-rasm. Har xil to‘lqin uzunlikdagi nurlanishning kremniy asosidagi p-n

bu erda Lr – teshiklarning diffuziya yo‘li uzunligi.
Birinchi qarashda p-n o‘tishning parallel joylashishi afzalroq ko‘rinadi, chunki 
hosil bo‘lgan zaryad juftliklarini to‘laligicha yig‘ish va ajratish uchun YAO‘ 
material qalinligiga va p-n o‘tishga nisbatan uning taqsimlanishi muhimdir. YAO‘ 
ichida juftliklarning material chuqurligiga nisbatan bir tekis hosil bo‘lishi ularning 
p-n o‘tish tomon diffuziya hodisasi orqali ajratilish jarayoni uchun o‘ta muhimdir. 
SHuning uchun, ko‘p p-n o‘tishlarga ega bo‘lgan QE larda (foto voltlar-ko‘p sonli 
mikro QE lardan iborat), ularning p-n o‘tishlari tushayotgan optik nurlanishga 
parallel joylashtiri-ladi. Optik nurlanishning uzun to‘lqinli qismida, bu 
konstruksiya zaryad tashuvchilar yig‘ishning yuqori samaradorligiga ega bo‘ladi 
hamda bir birlik yuzadan katta miqdordagi foto-EYUK olishga imkon yaratadi.
Biroq, asosiy muammolardan biri bo‘lib, nisbatan kichkina o‘lchamli parallel 
joylashgan p-n o‘tishlarga ega bo‘lgan mikro-QE larida rekombinatsiya 
hodisasining perpendikulyar joylashgan p-n o‘tishlarga nisbatan kattaligi nazariy 
va amaliy jihatdan aniqlanadi. SHuning uchun, bu turdagi QE uchun quyosh bu 
erda No – birlik yuzaga tushayotgan kvantlar soni. Juftliklar soni, ichkariga qarab 
kamayib boradi. Ularning sonini YAO‘ materialda yutilishi mumkin bo‘lgan 
sohada α (E) ni aniqlash mumkin. Shunday hisoblashlarning kremniy uchun 
natijasi, bir necha qiymatga ega bo‘lgan to‘lqin uzunliklari uchun 2-rasmda 
berilgan.
n- va r-turdagi materialda zaryad tashuvchilarning diffuzion uzunliklari sohalarini 
chegaralagan vertikal chiziqlar, p-n o‘tish perpendikulyar bo‘lgan hol uchun 
zaryad tashuvchilar jamlash jarayonini baholash imkonini beradi. CHiziqlar 
ordinatalari α exp(-αℓ) ga proporsional bo‘lib, abssissalar esa YAO‘ material 
ѐritilgan yuzasidan ichkariga kirish chuqurligini belgilaydi. O‘qlar orasidagi 
chiziqlar bilan chegaralangan yuzalar - tushayotgan kvantlar oqimiga teng, 
ordinatalar bilan chegaralangan yuzalar ℓ = ℓd ℓn va (ℓd+ℓn ) (shtrixlangan qism) 
– qisqa tutashuv tokini ko‘rsatadi. SHunday qilib, shtrixlangan yuzaning umumiy 
yuzaga nisbati ichki foto effekt kvant chiqishini aniqlovchi ifodaga asosan (β = 1 
hol uchun) yig‘ish effektivligini beradi.

Agar moddaning valent sohasi to‘laligicha egallanmagan bo‘lsayu, ammo 
o‘tkazuvchanlik sohasigacha bo‘lgan energetik masofa nisbatan kichik (2 eV dan 
kamroq) bo‘lsa, bunday moddalar yarim o‘tkazgichlar deyiladi. YArim 
o‘tkazgichlar xususiyatlari, xususan, elektr o‘tkazuvchanligi tashqi muhitga va, 
ayniqsa, haroratga bog‘liq bo‘ladi. Harorat (T) ning ortishi elektronlar miqdorining 
valent va o‘tkazuvchanlik sohasiga o‘tishida tok tashuvchilarning eksponensial 
ravishda ko‘payishiga va elektr o‘tkazuvchanlikning 

Download 1,73 Mb.