|
II. O'tilgan mashg'ulot yuzasidan muloqot uyushtirish
|
| bet | 20/38 | | Sana | 24.11.2023 | | Hajmi | 29,06 Mb. | | #104674 |
Bog'liq GEOGRAFIYA TO\'GARAK 68 SOATLI TO\'LIQII. O'tilgan mashg'ulot yuzasidan muloqot uyushtirish.
III.Yangi mavzu bayoni:
Yevrosiyoning iqlimi boshqa materiklar iqlimiga qaraganda ancha xilma-xil. Materik iqlimining xuxusiyatlari yevrosiyo xududining shimoldan janubga vag’arbdan sharqga qarab juda katta masofaga cho’zilganiga bog’liq bo’lsa, ikkinchidan, okeanlardan keladigan havo massalariga va relyefiga bog’liq quruqligning shimoldan janubga qarab uzoq masofaga cho’zilganligi issiqlikning taqsimlanishiga katta tasir ko’rsatadi. Yevrosiyoda iyul oyining o’rtacha harorati ancha yuqori. Uning shimolida, bu harorat +12C ga va janubda +28C ga teng. Arabiston yarim olrolida esa +32C ni tashkil etadi. Sibirda yanvar oyining o’rtacha harorati -48C gacha pasayadi ayrim kunlari bu harorat Oymyakonda -71C ga tushib ketgan shuning uchun bu yer shimoliy yarim sharning sovuqlik qutbi deb ataladi. Asosiy iqlim elementlarida hisoblangan yog’in miqdori ham materik ichkarisi tomon kamayib boradi. Dunyodagi eng ko’p yog’in tushadigan joy Cherapunja rayonidir. Bu yerda o’rtacha hisobda yiliga 12665mm yog’in yog’adi. 1856-yilda bu yerga 23000 mm ga yaqin yomg’ir tushgan.
Yevrosiyoda iqlim sharoiti faqat kenglik bo’ylab o’zgarib qolmasdan balki g’aribdan sharqga tomon ham o’zgaradi. Iqliming bnda o’zgarishiga asosiy sabab, yevrosiyo materiging g’arbiy qismi doimo Atlantika okeanidan keladigan iliq van am dengiz havo massasi ta`sirida bo`lganligidir. Yevrosiyo yer yuzasining tuzilishi ham iqlimning hosil bo`lishiga katta ta`sir ko`rsatadi. Baland tog` tizmalari atmosferada harakat qilayotgan iliq va sovuq havo massalarini to`sib qolib, iqlimning keskin o`zgarishiga sabab bo`ladi. Bunday holni Alp, Kavkaz, Tyanshan, Himolay tog`lari misolida bo`ladi. Bu yog` tizmalari g`arbdan sharqqa tomon cho`zilgan bo`lib, shimoldan keladigan sovuq shamollarning janubga o`tishiga to`sqinlik qiladi. Atlantika okeanidan keladigan sernam havo massalari yo`lida to`siqqa uchramay, materikning ichkari qismlarigacha kirib boradi. Kavkaz tog`ining janubida tog`lar to`sib qoladi yiliga 3500mm yog`in yog`adi. Qish oylarida ham Kolxida pasttekisligiga qor yog`maydi. Sababi Katta Kavkaz tog`lari Arktikaning sovuq havo massalarini to`sib qoladi. Bu yerlar subtropiklar.balandlik iqlim mintaqalari Alp, Karpat, Kavkaz, Tyanshan, Himolay kabi tog`larda ko`zga yaqqol tashlanib turadi.
|
| |
