ularni oshirish ullari.
Reja:
1.Boshqaruvda iqtisodiy samaradorlik.
2.Iqtisodiy samaradorlikka tasir etuvchi omillar.
3.Iqtisodiy samaradorlikni baxolash usullari.
4.Iqtisodiy samaradorlikni oshirish yullari.
Ko’rsatkich tushunchasi baholanayotgan predmetning, ob’ektning qandaydir xususiyatlarini, jihatlarini, tomonlarini tavsiflaydi. Boshqaruv samaradorligini belgilaydigan ko’rsatkichlarni uch guruhga bo’ish mumkin:
Texnikaviy ko’rsatkichlar. Bu tur ko’rsatkichlar boshqaruvning texnik vositalarini (dastgohlar, hisoblash texnikalari va boshqalar) foydalanishning sifatlarini, belgilarini va ulardan foydalanish darajasini aniqlaydi.
Tashkiliy ko’rsatkichlar. Bu tur ko’rsatkichlar boshqaruv jarayoninig tuzilishi, tashkiliy tuzilma, axborot va hujjatlar bilan ishlashni aniqlovchi tavsifga egadir.
Ijtimoiy ko’rsatkichlar. Bu tur ko’rsatkichlar boshqaruv apparatining mehnat shartlarini, sanitariya gigiena, ruhiy, fiziologik, estetik tomonlarini va mehnatining ijtimoiy omillarini aniqlaydi.
Boshqaruv samaradorligining asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlari quyidagilardir:
yillik iqtisodiy samara (keltirilgan harajatlar tejamkorligi);
boshqaruvni takomillashtirishda birvaqtli harajatlarini qoplash muddati;
boshqaruv apparati mehnet unumdorligining o’sishi.
Yillik iqtisodiy samara quyidagi tenglama orqali aniqlanadi: Ey = Eshy – ZuXEn-
Bunda: Ey - yillik iqtisodiy samara, so’m;
Eshy – yillik shartli tejam, so’m;
Zu – birvaqtli harajatlar, so’m;
En – solishtirma iqtisodiy samaradorlikning me’yoriy koeffisenti (o’lcham, qoplashning qayta me’yoriy muddatiga bog’liq).
Boshqaruv samaradorligi ikki xil usulda hisoblanishi mumkin:
Eb = Rk / Zb va Eb = Rb / Zb-
Bunda, Eb – boshqaruv samaradorligi;
Rk – oxirgi natija (samaradorlik korxonadan olinadi).
Rb – faqat boshqaruv apparati faoliyati natijasi;
Zb – boshqaruv harajatlari;
Birvaqtli xarajatlar boshqaruvda quyidagicha aniqlanadi:
Zb = K + N.
Bunda, K – capital xarajatlar, so’m;
H – capital bo’lmagan xarajatlar.
Ishlab chiqarishni boshqarishni takomillashtirishni loyihalashtirishning barcha bosqishlarida iqtisodiy samaradorlik asosiy mezon hisoblanadi. Ishlab chiqarish boshqaruvini takomillashtirishning loyihalashtirish oldi bosqichida, takomillashtirish nimadan iborat bo’ladi boshqaruvning yangi tizimi yuqori darajada samaradormi degan savollar tug’iladi. Loyihalashtirish bosqichida investitsiya hajmidan, xarajatlar guruhidan kelib chiqib yuqori iqtisodiy samaradorlikni iniq usullarini hisoblab chiqiladi. Boshqaruvni takomillashtirishda aniq tadbirlar ishlab chiqilgandan so’ng qo’llanilgandan keyin haqiqiy erishilgan tejamkorlik o’lchovi aniqlanishi zarur.
