bu masshtab 1 sm da 100 m
deb yozilsa, nomli masshtab deb,
1:10 000 deb yozilsa,
son li m asshtab
deb ataladi.
Yarimsharlar tabiiy xaritasining sonli masshtabi 1:22000 000.
Bunda 1 sm da necha km borligini aniqlash uchun 5 ta nulni
o‘chiramiz. Shunda nomli masshtab 1 sm da 220 kilometr bo‘ladi.
1:100 000 ....................... S o n li m asshtab
1 sm da 1 km ..............N o m li m asshtab
1000 i n 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 k m
1.01 (пш
1:: ::::::::
1
‘
■
C h iziq li m asshtab
9 - ra s m .
M asshtab turlari.
10- rasm.
Xaritadagi m asofani
chiziqli m assh tab
yordam ida an iq lash .
Chiziqli rnasshtabdan masofani aniqlashda foydalanish uchim
sirkulning ikki uchim xaritadagi oraliq
masofa aniqlanishi lozim
b o ‘lgan nuqtalarga qo ‘yib, so‘ng uni masshtabga ham qo‘yiladi.
Shunda masofa aniq bo ‘ladi (16- betdagi 10- rasm).
A zim ut
b o ‘y ich a yu rish.
Geografik o ‘yin vaqtida Sizga yakka
turgan daraxtdan 40° li azimut bo'yicha 200 m, so‘ngra 180° li azi
mut bo‘yicha 500 m va 330° li azimut b o ‘yicha 300 m yurish top-
shirildi, deylik.
Azimut bo'yicha yurganda ishni quyidagi
tartibda boshlash ke-
rak. Awalo, yakka daraxt yoniga boriladi. So‘ng kompas strelkasi-
ni bo‘shatib, uning shimol uchini 0 nuqtasiga to ^ rila n a d i. Keyin
cho‘p olib (gugurt cho‘pi bo‘laveradi),
uni kompas ustiga shunday
qo‘yish kerakki, cholp strelka markazi bilan 40° И belgini tutash-
tirsin. Shunda cho‘p yo‘nalishi 40° li azimut yo‘nalishini ko£rsatadi.
Sizning o‘rtacha qadamingiz yarim m etr edi. Endi, Siz, 200 m
yurish uchun 400 qadam tashlaysiz. Keyin to cxtab kompasni yana
oriyentirlaysiz, ya’ni shimolni ko‘rsatuvchi strelkani 0°
ga keltira-
siz. So‘ng cho‘p bilan 180° belgini strelka markazi bilan tutash-
tirib, 180° li azim utni topasiz va kerakli masofani yurib o4asiz.
