№
MAVZULAR
s o a t
O'tilladi
gan
sana
O'tillgan
sana
1
Yer yuzini kashf etilishi va o’rganilishi.
1
2
Masshtab.
1
3
Joyning geografik planini tuzish.
1
4
Quyosh oy va yulduzlar.
1
5
Yerning quyosh atrofida aylanishi.
1
6
Dunyo okeani
1
7
Yer osti suvlari.
1
8
Havo harorati va bosim.
1
9
Litosfera va Yer relefi.
1
10
Materiklar va okeanklarning pay do bo’lishi.
1
11
Okean boyliklari, ulardan foydalanish va
muhofaza qilish
1
12
Atlantika okeani.
1
13
Hind okeani.
1
14
Afrika geografik o ’rni va o ’rganilish tarihi.
1
15
Antarktida
1
16
Shimoliy Amerika
1
17
Janubiy Amerika
1
18
Yevrosiyo
1
19
Antropogen tabiat komplekslari.
1
20
Xarita andozalari haqida tushuncha.
1
21
Yer yuzasi tuzilishining
asosiy xususiyatlari
1
22
Daryolar.
1
23
O ’zbekistonning hayvonot dunyosi.
1
24
O ’zbekistonning geografik o ’mi, chegaralari
va maydonlari foydali qazilmalari.
1
25
O’zbekistonning iqlimi
1
26
O ’zbekistonning suv boyliklaridan
foydalanish.
1
27
Atrof muhitning ifloslanishi.
1
28
Urbanizatsiya jarayoni va shaharlaming
rivojlanishi.
1
29
Jahon xo’jaligi tarmoqlari geografiyasi.
1
30
Jahon transporti.
1
31
Evropadagi eng rivojlangan davlatlar.
1
32
Osiya mamlakatlari aholisi.
1
33
Qozog’iston Respublikasi.
1
34
Xitoy Xalq Respublikasi.
1
I-Sana_____________
ll-Sinf-__________________
1
Tekshirdim_____________
III-Darsning mavzusi:
Yer yuzini kashf etilishi va o'rganilishi.
IV-Darsning m aqsadi:
Ta'limiy maqsad
- Yer yuzini kashf etilishi va o'rganilishi haqida ilmiy
tushunchalar
berish
Tarbiyaviy maqsad - O'quvchilarni o'z maqsadiga erishish ruhida tarbiyalash. Bir-
birlariga o'zaro hurmat, jamoa bo'lib ishlash, o'zaro yordam va berilgan vazifani
bajarishda mahsuliyat sezish ko'nikmalarini tarkib toptirish.
Rivojlantiruvchi maqsad - O'quvchilarni mustaqi! ishlash, ijodiy izlanish, guruxlarda
ishlash orqali bilim olishga, xotirani mustahkamlashga, tez fikrlash, fikrni aniq
ifodalashga o'rgatish, til madaniyatini o'stirish.
V-Dars
turi: Yangi tishuncha va qonunlarni o'rgatuvchi dars.
VI-Darsda foydalaniladigan metodlar: Hamkorlik texnologiyasi, "Aqliy hujum" ,
VII-ODarsda foydalaniladigan jihozlar: ko'rgazmalar
VIII-Tashkiliy qism:
a)salomlashilsh
b)navbatchi axboroti
c)davomatni aniqlash
d)uyga vazifani tekshirish
IX-Darsning rejasi:
a)o'tilgan mavzuni takrorlash
b) yangi mavzu bayoni
c)mustaxkamlash.
d) O'quvchilarni
baxolash
X-O'tilganlarni takrorlash:
Y erning sh arsim o n ekanligi haqidagi tasavvur qach o n paydo
b o ‘lgan? Q adim gi o dam lar Y erni qanday tasavvur qilishgan?
2
.
Yerning m odeli-globusni birinchi bo‘lib kim yaratgan?