Ishlab chiqarish samaradorligi — korxona miqyosida iqtisodiy faoliyat, iqtisodiy dasturlar va tadbirlarning foydali natijalar berishi, olingan iqtisodiy samaraning muayyan qiymatga ega boʻlgan resurslarni qoʻllagan holda eng yuqori ishlab chiqarish hajmiga erishishga sabab boʻlgan ishlab chiqarish omillari, resurslar sarflariga nisbati bilan tavsiflanadi. Ishlab chiqarish samaradorligi korxona faoliyatining yakuniy natijasini koʻrsatadi. Miqdoriy jihatdan ishlab chiqarish samaradorligini mahsulot ishlab chiqarish uchun sarf qilingan mehnat miqdori bilan oʻlchash mumkin, lekin mehnat sarfini aniq oʻlchash ancha qiyin. Shu sababli, ishlab chiqarish samaradorligi mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligi; ishlab chiqarish vositalaridan va kapitaldan foydalanish samaradorligi koʻrsatkichlari bilan aniqlanadi. Korxonalarda ishlab chiqarish samaradorligining umumlashgan koʻrsatkichi tovar ishlab chiqarish surʼatlarining oʻsishi hisoblanadi, undan tashqari puldagi harajatlar birligiga toʻgʻri keladigan mahsulot hajmi, balans foydaning asosiy va aylanma fondlar yigindisiga nisbati, toʻla tannarx koʻrsatkichlari muhim ahamiyatga ega. Mehnat unumdorligining oʻsishi surʼatlari, mehnatni tejash va mahsulot hajmi oʻsishida mehnat unumdorligi hissasi kabi koʻrsatkichlardan ham foydalaniladi. Ishlab chiqarish samaradorligi texnik samaradorlik (ishlab chiqarish hajmi), iqtisodiy samaradorlik (mehnat unumdorligi, mehnat resurslari, asosiy fondlar, aylanma resurslar), ijtimoiy samaradorlik (moddiy resurslar, foyda) hisobiga shakllanadi.
Ishlab chiqarish samaradorligini hisoblashdan maqsad samaradorlikka nimalar hisobiga erishilganini aniqlash va yana qanday omillar evaziga uni oshirish mumkinligini belgilashdan iborat.[1]
Iqtisodiy rivojlanishning bugungi bosqichida standartlashtirish ijtimoiy ishlab
chiqarishning jadallashuvini kuchaytirishda va samaradorlikni oshirishda borgan sari
ko’proq texnikaviy, iqtisodiy va ijtimoiy ahamiyat kasb etmoqda.
Standartlashtirish – tarixan moddiy va ijtimoiy sohalarni, juda ko’p turli
ob’ektlarni chegaralash faoliyati sifatida yuzaga kelgan.
SHuni ta’kidlash kerakki, u tartibga solish faoliyati sifatida juda ko’p ob’ektlarni
qamrab oladi. Bunday hollarda standartlashtirishning iqtisodiy samaradorligini hisoblash
alohida ahamiyat kasb etadi, chunki samaradorlik ko’pchilik aspektlarning jumladan:
standartlashtirishning kelgusi rivojlanish alьternativlarini baholash, ya’ni
makro darajada standartlashtirish muhim masalalarini yechilishini belgilaydi;
standartlashtirishni ba’zi takrorlanadigan jarayonlar, voqealarni tartibga
solish ishida foydalanishning maqsadga muvofiqligi;
standartlashtirish ob’ektlarining tavsiflarini tanlash va optimallashtirish
masalalarini yechishda standartlashtirish ob’ektining optimal parametrlari to’plami
variantini tanlash;
boshqaruv tsiklining turli bosqichlarida standartlashtirish tomonidan amalga
oshirilayotgan boshqaruvni baholash;
standartlashtirishni rivojlantirish yo’nalishlari orasida iqtisodiy resurslarni
ratsional taqsimlash.
Standartlashtirishning
iqtisodiy
samaradorligini
aniqlash
standartlashtirish,
shuningdek mahsulot sifatini oshirish bo’yicha ishlarni bajarishda yagona hisoblanadigan
bir qator umumiy tizimlarga asoslanadi. Ularning birligi shunga asoslanadiki, ular fan-
texnika taraqqiyotini joriy etishning konkret formasini ifodalaydilar, shuning uchun
standartlashtirishning
iqtisodiy
samaradorligi
fan-texnika
taraqqiyoti
iqtisodiy
samaradorligining yoki yangi texnika samaradorligining bir qismidir.
Umumiqtisodiy yondoshuvning zarurligi standartlashtirish samaradorligini
baholashni amalga oshirishni butun mamlakatimizning iqtisodiy manfaatlariga qaratishni
taqozo qiladi. Standartlashtirishning umumiqtisodiy samaradorligini aniqlash–bu
loyihalash, tayyorlash, muomala va iste’mol bosqichlarida standartlashtirish natijalarini
e’tiborga olgan holda respublikamiz iqtisodiga ta’sirini aniqlashdir. Iqtisodiy
93
samaradorlikni
maksimal
qiymati
standartlashtirilayotgan
ko’rsatkichlar
nomenklaturasini, bu ko’rsatkichlarning qiymatlarini, parametrlar qatorini tanlash va
sinovlar o’tkazish usullarini optimallashtirishda standartlashtirish va unifikatsiyalash
masalalarini hal etishda kriteriy bo’lib xizmat qiladi.
