|
Tashkent Medical Academy Volume 4Bog'liq maktabgacha-yoshdagi-bolalar-nutqini-rivojlantirishTashkent Medical Academy
Volume 4 | TMA Conference | 2023
Integration of Science, Education and Practice
in Modern Psychology and Pedagogy:
Problems and Solutions
Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan,
ta’lim va amaliyot integratsiyasi:
muammo va yechimlar
1041
May 6
https://tma.uz/ International Scientific and Practical Conference
qiladi, muloqotga kirishadi. Maktabgcha yoshdagi bolalarning nutqini o‘stirishda
oldindan tayyorlangan mavzularda suhbatlar, teatrlashtirish usullari, sahnalashtirish
o‘yinlari, savol-javoblar juda foyda beradi. Ta’kidlash joizki, bola uchun katta
yoshli odam savollarga javob topishning yagona vositasi, qiziqarli taassurotlar
manbai hisoblanadi. Bola kattalar bilan dialogga kirishishga, narsalar va
oʻyinchoqlarga egalik qilishga intilarkan, u ushbu maqsadlarga erishish uchun
soʻzdan foydalanishga ehtiyoj sezadi, bа’zida oʻzi tashabbus koʻrsatib, fikr
bildiradi. Katta yoshli odam bola bilan dialogga kirishish jarayonida bolaning bir
soʻzli fikrlarini grammatik jihatdan toʻliq shakllantirilgan soʻzlarga aylantirish
orqali uning kamchiliklarini tuzatadi. Bola o‘rganganlarini faol oʻzlashtiradi va
undan oʻz nutqida foydalanadi. Shuning uchun maktabgacha yoshdagi bolalar
nutqini rivojlantirishda uning ota-onasi, aka-opalari va tarbiyachilarining hissasi
katta.
Nutq o’stirishdagi metodlar va innovatsion texnologiyalar
Maktabgacha yoshdagi bolalar nutqini rivojlantirish “Ilk qadam” Davlat oʼquv
dasturida belgilangan bolalarga taʼlim berishda kompetentsiyaviy yondashuvning
muhim qismi sanaladi. 6-7 yoshli bolaning umumiy muhim kompetentsiyalari sifatida
birinchi navbatda, kommunikativ kompetentsiya, yaʼni muloqot vositalaridan turli
vaziyatlarda foydalana bilish koʼnikmasini shakllantirish belgilangan. Demak,
tarbiyalanuvchilarning oʼyin, bilish va ijtimoiy kompetentsiyasi qatorida muloqot
kompetentsiyasi asosiy oʼrinni egallaydi. Shunday ekan, MTTda har bir taʼlimiy
faoliyat mazmunida bolaning nutqini oʼstirish va muloqotchanlik koʼnikmalarini
shakllantirish asosiy vazifa hisoblanadi. Bola yangi bilimlarni oʼyinlar va didaktik
vositalar asosida oʼzlashtirganida samaradorlik yuqori boʼladi. Yaʼni badiiy
adabiyotni oddiy oʼqib berishdan koʼra innovatsion taʼlim texnologiyalarini qoʼllagan
holda faoliyatga tatbiq etish har bir bolaning nutqini rivojlantirish jarayonini
taʼminlaydi, tezlashtiradi va shu bilan taʼlim sifatini oshirishga yordam beradi.
Buning uchun maktabgacha yoshdagi bolalar nutqini rivojlantirishning yangi
texnologiyalarini ishlab chiqish va jarayonda faol qoʼllash talab etiladi. Maktabgacha
yoshdagi bolalar nutqini shakllantirish muhim va qiyin vazifadir. Ushbu muammoni
muvaffaqiyatli hal qilish ham bolalarni yaqinlashib kelayotgan maktabga tayyorlash
uchun, ham boshqalar bilan qulay muloqot qilish uchun zarurdir. Bolalar nutqini
rivojlantirish boʼyicha yurtimiz va MDH davlatlari pedagoglari qator izlanishlar olib
borishganki, xususan, R.Inogʼomova, L.Moʼminova, V.Gerbova,
M.Konin, G.Lyamina, O.Ushakovalarning pedagogik xazinasidan
|
| |