XI-Yangi mavzu bayoni:
M a te rik la r va okeanlarning kashf etilishida jasur dengizchi
hamda sayyohlarning xizmatlari juda katta bo ‘lgan. O 'rta osiyolik
‘Nosir Xisrov (1004—1088 yy.)' Janubi-G ‘arbiy Osiyo va Shimoli-
Sharqiy Afrikaga sayohat qilib, juda ko‘p geografik m a’lum otlar
to ‘plagan. Y etti yil davom etgan ikkita
sayohatida 15 ming
kilometr(km)dan ortiq yo‘lni bosib o ‘tgan (5- rasm).
1492 yilda X risto for Kolumb- boshchilig idagi
ekspeditsiya
H indistonga
dengiz orqali yo‘l topish m aqsadida Ispaniyadan
g‘arbga to in on suzib ketadi. U A tlantika okeanini kesib o ‘tib,
Amerika qirg‘oqlariga yetib bordi. Pormgallar taxminan shu vaqt-
da Afrikani aylanib, Hindistonga borishdi.
Zahiriddin Muhammad Boburning (1483 — 1530 yy) «Boburno-
ma» kitobida Farg‘ona vodiysi, Afg‘oniston, Hindiston tabiati haqida
з
rasm. Nosir Hisrov
sayohati.
Buyuk '
sayyoh va
olim
N osir
H isrovning
mashhur «Safarnoma» asa-
rida ko‘plab qiziqarli ma’lu-
motlar uchraydi. Bu asar-
ni topib o'qish-
J
ga harakat qi-
Jing-
A A m i-
■Г*
NOSIR HISROV
sayohati
(XI asr)
4
MISR
AS VON*
,,) BAYRUT
fe
iS,
; QL-DDUS 0AZVI1W4 ^
RVp QABAD1YON
\
b a S r a
t
* ,
*
is FA HON
•> " x
4*$**
m
C
W
HUR
■MO'LTON
МАККА
I
Arabiston
‘Vt'V Уао
.
ko‘plab muhim m a’lumotlar to‘plangan.
1519-1522 yillarda Fernan Magellan boshchiligidagi ispanlar
ekspeditsiyasi kemalarda Dunyoni g‘arbdan sharqqa aylanib chiq-
di. Tinch okeanni kesib o‘tdi. Natijada Yerning sharsimonligi is-
botlandi, Yer yuzining katta qismini suv qoplab yotishi aniqlandi.
1821 yilda rus dengizchi sayyohlari eng uzoqda joylashgan, muz-
lar bilan qoplanib yotgan Antarktida materigini kashf etishdi.
Yer yiizining ko‘p joylari ana shunday jasur sayohatchilar to-
monidan kashf qilindi va o ^ a n ild i. Hozirgi vaqtga kelib Yer yuzi-
da
aniqlanmagan, xaritaga tushirilmagan joy qolmagan. Biroq Yer
yuzi tabiatining barcha xususiyatlarini, ayrim tabiiy hodisalami, ular-
ning sabab va oqibatlarini olimlar yetarlicha tushuntirib berganlari
yo‘q. Shuning uchun geograf olimlar Yer yuzasini,
uning tabiatini
yanada mukammal ocrganishni davom ettirishmoqda. Ular quruqlik
va okeanlardagi har xil ekspeditsiyalarda qatnashib, muhim kuza-
tishlar, tajribalar o‘tkazishmoqda. Geograflarning tadqiqotlari nati-
jalaridan xalq
xo‘jaligining turli sohalarida keng foydalaniladi,
ilgarigi xaritalarga aniqliklar kiritiladi, yangi xaritalar tuziladi.
Hozirgi vaqtda geograflar o‘zIarining tadqiqotlarida
hisoblash texni-
kasidan, коmpyи terlard a n, kosmik suratlardan samarali foydalanish-
moqda. Endilikda Yer yuzasidagi har bir nuqtaning aniq koordinat-
larini Yerning sun’iy yo‘ldoshlari yordamida aniqlash mumkin.