Umumiqtisodiy manfaatning ustuvorligi alohida standart yoki standartlar
sistemasining samaradorligini baholash butun mahsulotning hayot tsikli davomida
amalga oshirilishi kerakligini bildiradi. Agar standart umumtexnikaviy yoki tashkiliy-
uslubiy bo’lsa, u holda uning samaradorligini baholash umumiqtisodiy manfaatlar
asosida amalga oshirilishi kerak.
Ayrim ishlab chiqarish zvenolarida samara olinishining salbiy bo’lishi mumkinligi
ular tomonidan standartlashtirish ishlarini amalga oshirishda manfaatdorlik masalalarida
qiyinchilik tug’diradi.
Standartlarning bir necha variantda bo’lishi – ular orasidan eng yaxshisini tanlab
olish uchun zaruriy manbadir. Umumiqtisodiy yondoshuvning joriy etilishi alohida
standartlar
variantlaridan umumiqtisodiy nuqtai nazardan tanlash imkoniyati
mumkinligiga tayanadi.
Iqtisodiy samaradorlik – xususiy optimallashtirish uslubi sifatida o’zining barcha
imkoniyatlaridan standartlar loyihalarining ko’p variantli emasligi sababli foydalana
olmaydi. Iqtisodiy nuqtai nazardan loyihalar samarasiz, faqatgina tavsiya etilgan
parametrlarini hisobga olish faoliyatidan iborat bo’lib qoladi.
Yana bir muhim aspekt – standartlarni joriy etganda, faqatgina ulardan
qo’llanilgan holatlarda emas, balki ular ta’sir ko’rsatishi mumkin bo’lgan sohalarda ham
ularni joriy etishning asosiy hamda yondosh oqibatlarini iloji boricha to’liqroq hisobga
olishning zaruriyligidir.
Standartlashtirishning
iqtisodiy
samaradorligini
hisoblaganda
standart
mahsulotning butun hayotiy tsikli bo’yicha - loyihalash, tayyorlash, muomala va
iste’molda qanday oqibatlarga olib kelishi hisobga olinadi.
Loyihalash bosqichida loyihalash ishlari hajmining, mahnat sarfining, loyihalash
muddatlarining quyidagi omillar hisobiga qisqarishi hisobga olinadi:
loyiha – konstruktorlik ishlarini tashkil etishni yaxshilash;
standart texnik hujjatlashtirishning takroran ishlatilishi;
standart shartli grafik tasvirlarning qo’llanishi;
nusxa ko’chirish ishlari hajmining qisqarishi;
texnikaviy arxivlarda saqlanayotgan hujjatlar hajmining qisqarishi;
standartlarga to’liq mos kelgan holda loyihalarni qayta ishlashga ketgan
harajatlarning qisqarishi;
yangidan chiqarilayotgan texnikaviy hujjatlashtirishni muhokama qilish va
tasdiqlashga ketgan vaqtning qisqarishi.
Ishlab chiqarish bosqichida iqtisodiy samaradorlikni hisoblash uchun quyidagilar
aniqlanadi:
material sarfining qisqarishi;
jarayonlar mehnat sarfining qisqarishi;
unifikatsiyani;
fond sig’imining qisqarishi;
yoqilg’i va elektr energiyasi harajatlari ulushining qisqarishi;
mahsulot ishlab chiqarish hajmining ortishi hisobiga mahsulot birligiga
to’g’ri keladigan shartli o’zgarmas harajatlar ulushining qisqarishi.
94
Muomala va iste’mol bosqichlarida iqtisodiy samarani hisoblash uchun iste’molchi
harajatlarining qisqarishini hisobga olinadi. Bunda quyidagilar aniqlanadi:
mahsulotning texnikaviy darajasini va sifatini oshirish;
mahsulotni ortish-tashish va saqlash harajatlarini qisqartirish;
bitta standart mahsulot birligi bilan bir nechtasini almashtirish zarurligi;
buyumlarning xizmat ko’rsatish muddatlarini uzaytirish;
buyumlarning ishonchlilik ko’rsatkichlarini oshirish;
yoqilg’i, energiya, yordamchi materiallar sarfi ulushini qisqartirish;
xizmat ko’rsatuvchi personal sonini kamaytirish;
ta’mirlash ishlari qiymatini kamaytirish.
