlar yordamida apparatli va dasturli taʻminotda shaxsiy
kompyuter (ShK) hamda atrofdagi qurilmalarni birlashtirish.
LHT ning
oddiy formasi ikkita shaxsiy kompyuter. Ular oʻzaro tarmoqli kabel
(yoki radiotoʻlqin) orqali bir-biri bilan bogʻlangan boʻlib, oʻzining
resurslaridan birga foydalanishlari mumkin (maʻlumotlar, xotira, printer,
faks, skanner, dasturlar, modem va h. k.). Bir nechta personal
kompyuterlarni bitta printerga ulash mumkin. Bu prinsip bugungi kunda
ham qoʻllanib keladi.
Keyin birinchi Disk-Server (Disk-Servis) yaratildi.
Bu markaziy
kompyuter boʻlib, bir nechta ishchi stansiyalar bilan ulangan. Markaziy
kompyutyerda operatsion tizim oʻrnatildi va bu bir nechta ishchi
stansiyalarga (clients) bir vaqtda kirish imkoniyati yaratildi. Maʻlum bir
resurslarga
ulangan
ishchi
stansiyalarni
kirish
imkoniyatlarini
chegaralab qoʻyish xususiyatlarga Disk-serverlar ega edi.
98
Bunday serverlarga texnik xizmat va xizmat koʻrsatish katta
xarajatlar talab qilinar edi, chunki ishchi stansiyalar boshqarar edi.
Keyinchalik disk-serverlarni faylli serverlar (File-Server)
bilan
almashtirishdi. Bunda boshqarish vazifalarini server oʻziga oldi. Ishchi
stansiya resurslariga kirishni qoʻshimcha chegaralash uchun yangi
imkoniyatlar tugʻildi. Yakka ShK afzalligi bu koʻp sonli amaliy dasturlar
bilan avtonomli ishlash. Buning uchun
unga markaziy kompyuter
resurslariga kirish kerak emas. Bunday ishlashni kamchiligi esa, qayta
ishlangan maʻlumotlarni saqlash lokal tariqasida boʻladi. Yaʻni, bu
maʻlumotlar bilan boshqa foydalanuvchilar ham ishlamoqchi boʻlsa,
ularni avval saqlash kerak yoki diskga nusxa koʻchirish kerak.
