|
to‘g‘ri keladi. Urbanizatsiya jarayoni shaharlar soni va shahar aholisining miqdoriBog'liq Geografiya fani to\'garakto‘g‘ri keladi. Urbanizatsiya jarayoni shaharlar soni va shahar aholisining miqdori
hamda ulushining
0
‘sishini, shaharlar bilan bogiiq murakkab tarmoqlar va
tizimlarning shakllamshi va rivojlanishini anglatadi. Demak, urbamzatsiya inson
hayotida shaharlar ahainlyatining beqiyos oshishini, jamiyatni aholining mehnat
qilish xususiyati, turmush tarzi va madaniyatini, ishlab chiqarishni joylashtirish
bo'yicha shaharlashishni o‘zida aks ettiruvchi tarixiy jarayondir. Uibanizatsiya
ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning eng muhim tarkibiy qismlaridan biridir.
Zamonaviy urbanizatsiya umumjahon jarayoni sifatida ko‘pchilik mamlakatlarga
xos bo‘lgan uchta umumiy jihatlar bilan ifodalanadi. Shulardan birinchi jihat
kam rivojlangan mamlakatlarda shahar aholisi soiiining yuqori sur’atlarda o‘sishini
bildiradi. Dunyoda 1900- yilda mavjud jami aholining salkam 14 foizi shaharlarda
yashagan. Bu ko‘rsatkich 1950- yilda 29 foizni, 1990- yilda 45 foizni, 2004- yilda
48 foizni tashkil etdi.
Ikkinchi jihat — aholi va xo£jalikning, asosan, katta shaharlarda tolplanganligi
bilan bogiiq. Bunday holat, awalambor, ishlab chiqarishning xususiyati, uni
ilm-fan, ta’lim tizimi bilan bo‘lgan aloqadorligi natijasida murakkablashuvi bilan
bog‘Iangan. Ma’lumki, katta shaharlar insonlaming ma’naviy va madaniy talablarini
to‘laroq qondiradi, xilma-xil tovarlar va xizmatlar bilan yaxshiroq ta’minlaydi,
mavjud axborot manbalariga yo‘l ochib beradi.
Jahonda XX asr boshida aholisining soni 100 mingdan ortiq 150 ta shahar
mavjud bo£lib, ularga aholining atigi 5 foizi tocg£ri kelgan. Bunday shaharlaming
iniqdori 90- yillaming boshida 2,5 mingm tashkil etdi, 2004- yilda esa 3,5 mingdan
|
| |