Umumiqtisodiy yondoshuv printsipi samaradorlikni hisoblashda mamlakatimiz
iqtisodi uchun yagona bo’lgan kapital qo’yilma samaradorligi me’yoridan, ya’ni ishlab
chiqarish vositalarida buyumlashgan mehnatdan foydalanishni taqozo qiladi..
Agar samara hisoblangan vaqtda to’xtalmasa, umumiqtisodiy yondoshuvning
tavsifi to’liq bo’lmaydi. Iqtisodiy samaradorlik ko’rsatkichi aniqlanish davriga ko’ra
quyidagicha farqlanadi:
yillik;
standartlashtirilgan mahsulotni ishlab chiqarilish yillari bo’yicha;
standart kuchga ega bo’lgan muddat uchun;
standartlashtirilgan mahsulotning butun xizmat ko’rsatish muddati uchun, uni
ishlab chiqarilgan barcha yillar uchun.
Integral samara yangi mahsulotning natijaviy ko’rsatkichlarini yanada to’laroq
tavsiflaydi. Ushbu ko’rsatkichlarni hisoblashda juda ko’p sonli omillarni yillar bo’yicha
mahsulot ishlab chiqarish hajmini, har yili ishlab chiqarilgan mahsulotning xizmat
ko’rsatish muddatini, vaqt o’tishi bilan samaraning o’zgarishini hisobga olish kerak.
Umuman olganda integral samara ko’rsatkichi yangi mahsulot ishlab chiqarilishi
to’g’risida qaror qabul qilinayotganda barcha omillarni umumlashtiradi.
Korxonaning samaradorligini oshirish Korxonaning faoliyati korxonaning samaradorligining biridir, natijada olingan natijaning, sarflangan material va moliyaviy resurslarga sarflanadi. Ushbu samaradorlikning bu turi, avvalambor ularning tuzilishi bilan barcha turdagi resurslardan oqilona foydalanishdan bog'liq. Ushbu koeffitsistlar asosan ishlab chiqarish, texnik uskunalar, texnologiyalarni rivojlantirish, mehnat tashkiloti va keng ishlab chiqarish omillari bilan koeffitsientning o'ziga xos xususiyatlari bilan bog'liq. Tarkibi holatida, resurs bozorlari, talab va etkazib berish kabi tashqi omillar to'g'risida mAHSUS KO'RSATISh Resurs, resurslar narxi va boshqalar.
Rejalashtirilgan yoki korxonaning samaradorligini o'lchash jarayoni korxonaning samaradorligini aniqlash jarayoni mezonning ta'rifi va tegishli ko'rsatkichlar tizimini shakllantirish bilan bog'liq. Korxonalar bir nechta guruhlarga bo'linadi:
Umumiy samaradorlik;
Mehnatni tashkil etish va ulardan foydalanish samaradorligini aks ettiruvchi ko'rsatkichlar;
Ishlab chiqarish aktivlarini ishlatish va taqsimlashni tavsiflovchi ko'rsatkichlar;
Barcha moliyaviy resurslardan foydalanish samaradorligini aks ettiruvchi ko'rsatkichlar. Korxonaning ishlab chiqarish va xo'jalik faoliyati samaradorligini oshirish uchun harakatlar va tadbirlar to'plami korxona samaradorligini oshirish usullari deb ataladi. Ishlab chiqarish faoliyatining samaradorligini oshirishning asosiy usullari, mehnat intensivligi va resurslarni va xom ashyodan oqilona foydalanish, ularning mablag'lari va investitsion faoliyatini takomillashtirishning asosiy usullarini qamrab oladi.
Korxona samaradorligini oshirish usullari Ilmiy va texnologik taraqqiyotni joriy qilishni, shu jumladan texnologiya va texnologiyalarning so'nggi ilmiy yutuqlari asosida ishlab chiqarish fondlarini inqilobiy qayta jihozlashni o'z ichiga oladi. Texnik, tashkiliy, ijtimoiy va iqtisodiy omillarni jalb qilish, texnik, tashkiliy, ijtimoiy va iqtisodiy omillarni jalb qilish mehnat unumdorligini oshirishni sezilarli darajada oshiradi. Korxonaning samaradorligini oshirish yo'llari iqtisodiyot rejimidan foydalanishni anglatadi. Resurslarni tejash omillari yoqilg'i, xom ashyo, materiallar va energiya uchun doimiy ehtiyojni qondirish uchun hal qiluvchi bo'lishi kerak. Bundan tashqari, korxona samaradorligini oshirishning yo'llari asosiy resurslar va tashkilot mablag'larini eng yaxshi taqsimlash va ulardan foydalanish bo'yicha tadbirlar kiradi. Korxonaning ishlab chiqarish salohiyatidan faol foydalanish juda muhimdir, ishlab chiqarish uskunalarini maksimal darajada yuklash uchun ishlab chiqarish ritmiga rioya qiling. Ushbu tadbirlar natijasida keraksiz investitsiyalar va investitsiyalarsiz tayyor mahsulotlarning jadal o'sishi tezligi bo'ladi. Tashkilot samaradorligini oshirishning muhim joyi tashkiliy va iqtisodiy omillar tomonidan banddir. Shuningdek, ijtimoiy infratuzilmani va boshqaruv usullarini rivojlantirish zarur. Menejmentning usullari va shakllarini, rejalashtirish usullarini, rag'batlantirish, rag'batlantirish zarur. Kamaytirishda maxsus joy shishish Resurslarning xarajatlari va butun tashkilot iqtisodiyotining jadallanishi mahsulotni sotish uchun berilgan sifat darajasining o'sishiga tegishli. Mahsulot sifati darajasi orqa nazorat talab qilingan asosiy omil bo'lishi kerak.
Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish usullari - belgilangan yo'nalishlarda ishlab chiqarish samaradorligini oshirish bo'yicha aniq chora-tadbirlar to'plami. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirishning asosiy usullari: mehnat samaradorligini oshirish va mehnat unumdorligini oshirish, mahsulotlar va oqilona foydalanishning kamayishi tabiiy boyliklarMahsulotning narxini qisqartirish va korxonalarning investitsion faoliyatini faollashtirish. Har qanday korxona uchun korxona samaradorligini oshirish tijorat korxonasi Ehtimol, faqat bitta narsa daromadni oshirish. Ammo samaradorlikni oshirishning ko'plab usullari mavjud. Ko'pincha xarajatlarni kamaytirish uchun quyidagi usullardan foydalanadi: materiallarni arzon narxlarda xarid qilishdan, xodimlarning maoshi va uni pasaytirish kamayadi. Ammo kamaytirish xarajatlarini tejash uchun har qanday korxona yaratilmagan, ammo pul ishlash uchun. Va bundan ham ko'proq, xodimlarni kamaytirish, bugungi kunda bizda suzishga qodir bo'lishimiz mumkin, ammo biz korxonaning kelajagini xavf ostiga qo'yamiz. Shuning uchun, xarajatlarni hisobga olish kerakligini tan olish, men ushbu yo'lni korxonaning samaradorligini juda sekin va xavfli deb hisoblayman zamonaviy sharoitlar Bozor. Ikkinchi o'rinda, mashhurlik, turli xil o'zgartirishlar variantlari: zamonaviy dasturiy ta'minotni joriy etishdan, ishlab chiqarish uskunalarini yangi, yanada samarali joyga almashtirishdan oldin. Turli xil turlarni kiritish korporativ tizimlar Boshqarish, i.e. Sizga kompaniyaning biznes jarayonlarining bir qismini avtomatlashtirishga imkon beradigan yoki xodimlarning aloqalarini oshirishga imkon beradigan dasturiy ta'minot. Bular uchun dasturlar kiradi elektron hujjat aylanishi, CRM va ERP tizimlari va boshqa ko'plab boshqa odamlar, shu jumladan korporativ veb-portallar. Avtomatlashtirishni ishlatish uzoq vaqt davomida korxonaning samaradorligini oshirishning eng yaxshi usuli sifatida o'zini yaxshi yo'lladi.
Yana bir yo'l bor, bu hatto eng mashhur, ammo men buni umuman ajratmadim, chunki qandaydir tarzda u yuqorida ko'rsatilganlardan birini ishlatadi. Bu usulning eng yaxshisi - "biror narsa qilishingiz kerak" degan iborani tasvirlaydi. Odatda direktor o'zining birinchi kaftlarini keltirib chiqaradi va korxona samaradorligini oshirishning mavzusida "miya hujumi" tashkil etadi. Bu ko'pincha korxonaning tashkiliy tuzilmasining o'zgarishiga olib keladi. Uyushma va bo'limlar va xizmatlarning bo'linishi, ularning yangi rahbarlari va boshqa shunga o'xshash tadbirlar tomonidan qayta olinadi. Ushbu motorlarning asosiy ma'nosi qarorlarni qabul qilish jarayonlarini tezlashtirish va biznes jarayonlari uchun javobgarlikni taqsimlashdir. Hammasi yuqorida aytib o'tilganidek, xodimlarni kamaytirish yoki asbob-uskunalar va dasturiy ta'minotni modernizatsiya qilish bo'yicha takliflar tugaydi. Ammo agar ushbu usullar allaqachon ishlatilgan yoki darhol samarasiz ko'rilgan bo'lsa, menejment tizimlaridan birini qo'llash qutqaruv doirasiga aylanadi. Korxonaning samaradorligini oshirishda muhim omil ilmiy va texnik taraqqiyot. Zamonaviy sharoitda, inqilobiy, sifatli o'zgarishlar, keyinchalik avlodlar texnikasiga, ilm-fan va texnologiyalarning so'nggi yutuqlari asosida milliy iqtisodiyotning barcha sohalarini tubdan qayta jihozlash zarur. Texnik va texnologiyalar, barcha texnik, balki tashkiliy, iqtisodiy va ham harakatchan radius o'zgarishlari ijtimoiy omillar Samaradorlikni sezilarli darajada oshirish uchun zarur shartlarni yarating. Yangi uskunalar va texnologiyalarni joriy etish amalga oshirilishi kerak, ilmiy tashkil etilishning progressiv shakllari keng qo'llaniladi, ishlab chiqarish madaniyatining o'sishini yaxshilash, protsedura va intizomni mustahkamlash.
Korxonalarning samaradorligini oshirish va takomillashtirishning muhim omillaridan biri bu iqtisodiyot rejimidir. Resurslarni tejash yoqilg'i, energetika, xom ashyo va materiallar uchun o'sib borayotgan ehtiyojni qondirish uchun hal qiluvchi manbaga aylanishi kerak. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish asosiy vositalardan eng yaxshi foydalanishga bog'liq. Bu ishlab chiqarish potentsialidan foydalanish jadalidan foydalanish, ishlab chiqarishning maksimal darajada ko'tarilishi va shu asosda ishlab chiqarishning chegarasi va shu asosda, har bir turkumlar blokidan ishlab chiqarishni sezilarli darajada oshiradi. . Ishlab chiqarish ob'ektlaridan intensiv foydalanishni tashkil etishning natijasi qo'shimcha mahsulotlarning o'sish sur'atlarini tezlashtirishdir kapital qo'yilmalar. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirishning muhim joyi tashkiliy va iqtisodiy omillarni egallaydi. Ayniqsa, ijtimoiy ishlab chiqarishning iqtisodiy munosabatlari asoratlari bilan ijtimoiy ishlab chiqarishning o'sishi bilan ularning o'rni oshib bormoqda. Ijtimoiy infratuzilmani ishlab chiqarish va ishlab chiqarish samaradorligi darajasiga sezilarli darajada ta'sir ko'rsatadigan ijtimoiy infratuzilmani yanada rivojlantirishni talab qiladi. Bu butun iqtisodiy mexanizmni boshqarish shakllari va usullarini takomillashtirish, rejalashtirish, iqtisodiy rag'batlantirishni takomillashtirish. Xuddi shu omillar guruhida iqtisodiy hisoblash va moddiy javobgarlikni va boshqa sezgir iqtisodiy rag'batlantirish va boshqa sezgirlik va boshqa sezgir xo'jaliklarning bir nechta omillari keng qo'llaniladi. Korxona iqtisodiyotini faollashtirishda alohida o'rin, ma'lum bir foydalanuvchini kamaytirish mahsulot sifatini yaxshilashga tegishli. Bu vazifa doimiy e'tibor va nazorat qilish, har bir mehnat jamoasi faoliyatini baholashning asosiy omili bo'lishi kerak. Sanoat korxonasining moliyaviy natijalarini tahlil qilish, daromad o'sishi va korxonada rentabellik asosida, ushbu bo'limda tezis Siz ba'zi xulosa qilishingiz mumkin sanoat korxonasi Quyidagi foyda o'sishiga, shuningdek rentabellik darajasida foyda oshishi mumkin:
Mahsulotni ishlab chiqarish va joriy etish, daromadlar va yangi investitsiyalar ko'payish orqali;
Ba'zi bir ilg'or ishlab chiqarish usullarini joriy etish (chiqindilarni chiqindilarnisiz ishlab chiqarish, xom ashyoni qayta ishlash, boshqa sanoat va ishlab chiqarish uchun chiqindilarni qo'llash) hisobiga kamayishi;
Ko'proq qidirish qulay ta'minoterlar, xom ashyo va materiallarni saqlash va tashish uchun yuqori sifatli uskunalar, ularning xizmatlari narxlari, xom ashyo, vijdonan importi chastotasi. Mahsulotlar narxini pasaytirish orqali mahsulot sifatini oshirish. Albatta, bu yangiliklar xarajatlarning ko'payishiga olib keladi, ammo oxir oqibat to'lovlarni amalga oshiradi va haqiqiy foyda keltiradi.
Korxonani boshqarishni takomillashtirish va shu bilan menejment xodimlarining narxini pasaytirish;
Asl sifatini yo'qotgan mahsulotlarni o'z vaqtida tugatish;
Samarali amalga oshiring narx siyosatixaridorlarning ayrim toifalariga nisbatan farqlanadi, ya'ni doimiy mijozlar, mahsulotlarni ishlab chiqarish va sotish bilan shug'ullanadigan firma kabi chegirmalar tizimini ishlab chiqish;
Uskunalar ishini muntazam ravishda nazorat qilish va sifatni kamaytirish va etishtirishning oldini olish uchun o'z vaqtida tuzatishni ta'minlash;
Yangi uskunalarni foydalanishga topshirish bilan, kadrlar tayyorlash uchun ularning malakasini oshirish uchun kadrlar tayyorlash uchun kifoya qilish (korxonaning hisobidan yoki katta chegirmalar bilan, ammo undan keyingi hujjatlar bilan), uni oldini olish uchun etarli past malaka tufayli taqsimlash;
Xodimlarga malakasini oshirish; Xom va xom ashyo, ishlab chiqarish usullarini, shunda ularning tegishli axloqiy va moddiy reklamalaridan oqilona foydalanish bo'yicha takliflar berish imkoniyati;
Asosiy natijalarga chambarchas bog'liq bo'lgan xodimlarni rag'batlantirish uchun samarali tizimni ishlab chiqish va joriy etish iqtisodiy faoliyat korxonalar va resurslarni tejash;
Ishchilarning huquqbuzarlik tizimlarini buzish yoki mehnat yoki texnologik intizomda foydalanish;
Jamoadagi moddiy muhitni (dam olish va bo'shatish xonasi, to'kish xonasi, sog'lomlashtirish va boshqa) ishlab chiqishga qaratilgan tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish;
bu esa mehnat unumdorligining oshishiga ta'sir qiladi;
Ishchilarning eng katta ish qobiliyati va aksincha, kunning eng katta ish qobiliyati uchun foyda keltiradi;
Ijtimoiy so'rovlarni muntazam ravishda o'tkazib, ishchilarning xohish-istaklari, bu unumdorlikning ko'payishi bilan birga kelishni davom ettiradi;
Korxonaning ixtiyorida qolgan taqdirda, barcha soliqlarni to'laganidan keyin o'n uchinchi daromadli to'lovni to'lash uchun xodimlarni tashkil etish;
Sayohat chiptalarini sotib olish, ta'til uylarida, sanatoriyalar, sog'liqni saqlash idoralarida sayyohlik chiptalarini, sanatoriyalar, sog'liqni saqlash idoralarida vaucherlarni qisman to'lovlarni amalga oshirish;
Oqilona taklifni tayinlash uchun xodimni korxonani boshqarishda ishtirok etish huquqini ta'minlash;
xom-ashyo va tayyor mahsulotni saqlash va tashish uchun sharoitlar ustidan doimiy nazorat. Korxonaning hozirgi faoliyatida nisbatan, nisbatan kichik miqyosda, nisbatan kichik va tezda to'lanadigan tashkiliy va texnik tadbirlarni amalga oshirish zarurati. Bunday tadbirlarning asosiy maqsadi ishlab chiqarish samaradorligini oshirish uchun kamaytirildi.
|
